Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang phục hồi sau đại dịch COVID-19, hoạt động cho vay khách hàng cá nhân (KHCN) tại các ngân hàng thương mại trở thành một trong những lĩnh vực trọng điểm nhằm thúc đẩy tăng trưởng tín dụng và mở rộng thị phần. Tại Ngân hàng Thương mại Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Đại Dương (OceanBank) – Hội Sở Chính, dư nợ cho vay KHCN giai đoạn 2021-2023 có sự biến động rõ nét với mức tăng trưởng 36,35% năm 2022 và giảm nhẹ 3,35% năm 2023. Số lượng khách hàng vay vốn cũng tăng liên tục, đạt mức tăng trưởng 25,69% năm 2022 và 15,53% năm 2023. Tuy nhiên, hoạt động cho vay cá nhân vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô, sản phẩm và công nghệ hỗ trợ, ảnh hưởng đến hiệu quả và khả năng cạnh tranh của ngân hàng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng phát triển cho vay KHCN tại OceanBank – Hội Sở Chính trong giai đoạn 2021-2023, phân tích các kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển phù hợp, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho vay cá nhân. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại trụ sở chính OceanBank, Hà Nội, với dữ liệu tài chính, báo cáo kinh doanh và khảo sát khách hàng trong năm 2023, đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ OceanBank xây dựng chiến lược phát triển tín dụng cá nhân bền vững, góp phần tăng trưởng tín dụng bán lẻ, nâng cao chất lượng dịch vụ và giảm thiểu rủi ro tín dụng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hoạt động cho vay khách hàng cá nhân trong ngân hàng thương mại, bao gồm:

  • Khái niệm cho vay khách hàng cá nhân: Theo Thông tư 39/2016/TT-NHNN và Luật các tổ chức tín dụng 2010, cho vay KHCN là hình thức cấp tín dụng cho cá nhân, hộ gia đình với nguyên tắc hoàn trả cả gốc và lãi trong thời gian nhất định, nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và sản xuất kinh doanh.

  • Đặc điểm cho vay KHCN: Khoản vay có giá trị nhỏ, số lượng lớn, thời hạn chủ yếu ngắn và trung hạn, rủi ro cao do phụ thuộc thu nhập cá nhân, chi phí thẩm định lớn và lãi suất thường cao hơn các khoản vay khác.

  • Phát triển cho vay KHCN theo chiều rộng và chiều sâu: Chiều rộng tập trung vào mở rộng thị trường, tăng số lượng khách hàng và quy mô dư nợ; chiều sâu tập trung đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ và hiệu quả quản lý rủi ro.

  • Các chỉ tiêu đo lường phát triển cho vay KHCN: Bao gồm dư nợ cho vay, tỷ trọng dư nợ, tốc độ tăng trưởng dư nợ, số lượng khách hàng, cơ cấu sản phẩm, thu nhập từ cho vay, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu, cùng mức độ hài lòng của khách hàng.

  • Yếu tố ảnh hưởng đến phát triển cho vay KHCN: Bao gồm năng lực tài chính, chính sách cho vay, quy trình cho vay, nguồn nhân lực, công nghệ, uy tín ngân hàng, môi trường kinh tế, pháp lý, văn hóa xã hội và cạnh tranh.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp: Báo cáo tài chính, báo cáo kinh doanh OceanBank giai đoạn 2021-2023, văn bản pháp luật, quy định nội bộ ngân hàng, tài liệu nghiên cứu ngành.
    • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát 190 phiếu phát ra, thu về 157 phiếu, trong đó 150 phiếu hợp lệ, khảo sát khách hàng cá nhân vay vốn tại OceanBank – Hội Sở Chính trong tháng 02-03/2024.
  • Phương pháp phân tích:

    • Sử dụng thống kê mô tả, phân tích so sánh các chỉ tiêu tài chính qua các năm.
    • Phân tích định tính dựa trên khảo sát mức độ hài lòng khách hàng về chính sách, sản phẩm, quy trình, năng lực cán bộ và công nghệ.
    • Biểu đồ, bảng biểu được sử dụng để trực quan hóa dữ liệu, hỗ trợ đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.
  • Timeline nghiên cứu:

    • Thu thập dữ liệu và khảo sát trong năm 2023.
    • Phân tích và đánh giá thực trạng trong quý đầu năm 2024.
    • Đề xuất giải pháp và kiến nghị đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Dư nợ cho vay KHCN và tỷ trọng:

    • Dư nợ cho vay KHCN tăng 36,35% từ 8.965 tỷ đồng năm 2021 lên 12.224 tỷ đồng năm 2022, sau đó giảm nhẹ 3,35% xuống 11.814 tỷ đồng năm 2023.
    • Tỷ trọng dư nợ KHCN trên tổng dư nợ cho vay tăng từ 33,58% năm 2021 lên 41,74% năm 2022, giảm còn 36,12% năm 2023.
  2. Số lượng khách hàng vay vốn:

    • Tăng trưởng số lượng khách hàng vay đạt 25,69% năm 2022 và 15,53% năm 2023, cho thấy khả năng thu hút khách hàng ngày càng tốt.
  3. Cơ cấu sản phẩm cho vay:

    • Vay kinh doanh chiếm trên 70% tổng dư nợ KHCN, tuy nhiên có xu hướng giảm 11,38% năm 2023.
    • Vay mua nhà tăng trưởng mạnh 64,41% năm 2022 và 24,7% năm 2023.
    • Vay tiêu dùng và vay mua ô tô tăng nhanh nhưng chiếm tỷ trọng thấp dưới 14%.
  4. Thu nhập từ cho vay KHCN:

    • Thu nhập tăng 28,99% từ 112,8 tỷ đồng năm 2021 lên 145,5 tỷ đồng năm 2022, giảm 14% xuống 125,1 tỷ đồng năm 2023.
    • Tỷ lệ thu nhập trên dư nợ giảm từ 1,26% năm 2021 xuống 1,06% năm 2023.
  5. Chất lượng tín dụng:

    • Tỷ lệ nợ xấu KHCN giảm từ 2,37% năm 2021 xuống 1,61% năm 2022, tăng lại 1,91% năm 2023.
    • Nợ nhóm 2 tăng mạnh, cảnh báo rủi ro tín dụng gia tăng.
  6. Mức độ hài lòng khách hàng:

    • Khách hàng đánh giá cao về thủ tục xét duyệt nhanh chóng (4,36/5), thông tin lãi suất rõ ràng (4,3/5), thái độ cán bộ tín dụng tốt (3,8-3,88/5).
    • Công nghệ ngân hàng chỉ đạt mức trung bình (2,94-3,45/5), ảnh hưởng đến trải nghiệm khách hàng.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng mạnh mẽ dư nợ và số lượng khách hàng năm 2022 phản ánh hiệu quả của chiến lược phát triển cho vay cá nhân tại OceanBank trong giai đoạn phục hồi kinh tế sau đại dịch. Tuy nhiên, sự giảm nhẹ năm 2023 cùng với tỷ lệ nợ xấu tăng cho thấy tác động tiêu cực của lạm phát, chi phí sinh hoạt tăng và lãi suất vay cao, làm giảm nhu cầu vay tiêu dùng và tăng rủi ro tín dụng.

Cơ cấu sản phẩm cho vay còn tập trung chủ yếu vào vay kinh doanh, chưa khai thác triệt để phân khúc vay tiêu dùng và mua sắm tài sản cá nhân, hạn chế khả năng đa dạng hóa nguồn thu và mở rộng thị trường. Mức độ hài lòng khách hàng về công nghệ còn thấp so với các ngân hàng tiên tiến, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trong kỷ nguyên số.

So với các ngân hàng như TPBank và Liên Việt Post Bank, OceanBank còn hạn chế về công nghệ số hóa, quy trình cho vay chuyên biệt và đào tạo nhân sự chuyên sâu. Việc áp dụng công nghệ tài chính (fintech) và nâng cao năng lực cán bộ tín dụng là yếu tố then chốt để cải thiện hiệu quả cho vay cá nhân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ, tỷ lệ nợ xấu theo năm, bảng phân tích cơ cấu sản phẩm và biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng khách hàng để minh họa rõ nét các xu hướng và điểm mạnh, điểm yếu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đa dạng hóa sản phẩm cho vay cá nhân

    • Phát triển thêm các sản phẩm vay tiêu dùng, vay mua sắm tài sản cá nhân với điều kiện linh hoạt, phù hợp nhu cầu khách hàng.
    • Mục tiêu tăng tỷ trọng vay tiêu dùng lên ít nhất 20% tổng dư nợ KHCN đến năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Khối Khách hàng bán lẻ phối hợp Khối Phát triển sản phẩm.
  2. Ứng dụng công nghệ số trong quy trình cho vay

    • Đầu tư hệ thống quản lý tín dụng tự động, tích hợp fintech để rút ngắn thời gian xét duyệt, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
    • Mục tiêu nâng mức độ hài lòng về công nghệ lên trên 4/5 trong khảo sát khách hàng năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Trung tâm Công nghệ thông tin phối hợp Khối Thẩm định tín dụng.
  3. Tăng cường đào tạo và phát triển năng lực cán bộ tín dụng

    • Xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu về thẩm định tín dụng cá nhân, kỹ năng giao tiếp và đạo đức nghề nghiệp.
    • Mục tiêu 100% cán bộ tín dụng cá nhân được đào tạo bài bản trong vòng 12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Khối Nhân sự và Quản trị phối hợp Khối Khách hàng bán lẻ.
  4. Nâng cao quản lý rủi ro tín dụng

    • Hoàn thiện quy trình đánh giá, giám sát và xử lý nợ xấu, áp dụng phân tích dữ liệu lớn để dự báo rủi ro.
    • Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ xấu KHCN xuống dưới 1,5% vào cuối năm 2025.
    • Chủ thể thực hiện: Khối Quản trị rủi ro phối hợp Khối Thẩm định tín dụng.
  5. Mở rộng mạng lưới giao dịch và marketing

    • Tăng cường phát triển chi nhánh, phòng giao dịch tại các khu vực tiềm năng, đẩy mạnh marketing sản phẩm cho vay cá nhân.
    • Mục tiêu tăng số lượng khách hàng vay mới 20% mỗi năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Thông tin truyền thông phối hợp Khối Khách hàng bán lẻ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng

    • Hỗ trợ xây dựng chiến lược phát triển tín dụng cá nhân, cải thiện hiệu quả hoạt động và quản lý rủi ro.
  2. Phòng Khách hàng bán lẻ và Phát triển sản phẩm

    • Tham khảo các phân tích về nhu cầu khách hàng, cơ cấu sản phẩm và đề xuất đổi mới sản phẩm phù hợp.
  3. Cán bộ tín dụng và nhân viên thẩm định

    • Nâng cao nhận thức về đặc điểm, rủi ro và kỹ thuật thẩm định cho vay cá nhân, cải thiện chất lượng dịch vụ.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính – Ngân hàng

    • Tài liệu tham khảo thực tiễn về phát triển cho vay cá nhân trong ngân hàng thương mại tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh tái cơ cấu và chuyển đổi số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao dư nợ cho vay khách hàng cá nhân tại OceanBank lại giảm nhẹ năm 2023?
    Do tác động của lạm phát và tăng lãi suất vay, chi phí vay vốn tăng cao khiến nhu cầu vay tiêu dùng giảm, đồng thời khách hàng thận trọng hơn trong việc vay vốn.

  2. Các sản phẩm cho vay cá nhân nào đang chiếm tỷ trọng lớn nhất tại OceanBank?
    Vay kinh doanh chiếm trên 70% tổng dư nợ cho vay cá nhân, trong khi vay mua nhà và vay tiêu dùng chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhưng có tốc độ tăng trưởng nhanh.

  3. Mức độ hài lòng của khách hàng về công nghệ ngân hàng hiện nay ra sao?
    Khách hàng đánh giá công nghệ ngân hàng ở mức trung bình, với điểm giao diện dễ sử dụng tốt nhưng tốc độ hỗ trợ và tính đa dạng công nghệ còn hạn chế.

  4. Làm thế nào để giảm tỷ lệ nợ xấu trong cho vay khách hàng cá nhân?
    Cần tăng cường quản lý rủi ro tín dụng, hoàn thiện quy trình thẩm định, áp dụng công nghệ phân tích dữ liệu để dự báo rủi ro và nâng cao năng lực cán bộ tín dụng.

  5. Tại sao việc đa dạng hóa sản phẩm cho vay cá nhân lại quan trọng?
    Đa dạng hóa giúp ngân hàng tiếp cận nhiều phân khúc khách hàng hơn, giảm rủi ro tập trung, tăng thu nhập và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.

Kết luận

  • Phát triển cho vay khách hàng cá nhân tại OceanBank – Hội Sở Chính giai đoạn 2021-2023 có sự tăng trưởng tích cực về dư nợ và số lượng khách hàng, đặc biệt năm 2022.
  • Cơ cấu sản phẩm cho vay còn tập trung chủ yếu vào vay kinh doanh, chưa khai thác triệt để phân khúc vay tiêu dùng và mua sắm tài sản cá nhân.
  • Chất lượng tín dụng có dấu hiệu suy giảm với tỷ lệ nợ nhóm 2 và nợ xấu tăng trong năm 2023, cảnh báo rủi ro tín dụng gia tăng.
  • Mức độ hài lòng khách hàng về công nghệ ngân hàng còn hạn chế, ảnh hưởng đến trải nghiệm và khả năng cạnh tranh.
  • Đề xuất các giải pháp đa dạng hóa sản phẩm, ứng dụng công nghệ số, nâng cao năng lực cán bộ tín dụng và quản lý rủi ro nhằm phát triển bền vững hoạt động cho vay cá nhân.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2024-2025, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh chiến lược phù hợp.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo và đầu tư công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của OceanBank trên thị trường cho vay khách hàng cá nhân.