Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, đặc biệt là công nghệ di động và mạng Internet, nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này ngày càng cấp thiết. Theo số liệu của Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam, số lượng thuê bao di động tại Việt Nam năm 2018 đạt khoảng 122,5 triệu, vượt dân số gần 100 triệu người, tốc độ kết nối Internet trong nước tăng từ 750 nghìn Mbps năm 2013 lên 3 triệu Mbps năm 2018. Tại tỉnh Bình Dương, với chiến lược phát triển thành phố thông minh, nhu cầu đào tạo chuyên sâu về tính toán di động và Internet càng trở nên cấp thiết.

Luận văn tập trung phát triển chương trình đào tạo môn Tính Toán Di Động và Internet theo chuẩn CDIO ngành Công nghệ Thông tin tại Trường Đại học Thủ Dầu Một, nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường lao động khu vực Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2017-2019. Mục tiêu cụ thể là xây dựng đề cương chi tiết môn học phù hợp với xu thế công nghệ, nâng cao năng lực chuyên môn cho sinh viên, đồng thời tạo nền tảng cho việc phát triển chương trình đào tạo ngành CNTT bậc đại học tại trường. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào Trường Đại học Thủ Dầu Một và các doanh nghiệp CNTT tại Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh, trong khoảng thời gian thực hiện luận văn từ 2017 đến 2019.

Việc phát triển chương trình đào tạo này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo ngành CNTT mà còn hỗ trợ chiến lược phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Bình Dương và khu vực lân cận.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

  • Lý thuyết phát triển chương trình đào tạo: Bao gồm các khái niệm về chương trình giáo dục, chương trình khung, học phần và tín chỉ, nguyên tắc xây dựng chương trình đào tạo đảm bảo mục tiêu, chất lượng, hiệu quả và tính sư phạm. Lý thuyết này giúp xác định cấu trúc và nội dung chương trình phù hợp với chuẩn đầu ra.

  • Mô hình CDIO (Conceive - Design - Implement - Operate): Đây là mô hình phát triển chương trình đào tạo theo định hướng thực hành và kỹ năng nghề nghiệp, nhấn mạnh việc tích hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ trong quá trình đào tạo. CDIO cung cấp các tiêu chuẩn và quy trình xây dựng đề cương môn học, giúp chương trình đào tạo đáp ứng yêu cầu thực tiễn và xu thế công nghệ.

  • Lý thuyết về tính toán di động và Internet: Khái quát về công nghệ thông tin, tính toán di động, mạng Internet, các nguyên tắc và công nghệ liên quan như mạng 4G, 5G, IoT, điện toán đám mây. Các khái niệm này làm nền tảng cho việc xây dựng nội dung môn học chuyên sâu.

  • Lý thuyết về thị trường lao động và nhu cầu đào tạo: Phân tích nhu cầu nhân lực ngành CNTT, đặc biệt chuyên môn tính toán di động và Internet tại khu vực Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh, dựa trên số liệu thống kê và khảo sát thực tế.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo ngành, số liệu thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, các tài liệu pháp luật như Luật Giáo dục Đại học, các chương trình đào tạo ngành CNTT trong và ngoài nước. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bảng hỏi với giảng viên, sinh viên và doanh nghiệp CNTT tại Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích tài liệu để tổng hợp cơ sở lý luận và thực tiễn; thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát; phương pháp chuyên gia để đánh giá tính khả thi, tính mới và tính phù hợp của chương trình đào tạo đề xuất.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với khoảng 50 giảng viên và chuyên gia CNTT, cùng 30 doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ thông tin tại Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh. Mẫu được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện và mẫu chuyên gia nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên môn.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ năm 2017 đến 2019, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, xây dựng chương trình và đánh giá chuyên gia.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  • Phát hiện 1: Nhu cầu nhân lực chuyên môn tính toán di động và Internet tại Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh tăng trưởng mạnh, với khoảng 57% dân số sử dụng Internet và 45% sử dụng Internet qua thiết bị di động. Thị trường lao động CNTT khu vực này có nhu cầu cao về kỹ năng phát triển ứng dụng di động và quản trị mạng Internet.

  • Phát hiện 2: Thực trạng đào tạo tại Trường Đại học Thủ Dầu Một cho thấy các môn học liên quan đến tính toán di động và Internet còn phân tán, chưa có chương trình đào tạo chuyên sâu và bài bản. Khoảng 70% giảng viên và sinh viên đánh giá cần thiết phải có môn học chuyên biệt để nâng cao năng lực.

  • Phát hiện 3: Chương trình đào tạo môn Tính Toán Di Động và Internet theo chuẩn CDIO được xây dựng với 8 chương, bao gồm các nội dung từ kiến thức cơ bản đến kỹ năng thực hành, đáp ứng chuẩn đầu ra theo thang năng lực nhận thức Bloom. Kết quả đánh giá của chuyên gia cho thấy trên 85% đồng ý chương trình có tính thực tiễn và khả thi.

  • Phát hiện 4: Phương pháp giảng dạy tích cực, kết hợp thực hành và đánh giá đa dạng được đề xuất trong chương trình nhận được sự đồng thuận cao từ giảng viên và doanh nghiệp, với tỷ lệ đồng ý trên 80%.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy sự phù hợp giữa nhu cầu thị trường lao động và chương trình đào tạo đề xuất, thể hiện qua sự đồng thuận của các bên liên quan. Việc áp dụng mô hình CDIO giúp chương trình đào tạo không chỉ tập trung vào kiến thức lý thuyết mà còn phát triển kỹ năng thực hành và năng lực giải quyết vấn đề, phù hợp với xu thế đào tạo hiện đại trên thế giới.

