Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2019, ngành Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái đã sử dụng khoảng 200 tỷ đồng kinh phí bảo trì đường bộ để duy tu, sửa chữa và nâng cấp hệ thống giao thông trên địa bàn. Tỉnh Yên Bái, với địa hình miền núi phức tạp và điều kiện khí hậu nhiệt đới gió mùa, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai như mưa lũ, gây hư hỏng nghiêm trọng cho các tuyến đường bộ. Việc quản lý và sử dụng hiệu quả kinh phí bảo trì đường bộ (BTĐB) trở thành vấn đề cấp thiết nhằm đảm bảo an toàn giao thông, duy trì kết cấu hạ tầng và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý sử dụng kinh phí BTĐB tại Sở Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp tăng cường hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm đánh giá các hoạt động quản lý, phân bổ, sử dụng và giám sát kinh phí BTĐB trên địa bàn tỉnh trong giai đoạn 2017-2019. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn, giảm thiểu thất thoát, lãng phí, đồng thời đảm bảo giao thông thông suốt, an toàn, phục vụ phát triển kinh tế vùng Tây Bắc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý kinh tế công và quản lý nguồn vốn công, tập trung vào quản lý sử dụng kinh phí bảo trì đường bộ. Hai mô hình chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình quản lý nguồn vốn công: Nhấn mạnh nguyên tắc minh bạch, hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công, đặc biệt là nguồn kinh phí BTĐB do Nhà nước thành lập và quản lý.

  2. Lý thuyết quản lý dự án và quản lý công trình giao thông: Tập trung vào các khái niệm bảo trì đường bộ, bao gồm bảo dưỡng thường xuyên, sửa chữa đột xuất và sửa chữa định kỳ nhằm duy trì chất lượng công trình.

Các khái niệm chính bao gồm: kinh phí bảo trì đường bộ, quản lý sử dụng kinh phí, bảo trì công trình đường bộ, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý kinh phí (môi trường pháp lý, điều kiện tự nhiên, năng lực quản lý và năng lực tài chính của chủ thể sử dụng vốn).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập bao gồm số liệu thứ cấp từ các báo cáo của Sở Giao thông vận tải, Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Yên Bái, các văn bản pháp luật liên quan và tài liệu khoa học. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 30 cán bộ quản lý và 7 doanh nghiệp tham gia các dự án bảo trì đường bộ trên địa bàn tỉnh.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng do số lượng đối tượng nghiên cứu hạn chế. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh dãy số thời gian và phân tích các chỉ tiêu tài chính như tỷ lệ giải ngân, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch chi tiêu. Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2019 với đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng sử dụng kinh phí BTĐB: Trong giai đoạn 2017-2019, Sở Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái đã sử dụng khoảng 200 tỷ đồng mỗi năm cho công tác bảo trì đường bộ. Tỷ lệ giải ngân đạt trung bình trên 90%, tuy nhiên vẫn tồn tại một số khoản chi chưa đúng quy định, gây lãng phí nguồn vốn.

  2. Hiệu quả công tác bảo trì: Ngành đã thực hiện sửa chữa cục bộ 32.225 m² mặt đường, sửa chữa toàn bộ 134,428 km mặt đường quốc lộ và duy tu hàng trăm km đường tỉnh, huyện và nông thôn. Công tác bảo trì góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông và nâng cao chất lượng giao thông trên địa bàn.

  3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý kinh phí: Môi trường pháp lý chưa đồng bộ, năng lực quản lý của cán bộ còn hạn chế, điều kiện tự nhiên phức tạp với thiên tai thường xuyên là những nguyên nhân chính ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý kinh phí BTĐB. Năng lực tài chính và công nghệ của các nhà thầu cũng ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng thi công.

  4. Công tác giám sát và thanh tra: Việc kiểm tra, giám sát việc sử dụng kinh phí đã được thực hiện nhưng chưa thường xuyên và chưa đủ mạnh để ngăn chặn triệt để các sai phạm. Báo cáo quyết toán còn chậm và chưa đầy đủ, ảnh hưởng đến tính minh bạch.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy, mặc dù Sở Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong quản lý và sử dụng kinh phí BTĐB, nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế do đặc thù địa hình miền núi, nguồn lực hạn chế và sự phức tạp của môi trường pháp lý. So sánh với các địa phương như Vĩnh Phúc và Lạng Sơn, Yên Bái cần tăng cường ứng dụng công nghệ mới và nâng cao năng lực quản lý để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ giải ngân hàng năm, bảng so sánh khối lượng công việc bảo trì theo từng năm và biểu đồ đánh giá năng lực quản lý của cán bộ. Việc minh bạch trong quản lý và giám sát sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng kinh phí, giảm thiểu thất thoát và tăng cường niềm tin của người dân.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp lý: Rà soát, bổ sung và hoàn thiện các quy định liên quan đến quản lý, phân bổ và sử dụng kinh phí BTĐB nhằm tạo hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch. Chủ thể thực hiện: Sở Giao thông vận tải phối hợp Bộ Giao thông vận tải, Bộ Tài chính. Thời gian: 2021-2023.

