Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Nợ Xấu Tại Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Niêm Yết Trên Sàn Giao Dịch Chứng Khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE)

• Tác giả: Nguyễn Lê Phước Nguyên
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Quỳnh Hoa
• Trường học: Trường Đại Học Ngân Hàng Thành Phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Nợ Xấu Tại Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Niêm Yết Trên Sàn Giao Dịch Chứng Khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) Của Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT LUẬN VĂN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Đóng góp của nghiên cứu
• 1.7. Kết cấu của luận văn
• 1.8. TÓM TẮT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cơ sở lý thuyết về nợ xấu tại các ngân hàng thương mại
• 2.2. Khái niệm nợ xấu tại các ngân hàng thương mại
• 2.3. Phân loại nợ tại các ngân hàng thương mại
• 2.4. Chỉ tiêu đo lường nợ xấu tại các ngân hàng thương mại
• 2.5. Nguyên nhân tạo ra nợ xấu tại các ngân hàng thương mại
• 2.5.1. Dựa trên góc độ lý thuyết
• 2.5.2. Dựa trên các bên liên quan
• 2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam
• 2.6.1. Nhóm các nhân tố thuộc ngân hàng
• 2.6.1.1. Quy mô ngân hàng
• 2.6.1.2. Khả năng sinh lời
• 2.6.1.3. Tốc độ tăng trưởng tín dụng
• 2.6.1.4. Tỷ lệ chi phí hoạt động
• 2.6.1.5. Hệ số an toàn vốn
• 2.6.2. Nhóm các nhân tố thuộc vĩ mô nền kinh tế
• 2.6.2.1. Tốc độ tăng trưởng kinh tế
• 2.6.2.2. Tỷ lệ lạm phát
• 2.7. Tình hình nghiên cứu
• 2.7.1. Các nghiên cứu nước ngoài
• 2.7.2. Các nghiên cứu trong nước
• 2.7.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 2.8. TÓM TẮT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2. Quy trình nghiên cứu
• 3.3. Thu thập và xử lý số liệu
• 3.4. Mẫu nghiên cứu
• 3.5. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 3.7. Giả thuyết nghiên cứu và đề xuất mô hình nghiên cứu
• 3.7.1. Giả thuyết nghiên cứu
• 3.7.2. Đối với quy mô ngân hàng
• 3.7.3. Đối với tỷ suất sinh lời
• 3.7.4. Đối với tăng trưởng tín dụng
• 3.7.5. Đối với tỷ lệ chi phí hoạt động
• 3.7.6. Đối với tỷ lệ an toàn vốn
• 3.7.7. Đối với tốc độ tăng trưởng kinh tế
• 3.7.8. Đối với tỷ lệ lạm phát
• 3.7.9. Đối với sở hữu Nhà nước
• 3.8. Mô hình nghiên cứu
• 3.9. TÓM TẮT CHƯƠNG 3
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu và xem xét tính tương quan của các biến số độc lập trong mô hình nghiên cứu
• 4.2. Thực trạng nợ xấu tại các ngân hàng thương mại Việt Nam giai đoạn 2011 – 2022
• 4.3. Thống kê mô tả các biến số trong mô hình nghiên cứu
• 4.4. Phân tích tương quan của các biến độc lập trong mô hình nghiên cứu
• 4.5. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm
• 4.6. Tổng hợp kết quả hồi quy của các mô hình
• 4.7. Kiểm định lựa chọn mô hình
• 4.8. Kiểm định Hausman lựa chọn giữa mô hình FEM và REM
• 4.9. Kiểm định F để so sánh giữa mô hình FEM và Pooled OLS
• 4.10. Kiểm định khuyết tật mô hình FEM
• 4.11. Kiểm định phương sai sai số thay đổi cho mô hình FEM
• 4.12. Kiểm định tự tương quan cho mô hình FEM
• 4.13. Khắc phục khuyết tật mô hình FEM
• 4.14. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 4.15. TÓM TẮT CHƯƠNG 4
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1. Hàm ý quản trị
• 5.1.1. Đối với công tác quản trị rủi ro tín dụng
• 5.1.2. Đối với tăng trưởng tín dụng
• 5.1.3. Đối với quy mô các ngân hàng thương mại
• 5.1.4. Đối với tỷ suất lợi nhuận
• 5.1.5. Đối với tỷ lệ lạm phát
• 5.2. Hạn chế nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo
• 5.2.1. Hạn chế nghiên cứu
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu mở rộng
• 5.3. TÓM TẮT CHƯƠNG 5
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: DỮ LIỆU THU THẬP TỪ CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 2011 – 2022
• PHỤ LỤC 2: KẾT QUẢ TÍNH TOÁN TỪ PHẦN MỀM THỐNG KÊ STATA 14
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC HÌNH VẼ SƠ ĐỒ