So sánh với các chương trình đào tạo tính toán di động tại các trường đại học quốc tế như HOF University (Đức), Đại học Limerick (Ireland), và APU (Malaysia), chương trình tại Trường Đại học Thủ Dầu Một có sự tương đồng về cấu trúc và mục tiêu đào tạo, đồng thời được điều chỉnh phù hợp với điều kiện và nhu cầu địa phương.

Việc khảo sát và đánh giá chuyên gia cũng chỉ ra một số điểm cần hoàn thiện như mô tả chuẩn đầu ra chi tiết hơn theo thang Bloom, bổ sung các nội dung về an toàn thông tin và bảo mật trong môi trường di động, cũng như tăng cường các hoạt động thực hành và dự án thực tế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ thể hiện tỷ lệ đồng thuận của giảng viên và doanh nghiệp đối với từng nội dung chương trình, cũng như bảng so sánh chuẩn đầu ra giữa chương trình đề xuất và các chương trình quốc tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  • Xây dựng và hoàn thiện chương trình đào tạo: Cập nhật và hoàn thiện đề cương chi tiết môn Tính Toán Di Động và Internet theo chuẩn CDIO, bổ sung các nội dung về an toàn thông tin và bảo mật, mô tả chuẩn đầu ra theo thang Bloom. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể: Ban chuyên môn khoa CNTT Trường Đại học Thủ Dầu Một.

  • Tổ chức đào tạo giảng viên: Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên về phương pháp giảng dạy tích cực, kỹ năng thực hành và đánh giá theo CDIO. Thời gian: 3 tháng. Chủ thể: Phòng Đào tạo và Khoa CNTT.

  • Phối hợp với doanh nghiệp CNTT: Thiết lập mối quan hệ hợp tác với các doanh nghiệp trong khu vực để tổ chức thực tập, dự án thực tế cho sinh viên, nâng cao tính thực tiễn của chương trình. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Trường Đại học Thủ Dầu Một và các doanh nghiệp.

  • Đánh giá và điều chỉnh chương trình định kỳ: Thiết lập quy trình đánh giá chương trình đào tạo hàng năm dựa trên phản hồi của sinh viên, giảng viên và doanh nghiệp để điều chỉnh phù hợp với xu thế công nghệ và nhu cầu thị trường. Thời gian: hàng năm. Chủ thể: Hội đồng khoa học và đào tạo nhà trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  • Giảng viên và cán bộ quản lý đào tạo ngành CNTT: Có thể sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng hoặc cập nhật chương trình đào tạo môn học tính toán di động và Internet, nâng cao chất lượng giảng dạy.

  • Sinh viên ngành Công nghệ Thông tin: Giúp hiểu rõ hơn về nội dung và yêu cầu của môn học, chuẩn bị tốt cho việc học tập và phát triển kỹ năng chuyên môn.

  • Doanh nghiệp công nghệ thông tin: Tham khảo để phối hợp với các cơ sở đào tạo trong việc xây dựng chương trình thực tập, tuyển dụng nhân lực phù hợp với yêu cầu công việc.

  • Nhà nghiên cứu và chuyên gia giáo dục: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho các nghiên cứu tiếp theo về phát triển chương trình đào tạo ngành CNTT theo chuẩn CDIO, đặc biệt trong lĩnh vực tính toán di động và Internet.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần phát triển chương trình đào tạo môn Tính Toán Di Động và Internet theo chuẩn CDIO?
    CDIO giúp tích hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ trong đào tạo, tăng tính thực tiễn và khả năng ứng dụng của sinh viên, đáp ứng nhu cầu thị trường lao động hiện đại.

  2. Chương trình đào tạo này có phù hợp với nhu cầu thị trường lao động tại Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh không?
    Theo khảo sát và đánh giá chuyên gia, chương trình phù hợp với nhu cầu nhân lực CNTT khu vực, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển ứng dụng di động và quản trị mạng Internet.

  3. Phương pháp giảng dạy nào được áp dụng trong chương trình?
    Chương trình áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, kết hợp lý thuyết và thực hành, sử dụng các dự án thực tế và đánh giá đa dạng nhằm phát triển toàn diện năng lực sinh viên.

  4. Làm thế nào để chương trình được cập nhật theo xu thế công nghệ?
    Quy trình đánh giá và điều chỉnh chương trình định kỳ dựa trên phản hồi của các bên liên quan và sự phát triển của công nghệ sẽ giúp chương trình luôn cập nhật và phù hợp.

  5. Ai là đối tượng chính của chương trình đào tạo này?
    Chương trình dành cho sinh viên ngành Công nghệ Thông tin bậc đại học, đặc biệt những người muốn chuyên sâu về tính toán di động và Internet, đáp ứng yêu cầu công việc trong lĩnh vực CNTT.

Kết luận

  • Luận văn đã xây dựng thành công chương trình đào tạo môn Tính Toán Di Động và Internet theo chuẩn CDIO, phù hợp với nhu cầu thị trường lao động khu vực Bình Dương và TP. Hồ Chí Minh.
  • Chương trình được đánh giá cao về tính thực tiễn, khả thi và đáp ứng chuẩn đầu ra theo thang năng lực nhận thức Bloom.
  • Phương pháp giảng dạy tích cực và đánh giá đa dạng được đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả đào tạo.
  • Cần tiếp tục hoàn thiện chương trình, đào tạo giảng viên và phối hợp với doanh nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo.
  • Đề xuất xây dựng quy trình đánh giá và điều chỉnh chương trình định kỳ để đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với xu thế công nghệ.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần triển khai các đề xuất nhằm hoàn thiện và áp dụng chương trình đào tạo, đồng thời tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo và đáp ứng nhu cầu thực tiễn.