## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục phổ thông hiện nay, việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề (GQVĐ) và sáng tạo (ST) cho học sinh là một yêu cầu cấp thiết nhằm đáp ứng nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Theo khảo sát tại hai trường THPT Mỹ H và THPT Yên Mỹ, với tổng số 166 học sinh và 35 giáo viên tham gia, năng lực GQVĐ và ST được đánh giá là yếu tố then chốt giúp học sinh phát triển toàn diện. Luận văn tập trung nghiên cứu việc phát triển năng lực này thông qua dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim - Hóa học lớp 10, trong khoảng thời gian năm học 2019-2020 tại địa bàn tỉnh Hưng Yên.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim - Hóa học 10 để phát triển năng lực GQVĐ và ST cho học sinh THPT, đồng thời thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Hóa học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018. Các chỉ số đánh giá năng lực được xây dựng dựa trên tiêu chí rõ ràng, có thể đo lường và đánh giá mức độ phát triển năng lực của học sinh qua từng giai đoạn học tập.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết dạy học chủ đề tích hợp và lý thuyết phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Dạy học chủ đề tích hợp được hiểu là phương pháp dạy học kết hợp các nội dung kiến thức liên quan từ nhiều môn học nhằm giúp học sinh phát triển năng lực tổng hợp và vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Lý thuyết năng lực GQVĐ và ST nhấn mạnh việc hình thành kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo, khả năng phân tích và giải quyết các tình huống thực tế.

Các khái niệm chính bao gồm: năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, dạy học chủ đề tích hợp, phương pháp dạy học dự án, và phương pháp dạy học giải quyết vấn đề. Bộ tiêu chí đánh giá năng lực được xây dựng gồm 9 tiêu chí với 4 mức độ đạt được, từ mức nhận biết đến mức vận dụng thành thạo.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp nghiên cứu lý thuyết và thực nghiệm sư phạm. Nguồn dữ liệu chính gồm khảo sát ý kiến 35 giáo viên và 166 học sinh tại hai trường THPT Mỹ H và Yên Mỹ trong năm học 2019-2020. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho đối tượng nghiên cứu.

Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính để đánh giá mức độ phát triển năng lực GQVĐ và ST của học sinh. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline gồm: khảo sát thực trạng, xây dựng chủ đề tích hợp, tổ chức dạy học thử nghiệm, thu thập và phân tích dữ liệu, đánh giá kết quả và đề xuất giải pháp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Mức độ quan tâm của giáo viên đến phát triển năng lực GQVĐ và ST:** Khoảng 85% giáo viên đánh giá cao tầm quan trọng của việc phát triển năng lực này trong dạy học Hóa học, tuy nhiên chỉ có 8,6% giáo viên thường xuyên sử dụng chủ đề tích hợp trong giảng dạy.

2. **Hiệu quả dạy học chủ đề tích hợp:** 97,9% giáo viên cho rằng dạy học chủ đề tích hợp giúp học sinh phát triển tốt năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Học sinh cũng thể hiện sự yêu thích môn Hóa học với tỷ lệ trên 70%, đồng thời 77,2% học sinh hiểu đúng về khái niệm năng lực GQVĐ và ST.

3. **Phương pháp dạy học tích cực được sử dụng:** Phương pháp dạy học dự án và giải quyết vấn đề được áp dụng phổ biến, chiếm lần lượt 5,6% và 3% trong các phương pháp tích cực được giáo viên sử dụng nhằm phát triển năng lực cho học sinh.

4. **Khó khăn trong tổ chức dạy học:** 40% giáo viên gặp khó khăn về việc phân phối thời gian, 17,9% gặp khó khăn trong việc áp dụng phương pháp dạy học chủ đề tích hợp, và 14,4% gặp khó khăn về phương tiện dạy học.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc áp dụng dạy học chủ đề tích hợp phần phi kim - Hóa học 10 có tác động tích cực đến năng lực GQVĐ và ST của học sinh. Sự quan tâm của giáo viên là yếu tố then chốt, tuy nhiên việc áp dụng còn hạn chế do thiếu kinh nghiệm và tài liệu hỗ trợ. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục hướng đến phát triển năng lực học sinh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ giáo viên sử dụng chủ đề tích hợp, biểu đồ mức độ hiểu biết của học sinh về năng lực GQVĐ và ST, cũng như bảng tổng hợp các khó khăn gặp phải trong quá trình dạy học. Việc phát triển năng lực này không chỉ giúp học sinh nâng cao kỹ năng tư duy mà còn tăng khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng giáo viên:** Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về dạy học chủ đề tích hợp và phát triển năng lực GQVĐ, ST nhằm nâng cao kỹ năng và phương pháp giảng dạy cho giáo viên trong vòng 1 năm tới.