I. Tổng Quan Về Nợ Xấu Ngân Hàng Thực Trạng Tác Động

Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò trung gian tài chính quan trọng, kết nối nguồn vốn nhàn rỗi và nhu cầu vốn cho các hoạt động kinh tế. Tuy nhiên, hoạt động tín dụng, mặc dù mang lại lợi nhuận, cũng là nguyên nhân chính phát sinh nợ xấu ngân hàng. Chủ đề này ngày càng thu hút sự quan tâm do tác động tiêu cực đến sự ổn định và phát triển kinh tế. Nghiên cứu của Keeton (1999) đã chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa tăng trưởng tín dụng và nợ xấu, đặc biệt khi tiêu chuẩn tín dụng bị hạ thấp. Tỷ lệ nợ xấu cao không chỉ ảnh hưởng đến nguồn lực của ngân hàng mà còn cản trở tăng trưởng kinh tế và giảm hiệu quả hoạt động. Salas và Saurina (2002), Fofack (2005), và Jimenez và Saurina (2006) đã chứng minh mối tương quan nghịch giữa nợ xấu và tăng trưởng GDP thực tế.

1.1. Vai trò của Ngân hàng Thương mại trong nền kinh tế

Các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) có vai trò quan trọng trong việc huy động vốn từ dân cư và doanh nghiệp, sau đó cung cấp vốn cho các hoạt động sản xuất kinh doanh. Hoạt động này tạo ra dòng tiền luân chuyển, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, đi kèm với hoạt động tín dụng là rủi ro nợ xấu.

1.2. Tầm quan trọng của việc kiểm soát và quản lý nợ xấu

Việc kiểm soát và quản lý nợ xấu ngân hàng thương mại là vô cùng quan trọng. Nợ xấu cao có thể dẫn đến suy giảm lợi nhuận, thậm chí là mất vốn, ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế.

II. Thách Thức Nợ Xấu Tại Ngân Hàng Niêm Yết Sàn HOSE Hiện Nay

Trong giai đoạn 2011-2022, thị trường chứng kiến sự gia tăng tỷ lệ nợ xấu và nợ xấu nội bảng. Các tổ chức tài chính đã chủ động phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro. Năm 2021, tỷ lệ nợ xấu nội bảng cùng với nợ đã chuyển cho VAMC, cùng với những khoản nợ tiềm ẩn đã chuyển thành dạng nợ xấu, duy trì ở mức 6,31%. Năm 2022, tỷ lệ nợ xấu nội bảng trên toàn hệ thống duy trì ở mức 2%. Tuy nhiên, đến cuối tháng 2/2023, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã tăng lên 2,91%. NHNN nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý và xử lý nợ xấu. Những khó khăn trong lĩnh vực tài chính thể hiện ở thực tế thời gian gần đây là sự sáp nhập, hợp nhất và mua lại với giá 0 đồng đã diễn ra ở một số NHTM Việt Nam.

2.1. Diễn biến nợ xấu giai đoạn 2011 2023 tại các NHTMCP niêm yết

Giai đoạn 2011-2023 chứng kiến nhiều biến động về nợ xấu tại các NHTMCP niêm yết trên sàn HOSE, chịu tác động từ các yếu tố kinh tế vĩ mô và các quy định mới của NHNN. Cần phân tích chi tiết sự thay đổi này để hiểu rõ các động lực.

