Nợ Công Việt Nam: Phân Tích và Đề Xuất Trần Nợ Tối Ưu Đến Năm 2030

Việc nghiên cứu xác định trần nợ công Việt Nam đã được thực hiện bởi một số công trình. Tuy nhiên, nghiên cứu của IMF và WB tập trung phân tích dựa trên dữ liệu mảng, khuyến nghị mức trần nợ công tham khảo cho nhóm quốc gia mới nổi là 65% GDP, chưa phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Một số nghiên cứu khác về xác định ngưỡng nợ công Việt Nam được thực hiện từ dữ liệu Việt Nam nhưng còn hạn chế về phương pháp xác định.

Việt Nam đang quyết liệt thực hiện mọi giải pháp phát triển đất nước, ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng. Mức chi tiêu cho hạ tầng chiếm khoảng 6%/GDP hàng năm từ nguồn tài chính công. Tuy nhiên, tốc độ phát triển hạ tầng chưa theo kịp tốc độ phát triển của xã hội. Việc nới rộng hay thu hẹp trần nợ công cần có nghiên cứu cụ thể riêng cho Việt Nam.

Các quốc gia với tỷ lệ nợ công cao so với GDP đối mặt với nguy cơ vỡ nợ. Hy Lạp và Italia là những ví dụ điển hình. Quản lý nợ công hiệu quả là yếu tố then chốt để duy trì sự ổn định tài chính và tăng trưởng kinh tế. Việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp quản lý nợ tiên tiến là cần thiết.

Lãi suất và tỷ giá hối đoái biến động có thể ảnh hưởng lớn đến khả năng trả nợ của một quốc gia. Khi lãi suất tăng, chi phí trả nợ cũng tăng theo. Tương tự, khi đồng nội tệ mất giá so với ngoại tệ, gánh nặng trả nợ nước ngoài cũng tăng lên. Quản lý rủi ro tỷ giá và lãi suất là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính bền vững của nợ công.

Tái cơ cấu nợ có thể giúp giảm áp lực trả nợ trong ngắn hạn. Tuy nhiên, cần đánh giá kỹ lưỡng các điều khoản của việc tái cơ cấu nợ để tránh các hệ lụy tiêu cực trong tương lai. Ngoài ra, cần quản lý chặt chẽ rủi ro nợ tiềm ẩn, ví dụ như các khoản bảo lãnh của chính phủ, để tránh gánh nặng nợ bất ngờ.

Mô hình hồi quy đa ngưỡng phi tuyến là một công cụ mạnh mẽ để xác định trần nợ công tối ưu. Mô hình này cho phép xác định nhiều ngưỡng nợ công khác nhau, từ ngưỡng an toàn đến ngưỡng nguy hiểm. Hơn nữa, mô hình này có thể tính đến các yếu tố vĩ mô khác ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, giúp đưa ra kết quả chính xác hơn.

Dữ liệu chuỗi thời gian, bao gồm dữ liệu về nợ công, GDP, lạm phát, tỷ giá,... trong một khoảng thời gian dài, là nguồn thông tin quan trọng để phân tích mối quan hệ giữa nợ và tăng trưởng kinh tế. Việc sử dụng các kỹ thuật phân tích chuỗi thời gian, như kiểm định tính dừng, kiểm định đồng liên kết, có thể giúp xác định mối quan hệ nhân quả giữa nợ công và tăng trưởng kinh tế.

Khảo sát chuyên gia, bao gồm các nhà kinh tế, nhà hoạch định chính sách, là một phương pháp quan trọng để thu thập thông tin định tính về trần nợ công. Thông tin từ chuyên gia có thể giúp điều chỉnh mô hình định lượng, đảm bảo tính thực tiễn của kết quả nghiên cứu. Hơn nữa, khảo sát chuyên gia có thể cung cấp thông tin về các yếu tố chính trị, xã hội ảnh hưởng đến quyết định về nợ công.

Các biến số được sử dụng bao gồm: Nợ công trên GDP, GDP bình quân đầu người, tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên GDP, chỉ số giá cả tiêu dùng, vốn đầu tư FDI trên GDP, độ mở nền kinh tế, thu ngân sách trên GDP. Dữ liệu được thu thập từ năm 1991 đến 2022, bao gồm cả những năm chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 để đảm bảo tính khách quan.

Kết quả ước lượng cho thấy có mối quan hệ phi tuyến giữa nợ công và tăng trưởng GDP. Đến một ngưỡng nhất định, việc tăng nợ công có thể không còn mang lại hiệu quả tăng trưởng như mong đợi, thậm chí có thể gây tác động tiêu cực.

Dựa trên kết quả ước lượng, ngưỡng nợ công an toàn được xác định trong khoảng 50-64% GDP. Ngưỡng nợ công tối ưu là ngưỡng mà tại đó việc sử dụng nợ công mang lại hiệu quả tăng trưởng kinh tế cao nhất. Vượt quá ngưỡng này, hiệu quả sử dụng nợ sẽ giảm dần.

Các kịch bản dự báo nợ công và tăng trưởng kinh tế cần được xây dựng dựa trên các giả định về tăng trưởng GDP, lạm phát, tỷ giá, và các yếu tố vĩ mô khác. Kịch bản cơ sở cần dựa trên các chính sách hiện hành, trong khi các kịch bản khác cần tính đến các thay đổi tiềm năng trong chính sách.

Dựa trên kết quả nghiên cứu và các kịch bản dự báo, trần nợ công tối ưu cần được đề xuất trong một khoảng phù hợp với điều kiện kinh tế của Việt Nam. Trần nợ công này cần đảm bảo tính bền vững của nợ công và tạo dư địa cho đầu tư phát triển.

Các giải pháp quản lý nợ công hiệu quả bao gồm: đa dạng hóa nguồn vốn vay, kéo dài thời hạn vay, giảm chi phí vay, và tăng cường minh bạch trong quản lý nợ. Đồng thời, cần tăng cường hiệu quả đầu tư công thông qua việc lựa chọn các dự án có hiệu quả kinh tế cao và quản lý chặt chẽ quá trình thực hiện dự án.

Cần cải thiện thể chế quản lý nợ công thông qua việc ban hành các văn bản pháp luật rõ ràng, minh bạch, và phù hợp với thông lệ quốc tế. Đồng thời, cần nâng cao năng lực của cán bộ quản lý nợ công thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu.

Cần tăng cường minh bạch thông tin về nợ công, bao gồm: quy mô nợ, cơ cấu nợ, chi phí trả nợ, và các dự án sử dụng vốn vay. Đồng thời, cần tăng cường trách nhiệm giải trình của các cơ quan quản lý nợ công trước Quốc hội và công chúng.

Phát triển thị trường tài chính trong nước có thể giúp huy động vốn với chi phí thấp hơn. Đồng thời, cần đa dạng hóa nguồn vốn vay, bao gồm: vay từ các tổ chức tài chính quốc tế, phát hành trái phiếu chính phủ, và vay từ các nhà đầu tư tư nhân.