2. **Xây dựng và phổ biến tài liệu hướng dẫn:** Phát triển bộ tài liệu, giáo án mẫu và bộ công cụ đánh giá năng lực GQVĐ và ST để hỗ trợ giáo viên trong việc thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề tích hợp.

3. **Tăng cường ứng dụng phương pháp dạy học tích cực:** Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp dạy học dự án, giải quyết vấn đề trong giảng dạy Hóa học nhằm phát triển năng lực cho học sinh, đặt mục tiêu tăng tỷ lệ áp dụng lên ít nhất 50% trong 2 năm tới.

4. **Tạo môi trường học tập tích cực:** Xây dựng các câu lạc bộ khoa học, tổ chức các hoạt động ngoại khóa liên quan đến Hóa học để học sinh có cơ hội thực hành, sáng tạo và phát triển năng lực giải quyết vấn đề.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Giáo viên bộ môn Hóa học:** Nghiên cứu giúp giáo viên hiểu rõ hơn về phương pháp dạy học chủ đề tích hợp và cách phát triển năng lực GQVĐ, ST cho học sinh.

2. **Nhà quản lý giáo dục:** Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách đào tạo giáo viên và đổi mới phương pháp dạy học trong các trường phổ thông.

3. **Sinh viên sư phạm:** Là tài liệu tham khảo quý giá trong việc học tập và nghiên cứu về phương pháp dạy học tích hợp và phát triển năng lực học sinh.

4. **Các nhà nghiên cứu giáo dục:** Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và mô hình nghiên cứu về phát triển năng lực học sinh qua dạy học chủ đề tích hợp, mở rộng nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục phổ thông.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dạy học chủ đề tích hợp là gì?**  
Dạy học chủ đề tích hợp là phương pháp kết hợp các nội dung kiến thức từ nhiều môn học liên quan để giúp học sinh phát triển năng lực tổng hợp và vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

2. **Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo có vai trò thế nào trong giáo dục?**  
Năng lực này giúp học sinh phát triển kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo, khả năng phân tích và giải quyết các tình huống thực tế, rất cần thiết trong học tập và cuộc sống.

3. **Phương pháp dạy học nào hiệu quả để phát triển năng lực này?**  
Phương pháp dạy học dự án và giải quyết vấn đề được đánh giá cao trong việc phát triển năng lực GQVĐ và ST cho học sinh.

4. **Khó khăn phổ biến khi áp dụng dạy học chủ đề tích hợp là gì?**  
Khó khăn chính gồm phân phối thời gian, thiếu tài liệu hướng dẫn và kinh nghiệm áp dụng phương pháp mới của giáo viên.

5. **Làm thế nào để đánh giá năng lực GQVĐ và ST của học sinh?**  
Có thể sử dụng bộ tiêu chí đánh giá gồm 9 tiêu chí với 4 mức độ, kết hợp quan sát, phỏng vấn, bài kiểm tra và đánh giá sản phẩm học tập.

## Kết luận

- Đã xây dựng thành công bộ chủ đề tích hợp phần phi kim - Hóa học 10 nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh THPT.  
- Kết quả thực nghiệm cho thấy dạy học chủ đề tích hợp giúp học sinh nâng cao năng lực GQVĐ và ST rõ rệt.  
- Giáo viên cần được đào tạo bài bản để áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học tích hợp.  
- Bộ công cụ đánh giá năng lực được thiết kế phù hợp, giúp đánh giá chính xác mức độ phát triển năng lực của học sinh.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực học sinh trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo là triển khai rộng rãi mô hình dạy học chủ đề tích hợp và tổ chức các khóa bồi dưỡng cho giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện.  
Hãy áp dụng ngay phương pháp này để góp phần đổi mới giáo dục và phát triển năng lực học sinh một cách bền vững.