Tổng quan nghiên cứu

Ngành dịch vụ hạ tầng công nghệ thông tin (DV HT CNTT) tại Thành phố Hồ Chí Minh đang đối mặt với thách thức lớn về nguồn nhân lực kỹ thuật khi nhu cầu tuyển dụng tăng cao trong giai đoạn 2021-2025. Theo ước tính, ngành CNTT Việt Nam thiếu hụt khoảng 150.000 lao động chất lượng cao trong năm 2022, trong khi nhu cầu lao động dự báo lên tới 530.000 người. Tình trạng này gây áp lực lớn cho các doanh nghiệp trong việc giữ chân nhân viên kỹ thuật có chuyên môn và kỹ năng phù hợp.

Ý định nghỉ việc của nhân viên kỹ thuật là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự thiếu ổn định nguồn nhân lực, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các nhân tố nội bộ tác động đến ý định nghỉ việc của nhân viên kỹ thuật ngành DV HT CNTT tại TP. HCM, từ đó đề xuất các giải pháp quản trị nhân sự hiệu quả nhằm giảm thiểu tỷ lệ nghỉ việc. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công ty cung cấp dịch vụ hạ tầng CNTT tại TP. HCM trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 7 năm 2022.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn và cơ sở lý thuyết để các doanh nghiệp trong ngành nâng cao khả năng giữ chân nhân viên kỹ thuật, góp phần ổn định và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba lý thuyết chính để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ý định nghỉ việc:

  1. Lý thuyết trao đổi xã hội (Social Exchange Theory): Nhấn mạnh mối quan hệ lợi ích – chi phí giữa người lao động và tổ chức. Khi chi phí bỏ ra vượt quá lợi ích nhận được, nhân viên có xu hướng tìm kiếm cơ hội khác.

  2. Lý thuyết hành vi dự định (Theory of Planned Behavior - TPB): Giải thích ý định nghỉ việc dựa trên thái độ cá nhân, chuẩn chủ quan và nhận thức kiểm soát hành vi. Ý định nghỉ việc được hình thành từ sự đánh giá về lợi ích, áp lực xã hội và khả năng thực hiện hành vi nghỉ việc.

  3. Lý thuyết nhu cầu ERG (Existence, Relatedness, Growth): Phân loại nhu cầu con người thành ba nhóm: tồn tại, quan hệ và phát triển. Sự không đáp ứng nhu cầu ở bất kỳ cấp độ nào có thể thúc đẩy nhân viên tìm kiếm công việc mới.

Ngoài ra, các lý thuyết về động lực lao động như lý thuyết công bằng và lý thuyết kỳ vọng cũng được sử dụng để làm rõ mối quan hệ giữa các yếu tố như lương thưởng, phúc lợi, đào tạo, lãnh đạo và đồng nghiệp với ý định nghỉ việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thảo luận nhóm với các nhân sự lâu năm và phỏng vấn sâu các chuyên gia trong ngành DV HT CNTT nhằm điều chỉnh mô hình nghiên cứu và thang đo cho phù hợp với đặc thù ngành.

  • Nghiên cứu định lượng: Thu thập dữ liệu qua bảng câu hỏi Likert 5 mức độ gửi đến 250 nhân viên kỹ thuật tại các công ty DV HT CNTT ở TP. HCM. Tổng số phiếu hợp lệ thu về là 186 (129 phiếu trực tuyến và 57 phiếu khảo sát trực tiếp).

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SPSS 22.0 với các kỹ thuật: kiểm định độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan, hồi quy tuyến tính bội, kiểm định ANOVA và T-test độc lập. Cỡ mẫu 186 được chọn dựa trên quy mô khoảng 1000 nhân viên kỹ thuật trong ngành, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của thu nhập và phúc lợi: Thu nhập và phúc lợi có tác động tiêu cực mạnh đến ý định nghỉ việc với hệ số tương quan âm, nghĩa là nhân viên càng hài lòng về thu nhập và phúc lợi thì ý định nghỉ việc càng giảm. Kết quả hồi quy cho thấy biến này có mức độ ảnh hưởng cao nhất trong số các yếu tố nghiên cứu.

