I. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân ngày càng trở nên quan trọng. Phòng vệ chính đáng, được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, không chỉ là một quyền mà còn là một nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ bản thân và người khác trước những hành vi xâm hại. Việc nghiên cứu chế định này là cần thiết nhằm giúp nâng cao nhận thức của xã hội về quyền và nghĩa vụ của mình trong việc tự bảo vệ. Đặc biệt, những quy định mới trong Bộ luật Hình sự năm 2015 đã có những thay đổi đáng kể so với các quy định trước đó, từ đó cần có những nghiên cứu sâu sắc để làm rõ nội dung và ý nghĩa của chúng. Như đã nêu, "Phòng vệ chính đáng không phải là tội phạm", điều này khẳng định rằng hành vi phòng vệ chính đáng được pháp luật công nhận và bảo vệ. Hơn nữa, việc nghiên cứu còn giúp phát hiện những bất cập trong thực tiễn áp dụng, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật, góp phần bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân và xây dựng một xã hội công bằng hơn.
II. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong thời gian qua, chế định phòng vệ chính đáng đã thu hút sự quan tâm của nhiều học giả và được nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra những vấn đề lý luận cũng như thực tiễn liên quan đến chế định này. Nhiều tài liệu đã phân tích sâu về khái niệm, đặc điểm và các điều kiện áp dụng của phòng vệ chính đáng theo quy định của Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, vẫn còn thiếu các nghiên cứu toàn diện, có hệ thống về chế định này, đặc biệt là sau khi Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực. Việc tiếp tục nghiên cứu không chỉ giúp làm rõ các dấu hiệu, điều kiện của chế định mà còn giúp phát hiện các vấn đề trong thực tiễn áp dụng, từ đó đưa ra những kiến nghị phù hợp. Như vậy, việc nghiên cứu chế định phòng vệ chính đáng là cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao, góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.
III. Phạm vi nghiên cứu luận văn
Luận văn tập trung vào việc nghiên cứu các quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về phòng vệ chính đáng, bao gồm khái niệm, đặc điểm và các điều kiện áp dụng. Phạm vi nghiên cứu cũng bao gồm việc phân tích thực tiễn áp dụng chế định này, từ đó chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Bên cạnh đó, luận văn cũng sẽ đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến phòng vệ chính đáng. Đặc biệt, luận văn sẽ không chỉ giới hạn ở lý thuyết mà còn đi sâu vào thực tiễn, phân tích các vụ án cụ thể để làm rõ hơn về cách thức áp dụng chế định này trong thực tế. Như vậy, phạm vi nghiên cứu của luận văn sẽ bao quát cả lý luận và thực tiễn, đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc.
IV. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Mục đích chính của luận văn là nghiên cứu làm rõ các khía cạnh lý luận và thực tiễn của chế định phòng vệ chính đáng theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015. Để đạt được mục tiêu này, luận văn sẽ thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể như phân tích khái niệm và đặc điểm của chế định phòng vệ chính đáng, làm rõ các điều kiện để được coi là phòng vệ chính đáng, cũng như đánh giá việc áp dụng chế định này trong thực tiễn. Bên cạnh đó, luận văn cũng sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy định của Bộ luật Hình sự và nâng cao hiệu quả áp dụng chế định phòng vệ chính đáng trong thực tế. Việc thực hiện các nhiệm vụ này không chỉ giúp làm rõ vấn đề lý luận mà còn góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực hình sự.
V. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sẽ áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học hiện đại, bao gồm phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp và diễn giải. Phương pháp phân tích sẽ được sử dụng để làm rõ các khái niệm và đặc điểm của chế định phòng vệ chính đáng. Phương pháp so sánh sẽ giúp đối chiếu các quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 với các quy định trước đó và với các quy định của các nước khác trên thế giới. Phương pháp tổng hợp sẽ được áp dụng để tổng kết các kết quả nghiên cứu từ thực tiễn, từ đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện. Cuối cùng, phương pháp diễn giải sẽ giúp làm rõ các nội dung phức tạp trong quy định pháp luật, từ đó giúp người đọc có cái nhìn sâu sắc hơn về chế định phòng vệ chính đáng. Việc kết hợp các phương pháp này sẽ đảm bảo tính khoa học và thực tiễn của luận văn.
VI. Kết cấu của luận văn
Luận văn được cấu trúc thành ba chương chính. Chương I sẽ tập trung vào những vấn đề chung về phòng vệ chính đáng, bao gồm khái niệm, ý nghĩa và các quy định pháp luật liên quan. Chương II sẽ đi sâu vào quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về phòng vệ chính đáng, phân tích nội dung và cơ sở pháp lý của quyền phòng vệ chính đáng. Cuối cùng, Chương III sẽ nghiên cứu thực tiễn áp dụng chế định phòng vệ chính đáng, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng. Kết thúc luận văn sẽ là phần kết luận tổng hợp các kết quả nghiên cứu và đưa ra những kiến nghị cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng vệ chính đáng.