I. Tổng Quan Về Quản Lý Thuế TNDN Tại Yên Bái Khái Niệm
Thuế ra đời gắn liền với sự hình thành của Nhà nước. Để có nguồn lực trang trải cho các hoạt động của bộ máy Nhà nước và thực hiện các chức năng nhiệm vụ mà xã hội giao phó, Nhà nước phải đánh thuế. Thuế là những khoản thu có tính chất bắt buộc gắn liền với quyền lực của Nhà nước. Thuế không gắn liền với lợi ích trực tiếp mà người nộp thuế được hưởng từ những hàng hoá và dịch vụ mà Nhà nước cung ứng, tức là nó không được hoàn trả trực tiếp. Thuế thu nhập doanh nghiệp là tỷ lệ điều tiết thu nhập tính trên lợi nhuận trước thuế của các tổ chức kinh doanh, doanh nghiệp vào ngân sách Nhà nước được pháp luật quy định áp dụng theo ngành kinh doanh trong một thời hạn nhất định thường là một năm tài chính và trong một không gian nhất định. Luật thuế TNDN quy định kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp được xác định theo năm dương lịch hoặc theo quy tắc 12 tháng tròn được quy định tại Luật quản lý thuế ban hành năm 2005.
1.1. Bản Chất Của Thuế Thu Nhập Doanh Nghiệp TNDN
Thuế TNDN mang tính lũy tiến do tỷ lệ điều tiết thu nhập và thu nhập chịu thuế thay đổi. So với các sắc thuế gián thu thì việc theo dõi, tính toán chính xác các nghĩa vụ thuế TNDN là tương đối phức tạp. Căn cứ tính thuế TNDN (đặc biệt là việc xác định chi phí được trừ khi tính thuế TNDN phải đồng thời thoả mãn điều kiện hợp lý, hợp lệ, hợp pháp) có liên quan nhiều đến các vấn đề kinh tế kỹ thuật đặc thù của các ngành kinh tế khác nhau, đến đặc điểm của người nộp thuế thuộc thành phần kinh tế khác nhau, các vấn đề về sử dụng hóa đơn chứng từ, cơ chế chính sách về tài chính, phương thức thanh toán. Thuế TNDN còn được lồng nhiều chính sách xã hội vào các điều khoản ưu đãi, miễn giảm thuế gây phức tạp trong theo dõi, tính toán và quản lý. Do đó, dễ xảy ra tình trạng khai sai, trốn lậu thuế trong quản lý thuế TNDN.
1.2. Phương Pháp Tính Thuế Thu Nhập Doanh Nghiệp TNDN
Luật thuế thu nhập doanh nghiệp của nước ta đã được Quốc Hội thông qua tại kỳ họp thứ IX ngày 10/05/1997 và có hiệu thi hành từ ngày 01/01/1999; Kể từ đó đến nay Luật thuế TNDN đã được sửa đổi bổ sung 2 lần: lần thứ nhất vào năm 2003, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2004 và lần mới đây vào năm 2008, có hiệu lực từ 01/01/2009. Căn cứ tính thuế: Thuế TNDN = Thu nhập tính thuế x Thuế suất. Thu nhập tính thuế được xác định theo công thức sau: Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế - Thu nhập được miễn thuế + Các khoản lỗ được kết chuyển theo quy định. Thu nhập chịu thuế TNDN bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và thu nhập khác, kể cả thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ ở nước ngoài và được xác định như sau: Thu nhập chịu thuế = Doanh thu tính thuế - Chi phí được trừ + Các khoản thu nhập khác - Các khoản thuế được miễn giảm.
II. Thực Trạng Quản Lý Thuế TNDN Ngoài Quốc Doanh Yên Bái
Thực hiện chính sách đổi mới, phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần của Đảng và Nhà nước, trong những năm gần đây, loại hình doanh nghiệp ngoài quốc doanh phát triển một cách mạnh mẽ không những về số lượng mà còn cả về quy mô kinh doanh. Chính những doanh nghiệp này đã góp phần quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, hàng năm đóng góp một phần không nhỏ vào Ngân sách nhà nước. Bên cạnh những đóng góp quan trọng của các doanh nghiệp NQD, không thể không nói đến những mặt còn hạn chế của nó. Trong đó, tình trạng thất thu thuế là nổi cộm, đặc biệt là thất thu thuế TNDN - một chính sách thuế ra đời thay thế cho thuế lợi tức trước đây.
2.1. Thách Thức Quản Lý Thuế TNDN Doanh Nghiệp NQD Yên Bái
Hiện nay, số lượng doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Yên Bái chiếm trên 80% tổng số doanh nghiệp do Cục Thuế tỉnh quản lý và tỷ trọng này đang có xu hướng gia tăng do tăng thêm các doanh nghiệp thành lập mới và sự dịch chuyển của một số doanh nghiệp ở thành phố và một số địa bàn khác đến địa bàn tỉnh Yên Bái. Số lượng doanh nghiệp gia tăng giúp cho nền kinh tế của tỉnh phát triển nhưng đi đôi với đó cũng là những thách thức về mặt quản lý thu thuế đặc biệt là thuế thu nhập doanh nghiệp. Hiện nay, đa phần các doanh nghiệp chưa có nhiều kiến thức về thuế và ý thức chấp hành luật pháp về thuế của các doanh nghiệp này còn hạn chế.