  2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất, nâng cao năng lực thanh tra để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm trong sử dụng kinh phí. Chủ thể thực hiện: Sở Giao thông vận tải, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước. Thời gian: 2021-2025.

  3. Đẩy mạnh áp dụng hợp đồng dựa trên chất lượng thực hiện: Áp dụng các hợp đồng thi công theo tiêu chuẩn chất lượng, gắn kết thanh toán với kết quả thực tế nhằm nâng cao hiệu quả và trách nhiệm của nhà thầu. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án, Sở Giao thông vận tải. Thời gian: 2022-2025.

  4. Tăng cường nguồn vốn và phân bổ hợp lý: Đề xuất tăng nguồn vốn bảo trì từ ngân sách địa phương và Trung ương, đồng thời phân bổ nguồn vốn theo ưu tiên các tuyến đường trọng điểm, khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Tài chính, Sở Giao thông vận tải. Thời gian: 2021-2025.

  5. Nâng cao trình độ, năng lực cán bộ quản lý: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý kinh phí và dự án cho cán bộ quản lý kinh phí BTĐB nhằm nâng cao hiệu quả công tác. Chủ thể thực hiện: Sở Giao thông vận tải, các cơ sở đào tạo. Thời gian: 2021-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngành giao thông vận tải: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý kinh phí bảo trì đường bộ, áp dụng vào công tác quản lý tại địa phương.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng luận văn làm cơ sở khoa học để xây dựng, hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý kinh phí BTĐB.

  3. Các doanh nghiệp thi công và nhà thầu bảo trì đường bộ: Hiểu rõ các yêu cầu quản lý, tiêu chuẩn chất lượng và trách nhiệm trong sử dụng kinh phí bảo trì.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, giao thông vận tải: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực quản lý kinh phí công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kinh phí bảo trì đường bộ được hình thành từ những nguồn nào?
    Kinh phí BTĐB được hình thành từ ngân sách nhà nước phân bổ hàng năm, các khoản thu phí sử dụng đường bộ và các nguồn thu liên quan khác theo quy định pháp luật.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý kinh phí BTĐB tại Yên Bái?
    Bao gồm môi trường pháp lý chưa đồng bộ, điều kiện tự nhiên phức tạp, năng lực quản lý của cán bộ và năng lực tài chính, công nghệ của các nhà thầu.

  3. Tỷ lệ giải ngân kinh phí BTĐB tại Yên Bái trong giai đoạn 2017-2019 đạt bao nhiêu?
    Tỷ lệ giải ngân trung bình trên 90%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các khoản chi chưa đúng quy định.

  4. Các giải pháp chính để tăng cường quản lý kinh phí BTĐB là gì?
    Hoàn thiện pháp lý, tăng cường thanh tra kiểm tra, áp dụng hợp đồng chất lượng, tăng nguồn vốn và nâng cao năng lực cán bộ.

  5. Làm thế nào để đảm bảo tính minh bạch trong quản lý kinh phí BTĐB?
    Thực hiện công khai tài chính, báo cáo quyết toán đầy đủ, kiểm tra giám sát thường xuyên và xử lý nghiêm các sai phạm.

Kết luận

  • Đã đánh giá thực trạng quản lý sử dụng kinh phí bảo trì đường bộ tại Sở Giao thông vận tải tỉnh Yên Bái trong giai đoạn 2017-2019 với nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế.
  • Phân tích các yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý kinh phí BTĐB, trong đó môi trường pháp lý và năng lực quản lý là những điểm cần cải thiện.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường quản lý, bao gồm hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, tăng cường thanh tra kiểm tra, áp dụng hợp đồng chất lượng, tăng nguồn vốn và nâng cao năng lực cán bộ.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn bảo trì đường bộ, đảm bảo an toàn giao thông và phát triển kinh tế xã hội tỉnh Yên Bái.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2021-2025, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và đối tượng để nâng cao hiệu quả quản lý kinh phí BTĐB.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực quản lý, đồng thời xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hiệu quả và minh bạch.