## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, dịch vụ ngân hàng trực tuyến (NHTT) trở thành xu hướng tất yếu, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm chi phí và gia tăng nguồn thu cho các ngân hàng thương mại. Tại Việt Nam, số lượng người dùng Internet đã tăng từ khoảng 3,1 triệu năm 2003 lên đến 27,4 triệu năm 2010, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển dịch vụ NHTT. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) - Chi nhánh Đông Hà Nội, hoạt động trên địa bàn huyện Đông Anh, Hà Nội, đã và đang đẩy mạnh phát triển dịch vụ NHTT trong giai đoạn 2016-2018. Tuy nhiên, số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và quy mô của chi nhánh, thu nhập từ dịch vụ NHTT chỉ chiếm phần nhỏ trong tổng doanh thu dịch vụ.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng phát triển dịch vụ NHTT tại BIDV Đông Hà Nội, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển nhằm tăng thu nhập, mở rộng quy mô khách hàng và nâng cao thị phần trong giai đoạn tiếp theo. Nghiên cứu tập trung vào dữ liệu thu thập từ năm 2016 đến 2018 tại chi nhánh Đông Hà Nội, với trọng tâm là các hoạt động phát triển dịch vụ NHTT và khảo sát ý kiến khách hàng sử dụng dịch vụ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ ban lãnh đạo chi nhánh xây dựng chiến lược phát triển dịch vụ ngân hàng trực tuyến hiệu quả, góp phần nâng cao lợi nhuận và vị thế cạnh tranh trên thị trường.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết Ngân hàng điện tử (E-banking):** Định nghĩa ngân hàng điện tử là hệ thống giao dịch giữa ngân hàng và khách hàng dựa trên xử lý và chuyển giao dữ liệu số hóa, trong đó dịch vụ ngân hàng trực tuyến (Internet Banking - iBanking) là bộ phận cốt lõi, cho phép khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc mọi nơi với chi phí thấp và tốc độ nhanh.

- **Mô hình phát triển dịch vụ ngân hàng trực tuyến:** Bao gồm các yếu tố phát triển về số lượng (danh mục sản phẩm, kênh phân phối, số lượng khách hàng, doanh số, thị trường) và chất lượng (tiện ích, an toàn, sự hài lòng khách hàng). Phát triển dịch vụ NHTT là sự gia tăng quy mô cung ứng, đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

- **Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển dịch vụ NHTT:** Bao gồm yếu tố bên ngoài như môi trường kinh tế, công nghệ, pháp lý, cạnh tranh và hỗ trợ kinh doanh; yếu tố bên trong như tiềm lực tài chính, nguồn nhân lực, trình độ quản lý và công nghệ thông tin.

- **Khái niệm và vai trò dịch vụ NHTT:** Dịch vụ NHTT giúp ngân hàng giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả sử dụng vốn, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao khả năng cạnh tranh và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Đối với khách hàng, dịch vụ này tiết kiệm thời gian, chi phí và cung cấp thông tin nhanh chóng, an toàn.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Kết hợp dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo ngành, tài liệu khoa học, số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước và BIDV Đông Hà Nội; dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 400 khách hàng sử dụng dịch vụ NHTT tại chi nhánh Đông Hà Nội trong tháng 5-6/2019.

- **Phương pháp chọn mẫu:** Mẫu phi ngẫu nhiên, tỷ lệ chọn mẫu khoảng 6,98% trên tổng số 5725 khách hàng đăng ký dịch vụ NHTT, phân bổ theo nhóm đối tượng khách hàng (cán bộ văn phòng, công nhân sản xuất, buôn bán tự do, nghỉ hưu).

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng thống kê mô tả để tính điểm trung bình đánh giá chất lượng dịch vụ, phân tổ thống kê để phân nhóm khách hàng, so sánh số liệu qua các năm 2016-2018 và giữa các ngân hàng trên địa bàn. Phân tích dữ liệu bằng phần mềm Excel và các công cụ thống kê liên quan.

- **Timeline nghiên cứu:** Thu thập số liệu giai đoạn 2016-2018, khảo sát khách hàng năm 2019, phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2020.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Tăng trưởng thu nhập dịch vụ NHTT:** Thu nhập từ dịch vụ NHTT tại BIDV Đông Hà Nội tăng trưởng nhưng chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng thu nhập dịch vụ, với lợi nhuận trước thuế năm 2018 đạt 181 tỷ đồng, tăng 2,6% so với năm 2017, thấp hơn mức tăng trưởng tổng tài sản 12,39%.

- **Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ NHTT:** Tăng từ khoảng 5725 khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ, tuy nhiên tỷ lệ khách hàng thực sự sử dụng và hài lòng còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng thị trường.

- **Chất lượng dịch vụ:** Khách hàng đánh giá cao tính tiện ích và an toàn của dịch vụ, với điểm trung bình trên 4/5 về sự hài lòng, tuy nhiên thời gian xử lý giao dịch và sự đa dạng sản phẩm còn hạn chế.