2.2. Nguyên Nhân Thất Thu Thuế TNDN Doanh Nghiệp NQD Yên Bái
Động cơ thành lập doanh nghiệp có nhiều mục đích khác nhau và không mang tính phát triển bền vững. Năng lực cạnh tranh yếu, thiếu chiến lược kinh doanh và kỹ năng kinh doanh hạn chế nên dễ bị giải thể, phá sản, tạm ngừng hoạt động, bỏ trốn…gây khó khăn cho công tác thu thuế. Trong khi đó thủ tục tính, thu nộp thuế TNDN của ta còn phức tạp, chưa thống nhất về nhiều mặt như: phân loại đối tượng và diện nộp thuế, đối tượng ưu đãi, miễn giảm thuế, mức áp thuế, căn cứ xác định doanh thu, chi phí,. Ngoài ra, các vấn đề khác như hóa đơn chứng từ, cách thức kê khai, thủ tục thu nộp. vẫn là vấn đề cần phải tiếp tục cải tiến, sửa đổi theo hướng hiện đại, thuận tiện, phù hợp với các Luật thuế và các quy định về thủ tục hành chính hiện hành.
III. Giải Pháp Quản Lý Thuế TNDN Hiệu Quả Cho Yên Bái
Thuế TNDN là loại thuế trực thu và được coi là phần đóng góp thực sự của doanh nghiệp đối với Nhà nước nói chung và với tỉnh Yên Bái nói riêng nhưng trong toàn bộ quá trình kinh doanh, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh thường có xu hướng tìm cách kê khai giảm lợi nhuận trước thuế để giảm số thuế TNDN phải nộp. Nguyên nhân chính của hành vi này là trong quá trình kinh doanh, các doanh nghiệp có nhiều khoản chi không chính thức đã phải chi nhưng không có hóa đơn chứng từ và không được trừ khi tính thuế TNDN. Mặt khác, do văn hóa doanh nghiệp và ý thức trách nhiệm xã hội của các doanh nhân chưa cao, mức xử phạt hành vi kê khai sai, kê khai thiếu thuế hay trốn thuế chưa đủ sức răn đe nên tình trạng trốn, nợ thuế diễn ra phổ biến.
3.1. Nâng Cao Ý Thức Tuân Thủ Pháp Luật Thuế TNDN
Đội ngũ kế toán thuế tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh có nhiều hạn chế về chuyên môn, làm việc không ổn định lâu dài. Tính tự nguyện tuân thủ luật thuế của các doanh nghiệp chưa cao, trang thiết bị làm việc đầu tư sơ sài…cũng là những khó khăn cho doanh nghiệp ngoài quốc doanh và họ cần Nhà nước có giải pháp hỗ trợ để khắc phục được các vấn đề nêu trên. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế để nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế.
3.2. Hoàn Thiện Quy Trình Quản Lý Thuế TNDN Tại Yên Bái
Cần hoàn thiện quy trình quản lý thuế, từ khâu đăng ký, kê khai, nộp thuế đến khâu thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm. Đồng thời, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu chi phí. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong công tác quản lý thuế.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Quản Lý Thuế TNDN Tại Yên Bái
Qua quá trình học tập, nghiên cứu tại trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, đồng thời nhận thức được vai trò quan trọng của việc quản lý thu thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tác giả đã lựa chọn đề tài: “Quản lý thuế Thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ. Mục tiêu nghiên cứu là nghiên cứu thực trạng quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái, trên cơ sở đó đề tài đề xuất giải pháp nhằm quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái một cách có hiệu quả hơn.
4.1. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Thuế TNDN Hiện Nay
Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái. Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái.
4.2. Phạm Vi Nghiên Cứu Quản Lý Thuế TNDN Yên Bái
Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý thuế TNDN gồm các vấn đề liên quan đến cơ chế, chính sách thuế, quy trình nghiệp vụ, nhân lực thực hiện, công cụ thực hiện. Đề tài nghiên cứu các doanh nghiệp ngoài quốc doanh thực hiện đăng ký thuế tại Cục thuế tỉnh Yên Bái. Phạm vi về không gian: Đề tài chỉ tập trung phân tích công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh đăng ký thuế tại Cục thuế tỉnh Yên Bái. Phạm vi về thời gian: Từ năm 2014 đến 2016.
V. Kết Luận Tương Lai Quản Lý Thuế TNDN Yên Bái
Luận văn hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Chỉ ra những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý thuế TNDN đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái. Đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại tỉnh Yên Bái trong thời gian tới.
5.1. Hướng Phát Triển Quản Lý Thuế TNDN Yên Bái
Cần tiếp tục hoàn thiện chính sách thuế, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thuế. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng trong công tác quản lý thuế để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu chi phí.
5.2. Kiến Nghị Về Quản Lý Thuế TNDN Yên Bái
Kiến nghị với Nhà nước, Bộ Tài chính - Tổng cục Thuế về việc hoàn thiện chính sách thuế, tăng cường đầu tư cho công tác quản lý thuế. Kiến nghị với Tỉnh Yên Bái và Cục thuế thuế tỉnh Yên Bái về việc tăng cường công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế, nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế.