  2. Căng thẳng công việc: Căng thẳng công việc có mối quan hệ tích cực với ý định nghỉ việc, nhân viên chịu áp lực công việc cao có xu hướng tăng ý định nghỉ việc. Phân tích cho thấy mức độ căng thẳng công việc là yếu tố thứ hai có ảnh hưởng đáng kể.

  3. Đào tạo và phát triển: Cơ hội đào tạo và phát triển nghề nghiệp có tác động tiêu cực đến ý định nghỉ việc. Nhân viên cảm thấy được hỗ trợ và có cơ hội thăng tiến sẽ ít có ý định rời bỏ tổ chức hơn.

  4. Lãnh đạo và đồng nghiệp: Sự hài lòng với lãnh đạo và đồng nghiệp cũng làm giảm ý định nghỉ việc. Môi trường làm việc thân thiện, lãnh đạo công bằng và hỗ trợ giúp tăng sự gắn bó của nhân viên.

  5. Đặc điểm công việc: Các đặc điểm công việc tích cực như tính thách thức, sự tự chủ và ý nghĩa công việc có tác động tiêu cực đến ý định nghỉ việc, giúp nhân viên cảm thấy hài lòng và gắn bó hơn.

  6. Ảnh hưởng của nhân khẩu học: Có sự khác biệt ý định nghỉ việc theo nhóm tuổi và tình trạng hôn nhân, trong khi giới tính không tạo ra sự khác biệt đáng kể. Nhóm tuổi trẻ dưới 25 có ý định nghỉ việc cao hơn so với nhóm tuổi từ 26-35 và trên 35.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu tiền nhiệm tại Việt Nam và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của các yếu tố nội bộ trong tổ chức đối với ý định nghỉ việc của nhân viên kỹ thuật ngành DV HT CNTT. Thu nhập và phúc lợi là yếu tố then chốt, phản ánh nhu cầu tồn tại trong lý thuyết ERG. Căng thẳng công việc làm tăng áp lực và giảm sự hài lòng, thúc đẩy ý định nghỉ việc, tương tự kết quả nghiên cứu của Roshidi Hassan (2014) và Hoonakker và cộng sự (2013).

Đào tạo và phát triển, lãnh đạo, đồng nghiệp và đặc điểm công việc góp phần tạo ra môi trường làm việc tích cực, đáp ứng nhu cầu quan hệ và phát triển của nhân viên, từ đó giảm ý định nghỉ việc. Sự khác biệt theo nhóm tuổi và tình trạng hôn nhân cho thấy yếu tố cá nhân và hoàn cảnh gia đình cũng ảnh hưởng đến quyết định nghỉ việc, cần được xem xét trong quản trị nhân sự.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến ý định nghỉ việc, bảng phân tích hồi quy chi tiết các hệ số và mức ý nghĩa, cũng như biểu đồ phân phối ý định nghỉ việc theo nhóm nhân khẩu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chính sách thu nhập và phúc lợi: Doanh nghiệp cần xây dựng chính sách lương thưởng cạnh tranh, minh bạch và đa dạng các phúc lợi nhằm nâng cao sự hài lòng của nhân viên kỹ thuật. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng; Chủ thể: Phòng nhân sự và ban lãnh đạo.

  2. Giảm thiểu căng thẳng công việc: Áp dụng các biện pháp quản lý công việc hợp lý, phân bổ nhiệm vụ phù hợp năng lực, tạo môi trường làm việc hỗ trợ và linh hoạt để giảm áp lực cho nhân viên. Thời gian: 3-6 tháng; Chủ thể: Quản lý trực tiếp và phòng nhân sự.

  3. Phát triển chương trình đào tạo và lộ trình thăng tiến rõ ràng: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm, đồng thời xây dựng lộ trình thăng tiến minh bạch để tạo động lực phát triển nghề nghiệp cho nhân viên. Thời gian: 6-12 tháng; Chủ thể: Phòng đào tạo và phát triển nhân sự.

