I. Tổng quan về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu
Luận văn bắt đầu bằng việc khái quát chung về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, nhấn mạnh vai trò quan trọng của hoạt động xuất nhập khẩu trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Luận văn chỉ ra rằng thuế gián thu, bao gồm thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường,... là công cụ quan trọng để Nhà nước điều tiết, kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, bảo hộ sản xuất trong nước và tạo nguồn thu ngân sách. Một điểm đáng chú ý được đề cập là sự cần thiết phải nghiên cứu tổng hợp, toàn diện về các loại thuế gián thu này do các nghiên cứu hiện tại còn phân mảnh, chủ yếu tập trung vào từng loại thuế cụ thể. Luận văn cũng nêu bật thực tế pháp luật về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu còn nhiều hạn chế, thay đổi thường xuyên, gây khó khăn cho doanh nghiệp và tạo kẽ hở cho việc trốn thuế.
1.1. Lý do chọn đề tài: Việc gia nhập WTO năm 2006 đã thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Cùng với đó, hệ thống thuế gián thu đóng vai trò quan trọng trong việc điều tiết hoạt động này. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật về thuế gián thu vẫn còn tồn tại những bất cập, cần được nghiên cứu và hoàn thiện.
1.2. Tình hình nghiên cứu đề tài: Tác giả đã khảo sát các nghiên cứu trước đây về thuế gián thu, bao gồm các giáo trình, luận án, luận văn. Đáng chú ý là việc nhận định rằng các nghiên cứu hiện có còn hạn chế, chưa có nghiên cứu nào tổng hợp toàn diện về pháp luật của các loại thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Phần lớn các nghiên cứu chỉ tập trung vào một loại thuế cụ thể như thuế xuất nhập khẩu, thuế GTGT, hoặc thuế TTĐB.
II. Thực trạng pháp luật về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu
Luận văn phân tích thực trạng pháp luật về các loại thuế gián thu chính đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, bao gồm thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) và thuế giá trị gia tăng (GTGT). Luận văn chỉ ra rằng, mặc dù hệ thống pháp luật về các loại thuế này đã được xây dựng tương đối đầy đủ, nhưng vẫn còn tồn tại những bất cập, chồng chéo, và chưa đồng bộ. Ví dụ, việc thay đổi thường xuyên các quy định về thuế gián thu gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế. Bên cạnh đó, luận văn cũng phân tích thực trạng áp dụng pháp luật về thuế gián thu, chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi, đặc biệt là tình trạng trốn thuế, lách thuế.
2.1. Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu: Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra những bất cập trong pháp luật về thuế xuất nhập khẩu, đề xuất giảm mức thuế và đơn giản hóa biểu thuế.
2.2. Thuế TTĐB: Các nghiên cứu về thuế TTĐB cho thấy cần mở rộng diện chịu thuế và tăng thuế suất đối với các mặt hàng ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường.
2.3. Thuế GTGT: Đối với thuế GTGT, các đề xuất tập trung vào việc mở rộng cơ sở chịu thuế và tiến tới áp dụng một mức thuế suất thống nhất.
III. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật
Dựa trên phân tích thực trạng, luận văn đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Luận văn nhấn mạnh việc cần thiết phải đơn giản hóa thủ tục hành chính, minh bạch hóa các quy định, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Một số giải pháp cụ thể được đề xuất bao gồm: giảm mức thuế và đơn giản hóa biểu thuế xuất nhập khẩu; mở rộng diện chịu thuế TTĐB đối với các mặt hàng có hại cho sức khỏe, môi trường; hoàn thiện cơ chế quản lý thuế GTGT. Luận văn cũng đề cập đến việc nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật thông qua việc tăng cường đào tạo, tập huấn cho cán bộ thuế và tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho doanh nghiệp.
3.1. Phương hướng hoàn thiện: Đơn giản hóa, minh bạch hóa quy định, tăng cường thanh tra, kiểm tra, học tập kinh nghiệm quốc tế.
3.2. Giải pháp cụ thể: Giảm mức thuế xuất nhập khẩu, mở rộng diện chịu thuế TTĐB, hoàn thiện cơ chế quản lý thuế GTGT, tăng cường đào tạo cán bộ và tuyên truyền pháp luật.
IV. Đánh giá và ứng dụng thực tiễn
Luận văn khẳng định tính cấp thiết và khả năng ứng dụng của các đề xuất vào thực tiễn. Việc hoàn thiện pháp luật về thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu sẽ góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp và tăng thu ngân sách nhà nước. Luận văn cũng nhận thức được những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện các đề xuất, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan. Nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về hệ thống thuế gián thu đối với hàng hóa xuất nhập khẩu ở Việt Nam, phân tích những điểm mạnh, điểm yếu và đề xuất các giải pháp cải thiện. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và các nhà nghiên cứu.
4.1. Ý nghĩa khoa học: Tổng hợp, đánh giá thực trạng pháp luật, đề xuất giải pháp hoàn thiện.
4.2. Ý nghĩa thực tiễn: Tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thúc đẩy xuất nhập khẩu, tăng thu ngân sách.
