Quan Hệ Thương Mại Mỹ - Trung Quốc Dưới Thời Donald Trump (2016-2021)

Quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc không chỉ là mối quan hệ kinh tế song phương mà còn là yếu tố then chốt định hình nền kinh tế toàn cầu. Quy mô thương mại khổng lồ giữa hai cường quốc này tác động đến chuỗi cung ứng toàn cầu, giá cả hàng hóa và dịch vụ, cũng như sự phát triển của nhiều quốc gia khác. Sự thay đổi trong chính sách thương mại của một trong hai nước có thể gây ra những xáo trộn lớn trên thị trường quốc tế. Việt Nam cũng là đối tác thương mại lớn của cả Mỹ và Trung Quốc nên không tránh khỏi những tác động từ quan hệ thương mại giữa hai nước.

Thời kỳ Donald Trump làm tổng thống đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Mỹ, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại. Với chủ trương “Nước Mỹ trên hết”, Trump đã áp dụng nhiều biện pháp bảo hộ thương mại, dẫn đến căng thẳng với nhiều đối tác, trong đó có Trung Quốc. Chiến tranh thương mại do Trump khởi xướng đã gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế toàn cầu, đồng thời buộc các quốc gia phải điều chỉnh chiến lược thương mại của mình. Đây là giai đoạn đầy thách thức đối với quan hệ thương mại Mỹ-Trung.

Thâm hụt thương mại khổng lồ của Mỹ với Trung Quốc là một trong những lý do chính khiến chính quyền Trump quyết định áp dụng các biện pháp trừng phạt thương mại. Mỹ cho rằng Trung Quốc đã lợi dụng WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới) để tạo ra lợi thế cạnh tranh không công bằng, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp và người lao động Mỹ. Việc giảm thâm hụt thương mại đã trở thành một trong những mục tiêu hàng đầu trong chính sách thương mại của Trump đối với Trung Quốc.

Ngoài thâm hụt thương mại, Mỹ cũng cáo buộc Trung Quốc đánh cắp sở hữu trí tuệ của các công ty Mỹ và can thiệp chính phủ vào nền kinh tế. Mỹ cho rằng những hành vi này đã tạo ra một môi trường kinh doanh không công bằng, gây khó khăn cho các công ty Mỹ khi cạnh tranh với các công ty Trung Quốc. Vấn đề an ninh quốc gia cũng được Mỹ đưa ra để biện minh cho các biện pháp hạn chế thương mại và đầu tư đối với Trung Quốc.

Sự trỗi dậy của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ 5G đã làm gia tăng lo ngại của Mỹ về cạnh tranh chiến lược. Mỹ cáo buộc Huawei, một trong những công ty hàng đầu thế giới về công nghệ 5G, có liên hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc và có thể gây ra rủi ro về an ninh quốc gia. Điều này đã dẫn đến việc Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Huawei và kêu gọi các nước đồng minh tẩy chay công nghệ của công ty này.

Việc áp đặt thuế quan lên hàng hóa nhập khẩu là công cụ chính được sử dụng trong Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Mỹ đã áp thuế lên hàng tỷ đô la hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, và Trung Quốc đã đáp trả bằng cách áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Cuộc chiến thuế quan này đã làm tăng chi phí cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng, đồng thời gây ra sự bất ổn cho thị trường toàn cầu.

Thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 giữa Mỹ và Trung Quốc, được ký kết vào đầu năm 2020, đã mang lại một số tín hiệu tích cực. Trung Quốc cam kết tăng cường mua hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, đồng thời thực hiện các biện pháp bảo vệ sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, thỏa thuận này không giải quyết được tất cả các vấn đề cốt lõi trong quan hệ thương mại Mỹ-Trung, và căng thẳng vẫn tiếp diễn.

Ngoài thuế quan, Mỹ còn tăng cường rào cản pháp lý đối với việc xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc. Mỹ lo ngại rằng Trung Quốc có thể sử dụng công nghệ của Mỹ để phát triển quân sự hoặc giám sát người dân. Điều này đã gây khó khăn cho các công ty Mỹ muốn kinh doanh tại Trung Quốc và làm chậm quá trình chuyển giao công nghệ giữa hai nước.

Chiến tranh thương mại đã làm chậm tăng trưởng kinh tế của cả Mỹ và Trung Quốc. Thuế quan đã làm tăng chi phí cho các doanh nghiệp và người tiêu dùng, đồng thời làm giảm xuất khẩu và nhập khẩu. Sự bất ổn trên thị trường tài chính cũng ảnh hưởng đến đầu tư và tiêu dùng. Theo phân tích, cả hai nước đều chịu thiệt hại từ cuộc chiến thương mại này.

Chiến tranh thương mại đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều công ty đã phải tìm kiếm các nguồn cung thay thế bên ngoài Mỹ và Trung Quốc để tránh thuế quan. Điều này đã tạo ra cơ hội cho các quốc gia khác, nhưng cũng gây ra sự bất ổn cho hệ thống thương mại quốc tế.

COVID-19 đã làm trầm trọng thêm những tác động tiêu cực của chiến tranh thương mại. Đại dịch đã làm gián đoạn sản xuất và vận chuyển hàng hóa, đồng thời làm giảm nhu cầu tiêu dùng. Điều này đã khiến cho quan hệ thương mại Mỹ-Trung trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.

Chính sách đối ngoại của Mỹ dưới thời Biden có sự khác biệt so với thời Trump, nhưng vẫn duy trì sự cứng rắn đối với Trung Quốc. Biden tìm kiếm sự hợp tác với các đồng minh để gây áp lực lên Trung Quốc, đồng thời tập trung vào các vấn đề như nhân quyền và cạnh tranh công nghệ.

Vấn đề Biển Đông tiếp tục là một điểm nóng trong quan hệ Mỹ-Trung. Mỹ phản đối các hành động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông và khẳng định quyền tự do hàng hải trong khu vực. Điều này đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước và gây lo ngại về an ninh khu vực.

Tương lai của quan hệ thương mại Mỹ - Trung vẫn còn nhiều bất định. Hai nước có thể tìm kiếm các lĩnh vực hợp tác, nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với nhiều thách thức. Sự cạnh tranh về công nghệ, thương mại, và ảnh hưởng quốc tế có thể tiếp tục định hình mối quan hệ song phương trong những năm tới. Cần theo dõi chặt chẽ chính sách đối ngoại của Trung Quốc để dự đoán các diễn biến tiếp theo.

Việt Nam cần giảm sự phụ thuộc vào một vài thị trường xuất khẩu lớn và tìm kiếm các thị trường mới. Việc nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa và dịch vụ Việt Nam cũng rất quan trọng để có thể cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Cần tập trung phát triển các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao và ứng dụng công nghệ mới.

Việt Nam đã ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác thương mại quan trọng. Cần tận dụng tối đa các lợi ích từ các FTA này để mở rộng thị trường xuất khẩu và thu hút đầu tư nước ngoài. Các FTA cũng giúp Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn vào nền kinh tế toàn cầu.

Việt Nam cần chủ động theo dõi và phân tích các xu hướng bảo hộ thương mại trên thế giới để có thể ứng phó kịp thời. Cần tăng cường hợp tác với các đối tác thương mại để bảo vệ lợi ích của Việt Nam và thúc đẩy thương mại công bằng. Tình hình địa chính trị phức tạp cũng đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược ứng phó linh hoạt và hiệu quả.