Pháp Luật Về Thuế Thu Nhập Cá Nhân Đối Với Hoạt Động Mua Bán Qua Mạng Xã Hội

Thuế thu nhập cá nhân là một loại thuế trực thu, đánh vào thu nhập chịu thuế của cá nhân sau khi đã trừ các khoản giảm trừ theo quy định của pháp luật. Đặc điểm của mua bán qua mạng xã hội là tính tiện lợi, linh hoạt, không giới hạn về không gian và thời gian, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về gian lận, trốn thuế. Hoạt động mua bán qua mạng xã hội đang diễn ra rất phổ biến tại Việt Nam thông qua các nền tảng như Facebook, Shopee, Lazada, và Tiktok Shop. Theo tài liệu nghiên cứu, các giao dịch qua mạng xã hội mang đặc điểm là ảo, khó kiểm chứng thông tin nhận dạng, dễ dàng xoá bỏ thay đổi nên cơ quan quản lý thuế rất khó khăn trong việc nắm bắt các giao dịch. Do đó, hiểu rõ định nghĩa và đặc điểm của cả hai đối tượng này là yếu tố then chốt để áp dụng pháp luật về thuế TNCN một cách hiệu quả. Cần phải có một hệ thống quản lý thuế hiệu quả để giảm thiểu tối đa tình trạng trốn thuế gây thất thu cho ngân sách nhà nước.

Sự phát triển vượt bậc của thương mại điện tử và kinh doanh online đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc điều chỉnh pháp luật thuế TNCN. Các quy định hiện hành chưa theo kịp tốc độ thay đổi của thị trường, tạo ra kẽ hở cho các hành vi trốn thuế và gây bất bình đẳng giữa người kinh doanh truyền thống và người kinh doanh online. Cần phải có một hệ thống pháp luật linh hoạt, minh bạch và dễ thực thi, đồng thời phải đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc thu thuế TNCN từ hoạt động mua bán qua mạng xã hội. Theo Bùi Văn Hưng, cần tập trung nghiên cứu làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận của pháp luật về thuế đối với loại hình kinh doanh trực tuyến. Việc điều chỉnh pháp luật phải dựa trên cơ sở phân tích kỹ lưỡng các đặc điểm và rủi ro của hoạt động mua bán qua mạng xã hội, cũng như kinh nghiệm của các quốc gia khác trong việc quản lý thuế đối với lĩnh vực này.

Việc kiểm soát doanh thu của người bán hàng trên Facebook là một trong những thách thức lớn nhất trong quản lý thuế TNCN. Các giao dịch trên Facebook thường không được ghi nhận đầy đủ, hoặc được thực hiện thông qua các kênh thanh toán không chính thức, gây khó khăn cho việc xác định chính xác doanh thu thực tế. Thêm vào đó, nhiều người bán hàng trên Facebook không đăng ký kinh doanh hoặc không kê khai thuế, khiến cho việc quản lý thuế trở nên khó khăn hơn. Do vậy, cơ quan quản lý thuế cần tăng cường phối hợp với các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội để thu thập thông tin về hoạt động kinh doanh online, đồng thời áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát chặt chẽ để phát hiện và xử lý các hành vi trốn thuế. Cần chú trọng nâng cao nhận thức của người bán hàng online về nghĩa vụ thuế của mình, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để họ kê khai và nộp thuế một cách dễ dàng.

Tương tự như Facebook, các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về trốn thuế TNCN. Mặc dù các sàn này có hệ thống theo dõi giao dịch, nhưng người bán hàng vẫn có thể khai báo không trung thực hoặc sử dụng các chiêu trò để giảm thiểu số thuế phải nộp. Ngoài ra, nhiều người bán hàng trên các sàn này không đăng ký kinh doanh hoặc sử dụng nhiều tài khoản khác nhau để trốn thuế. Do đó, cơ quan quản lý thuế cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của người bán hàng trên các sàn thương mại điện tử, đồng thời phối hợp với các sàn này để chia sẻ thông tin và phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Cần thiết lập cơ chế phối hợp hiệu quả giữa cơ quan thuế, các sàn thương mại điện tử và các cơ quan chức năng khác để đảm bảo quản lý thuế TNCN một cách toàn diện.

Phương pháp kê khai áp dụng cho người có đầy đủ hồ sơ, chứng từ. Cần xác định doanh thu chịu thuế, các khoản giảm trừ (nếu có) và thuế suất áp dụng. Doanh thu chịu thuế là toàn bộ tiền bán hàng và cung cấp dịch vụ. Các khoản giảm trừ bao gồm giảm trừ gia cảnh, giảm trừ cho người phụ thuộc, và các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc. Thuế suất áp dụng tùy thuộc vào mức thu nhập chịu thuế, theo biểu thuế lũy tiến từng phần. Người nộp thuế phải lập tờ khai thuế TNCN theo mẫu quy định, nộp kèm các chứng từ, hóa đơn có liên quan. Theo Lê Quang Cường, Nguyễn Kim Quyến (2013), tại nhiều quốc gia phát triển, thuế thu nhập cá nhân là thuế có tỷ trọng thu lớn nhất, là sắc thuế có tâm quan trọng lớn trong việc huy động nguồn thu cho ngân sách và thực hiện công bằng xã hội. Nên đây là một loại thuế rất quan trọng, cần có biện pháp kiểm soát và quản lý hiệu quả.