  4. Nâng cao chất lượng lãnh đạo và xây dựng văn hóa đồng nghiệp tích cực: Đào tạo kỹ năng lãnh đạo cho quản lý, khuyến khích giao tiếp hai chiều và tạo môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ lẫn nhau giữa các đồng nghiệp. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  5. Chú trọng đến đặc điểm công việc và nhu cầu cá nhân: Thiết kế công việc phù hợp với năng lực và sở thích của nhân viên, tăng tính tự chủ và thách thức trong công việc để nâng cao sự hài lòng và gắn bó. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Quản lý trực tiếp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị nhân sự trong ngành CNTT: Có thể áp dụng các kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách giữ chân nhân viên kỹ thuật, giảm tỷ lệ nghỉ việc và nâng cao hiệu quả quản lý nguồn nhân lực.

  2. Các công ty cung cấp dịch vụ hạ tầng CNTT tại TP. HCM: Sử dụng các đề xuất để cải thiện môi trường làm việc, chính sách phúc lợi và phát triển nhân viên nhằm tăng tính ổn định và năng suất lao động.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, quản trị nhân sự: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về hành vi nghỉ việc trong lĩnh vực công nghệ.

  4. Chuyên gia tư vấn nhân sự và phát triển tổ chức: Áp dụng các phân tích và giải pháp trong luận văn để tư vấn cho doanh nghiệp về chiến lược giữ chân nhân viên kỹ thuật trong ngành CNTT.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ý định nghỉ việc là gì và tại sao cần nghiên cứu?
    Ý định nghỉ việc là sự cân nhắc có chủ ý của nhân viên về việc rời bỏ tổ chức trong tương lai gần. Nghiên cứu giúp doanh nghiệp hiểu nguyên nhân và giảm thiểu rủi ro mất nhân lực quan trọng.

  2. Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định nghỉ việc của nhân viên kỹ thuật?
    Thu nhập và phúc lợi, căng thẳng công việc, đào tạo và phát triển, lãnh đạo, đồng nghiệp và đặc điểm công việc đều có ảnh hưởng đáng kể, trong đó thu nhập và phúc lợi là yếu tố quan trọng nhất.

  3. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Kết hợp nghiên cứu định tính (thảo luận nhóm, phỏng vấn sâu) và định lượng (khảo sát bằng bảng câu hỏi Likert), phân tích dữ liệu bằng SPSS với các kỹ thuật như EFA, hồi quy tuyến tính bội.

  4. Có sự khác biệt ý định nghỉ việc theo nhóm nhân khẩu học không?
    Có sự khác biệt theo nhóm tuổi và tình trạng hôn nhân, trong khi giới tính không tạo ra sự khác biệt đáng kể về ý định nghỉ việc.

  5. Doanh nghiệp có thể áp dụng kết quả nghiên cứu như thế nào?
    Doanh nghiệp nên tập trung cải thiện chính sách thu nhập, giảm áp lực công việc, phát triển đào tạo, nâng cao chất lượng lãnh đạo và xây dựng môi trường làm việc tích cực để giữ chân nhân viên kỹ thuật.

Kết luận

  • Thu nhập và phúc lợi, căng thẳng công việc, đào tạo phát triển, lãnh đạo, đồng nghiệp và đặc điểm công việc là các nhân tố chính ảnh hưởng trực tiếp đến ý định nghỉ việc của nhân viên kỹ thuật ngành DV HT CNTT tại TP. HCM.
  • Nhóm tuổi và tình trạng hôn nhân có sự khác biệt đáng kể về ý định nghỉ việc, trong khi giới tính không ảnh hưởng nhiều.
  • Nghiên cứu kết hợp phương pháp định tính và định lượng, sử dụng mẫu khảo sát 186 nhân viên kỹ thuật, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào cải thiện chính sách thu nhập, giảm căng thẳng, phát triển đào tạo, nâng cao lãnh đạo và xây dựng văn hóa đồng nghiệp tích cực.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các khu vực và lĩnh vực khác trong ngành CNTT.

Hành động ngay hôm nay để giữ chân nhân viên kỹ thuật tài năng, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp trong ngành dịch vụ hạ tầng công nghệ thông tin!