- **Yếu tố ảnh hưởng:** Môi trường kinh tế ổn định, công nghệ thông tin phát triển và chính sách pháp lý hỗ trợ là điều kiện thuận lợi. Tuy nhiên, hạn chế về hạ tầng CNTT, tiềm lực tài chính và nguồn nhân lực chất lượng cao ảnh hưởng đến tốc độ phát triển dịch vụ.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy BIDV Đông Hà Nội đã đạt được những bước tiến trong phát triển dịch vụ NHTT nhưng vẫn còn nhiều thách thức. So với các chi nhánh khác như BIDV Hà Thành hay Vietcombank Sóc Sơn, chi nhánh Đông Hà Nội có mức độ phát triển dịch vụ NHTT thấp hơn do hạn chế về công nghệ và chiến lược tiếp cận khách hàng chưa hiệu quả. Việc đầu tư công nghệ bảo mật, nâng cao trình độ nhân viên và mở rộng kênh phân phối là cần thiết để tăng tính cạnh tranh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng thu nhập dịch vụ NHTT, bảng phân tích mức độ hài lòng khách hàng và cơ cấu sản phẩm dịch vụ để minh họa rõ nét hơn các điểm mạnh và hạn chế.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Mở rộng quy mô dịch vụ NHTT:** Tăng cường tiếp thị, quảng bá dịch vụ nhằm thu hút thêm khách hàng mới, đặc biệt là nhóm khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa, với mục tiêu tăng số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ lên ít nhất 20% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Marketing và Phòng Kinh doanh.

- **Đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ:** Phát triển thêm các tính năng tiện ích như thanh toán hóa đơn tự động, vay trực tuyến, và tích hợp các dịch vụ tài chính khác nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng. Chủ thể: Phòng Phát triển sản phẩm và CNTT.

- **Nâng cao chất lượng dịch vụ:** Đào tạo nâng cao kỹ năng nhân viên, cải tiến quy trình xử lý giao dịch để giảm thời gian chờ đợi xuống dưới 5 phút, đồng thời tăng cường hệ thống hỗ trợ khách hàng 24/7. Chủ thể: Phòng Nhân sự và Dịch vụ khách hàng.

- **Đầu tư hoàn thiện hệ thống công nghệ:** Cập nhật và nâng cấp hệ thống bảo mật, áp dụng các công nghệ xác thực hiện đại như OTP, xác thực hai yếu tố, nhằm đảm bảo an toàn thông tin và giảm thiểu rủi ro. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Phòng CNTT.

- **Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan:** Hỗ trợ chính sách phát triển hạ tầng CNTT, tạo điều kiện pháp lý thuận lợi cho các dịch vụ ngân hàng điện tử, thúc đẩy sự phát triển bền vững của dịch vụ NHTT.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Ban lãnh đạo ngân hàng:** Nhận diện thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp phát triển dịch vụ NHTT để xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp.

- **Phòng phát triển sản phẩm và CNTT:** Tham khảo các đề xuất về đa dạng hóa sản phẩm và nâng cấp công nghệ nhằm cải thiện chất lượng dịch vụ.

- **Nhân viên kinh doanh và chăm sóc khách hàng:** Hiểu rõ nhu cầu và mức độ hài lòng của khách hàng để nâng cao hiệu quả tư vấn và hỗ trợ.

- **Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng:** Tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng trực tuyến trong bối cảnh Việt Nam.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Dịch vụ ngân hàng trực tuyến là gì?**  
Dịch vụ ngân hàng trực tuyến là kênh phân phối từ xa các dịch vụ ngân hàng qua Internet, cho phép khách hàng thực hiện giao dịch mọi lúc mọi nơi với thiết bị kết nối mạng.

2. **Tại sao dịch vụ NHTT quan trọng với ngân hàng?**  
NHTT giúp ngân hàng giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả kinh doanh, mở rộng thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh trong thời đại số.

3. **Yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ NHTT?**  
Bao gồm môi trường kinh tế, công nghệ, pháp lý, tiềm lực tài chính, nguồn nhân lực và chiến lược phát triển của ngân hàng.

4. **Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ NHTT?**  
Đầu tư công nghệ hiện đại, đào tạo nhân viên, cải tiến quy trình giao dịch và tăng cường bảo mật thông tin.

5. **Khách hàng có thể sử dụng những tiện ích nào từ dịch vụ NHTT?**  
Chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm online, tra cứu thông tin tài khoản, đăng ký vay và các dịch vụ tài chính khác.

## Kết luận

- Dịch vụ ngân hàng trực tuyến tại BIDV Đông Hà Nội đã có sự phát triển tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về quy mô khách hàng và thu nhập dịch vụ.  
- Các yếu tố bên ngoài và bên trong đều ảnh hưởng đến sự phát triển dịch vụ, trong đó công nghệ và nguồn nhân lực đóng vai trò then chốt.  
- Đề xuất các giải pháp mở rộng quy mô, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và đầu tư công nghệ nhằm thúc đẩy phát triển bền vững.  
- Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn, là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý và nghiên cứu trong lĩnh vực ngân hàng.  
- Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2021-2025 để nâng cao hiệu quả kinh doanh dịch vụ ngân hàng trực tuyến.

**Hành động tiếp theo:** Ban lãnh đạo BIDV Đông Hà Nội cần xây dựng kế hoạch chi tiết dựa trên các đề xuất, triển khai đào tạo nhân sự và đầu tư công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường ngân hàng số.