Việc kê khai thuế TNCN trực tuyến giúp tiết kiệm thời gian và chi phí cho người bán hàng online. Để thực hiện kê khai trực tuyến, người bán cần có tài khoản trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế. Sau khi đăng nhập, người bán chọn mục kê khai thuế TNCN, điền đầy đủ thông tin vào tờ khai, và nộp kèm các tài liệu cần thiết. Quá trình kê khai trực tuyến được hướng dẫn chi tiết trên Cổng thông tin điện tử, giúp người bán thực hiện một cách dễ dàng và chính xác. Theo Trần Vũ Hải, cần phải có biện pháp nhằm hoàn chỉnh hệ thống pháp luật về thuế thu nhập cá nhân ở nước ta để việc đóng thuế trở nên dễ dàng, thuận tiện hơn cho người nộp thuế.

Một số hành vi trốn thuế TNCN online phổ biến bao gồm: không đăng ký kinh doanh, không kê khai thuế, kê khai doanh thu thấp hơn thực tế, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, và chuyển tiền qua các kênh không chính thức. Chế tài đối với các hành vi này rất nghiêm khắc, từ xử phạt hành chính đến truy cứu trách nhiệm hình sự. Theo Phan Phương Nam, cần phải có những quy định pháp luật công bằng, rõ ràng để tăng tính công bằng trong pháp luật thuế thu nhập cá nhân để người nộp thuế tuân thủ theo pháp luật. Việc phát hiện và xử lý các hành vi trốn thuế không chỉ giúp tăng thu ngân sách nhà nước, mà còn tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh và công bằng.

Người bán hàng online có thể tra cứu thông tin về xử phạt vi phạm thuế trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan thuế địa phương để được tư vấn. Các văn bản pháp luật về thuế cũng quy định chi tiết về các hành vi vi phạm và mức phạt tương ứng. Việc nắm rõ các quy định này giúp người bán hàng online tránh vi phạm pháp luật và bảo vệ quyền lợi của mình. Cần có một hệ thống tra cứu thông tin dễ dàng, thuận tiện để người nộp thuế có thể tiếp cận và hiểu rõ các quy định của pháp luật thuế.

Cần nghiên cứu sửa đổi các quy định về thuế suất và khoản giảm trừ để phù hợp với thực tế thu nhập của người bán hàng online. Mức thuế suất hiện hành có thể gây khó khăn cho người có thu nhập thấp, trong khi các khoản giảm trừ có thể chưa đủ để bù đắp chi phí kinh doanh. Cần phải có các chính sách thuế linh hoạt, khuyến khích người bán hàng online kê khai và nộp thuế đầy đủ. Một hệ thống chính sách phù hợp sẽ giúp tăng tính tuân thủ và đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Để tăng cường quản lý thuế và chống thất thu, cần phải có các giải pháp đồng bộ như: tăng cường phối hợp giữa cơ quan thuế và các nền tảng thương mại điện tử, áp dụng các biện pháp kiểm tra, giám sát chặt chẽ, và nâng cao năng lực cho cán bộ thuế. Cần phải xây dựng một hệ thống quản lý thuế hiệu quả, có khả năng theo dõi và kiểm soát toàn bộ hoạt động kinh doanh online. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuế cho người bán hàng online, giúp họ hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình.

Ứng dụng công nghệ blockchain vào quản lý thuế TNCN có thể mang lại nhiều lợi ích, như: tăng tính minh bạch và bảo mật của thông tin, giảm thiểu gian lận thuế, và tự động hóa quá trình kê khai và nộp thuế. Blockchain có thể giúp tạo ra một hệ thống ghi nhận giao dịch an toàn, không thể sửa đổi, giúp cơ quan thuế có thể theo dõi và kiểm soát hoạt động kinh doanh online một cách dễ dàng hơn.

Phát triển một nền tảng thuế TNCN tự động cho kinh doanh online có thể giúp giảm thiểu gánh nặng cho người bán hàng, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập thông tin và quản lý thuế một cách hiệu quả hơn. Nền tảng này có thể tự động tính thuế dựa trên doanh thu và chi phí, đồng thời cung cấp các công cụ hỗ trợ kê khai và nộp thuế trực tuyến. Việc phát triển một nền tảng thuế tự động sẽ góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và minh bạch cho người bán hàng online.