2.2. Ảnh hưởng của đại dịch Covid 19 đến nợ xấu của các ngân hàng

Đại dịch Covid-19 gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp và cá nhân, dẫn đến tình trạng suy giảm khả năng trả nợ và làm gia tăng nợ xấu. Cần đánh giá tác động cụ thể của đại dịch đến nợ xấu của các ngân hàng.

2.3. Các biện pháp xử lý nợ xấu của các ngân hàng thương mại cổ phần

Các NHTMCP đã triển khai nhiều biện pháp để xử lý nợ xấu, bao gồm bán nợ, cơ cấu lại nợ, và thu hồi nợ. Cần đánh giá hiệu quả của các biện pháp này.

III. Cách Xác Định Nhân Tố Vĩ Mô Ảnh Hưởng Nợ Xấu Ngân Hàng

Để tạo nền tảng tài chính cho các NHTM dần lành mạnh và phục hồi ổn định, việc xem xét và phân tích các yếu tố ảnh hưởng nợ xấu của NHTM trở thành nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết. Các yếu tố này không chỉ làm tắc nghẽn dòng tín dụng trong nền kinh tế mà còn ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín, chất lượng cũng như hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM. Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu là vô cùng quan trọng.

3.1. Ảnh hưởng của tăng trưởng kinh tế GDP đến khả năng trả nợ

Tăng trưởng kinh tế tạo ra nhiều cơ hội kinh doanh và việc làm, giúp các doanh nghiệp và cá nhân có khả năng trả nợ tốt hơn, từ đó giảm nợ xấu cho ngân hàng.

3.2. Tác động của lạm phát và lãi suất đến tỷ lệ nợ xấu

Lạm phát và lãi suất cao có thể làm giảm sức mua của người dân và tăng chi phí vay vốn của doanh nghiệp, dẫn đến tình trạng suy giảm khả năng trả nợ và làm gia tăng nợ xấu.

3.3. Vai trò của tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ quốc gia

Sự biến động của tỷ giá hối đoái có thể ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, từ đó tác động đến khả năng trả nợ. Chính sách tiền tệ cũng có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế.

IV. Nhân Tố Vi Mô Tác Động Nợ Xấu Bí Quyết Phân Tích Chi Tiết

Luận văn sử dụng tổng hợp hai phương pháp nghiên cứu đó là định tính và định lượng với những mục đích cụ thể sau: Nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua việc tổng hợp tài liệu và các công trình liên quan về các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu tại các NHTM nhằm đề xuất nghiên cứu phù hợp với bối cảnh NHTM Việt Nam. Nghiên cứu định lượng thông qua việc thu thập số liệu liên quan đến các biến số của mô hình nghiên cứu, thiết kế dưới dạng bảng với giai đoạn từ 2011 – 2022. Từ đó, tính toán hồi quy số liệu qua các mô hình Pooled OLS, FEM, REM để đánh giá sự phù hợp của số liệu.

4.1. Quy mô ngân hàng và khả năng quản trị rủi ro tín dụng

Các ngân hàng lớn thường có nguồn lực và kinh nghiệm để quản trị rủi ro tín dụng tốt hơn, tuy nhiên quy mô quá lớn cũng có thể gây ra những thách thức trong việc kiểm soát rủi ro.

4.2. Ảnh hưởng của tăng trưởng tín dụng quá nóng đến chất lượng tín dụng

Tăng trưởng tín dụng quá nóng có thể dẫn đến việc hạ thấp tiêu chuẩn tín dụng và tăng rủi ro nợ xấu. Cần duy trì tăng trưởng tín dụng ở mức hợp lý.

4.3. Tầm quan trọng của công tác thẩm định tín dụng và giám sát tín dụng

Công tác thẩm định tín dụng kỹ lưỡng và giám sát tín dụng chặt chẽ là vô cùng quan trọng để đảm bảo chất lượng tín dụng và giảm thiểu nợ xấu.

V. Nghiên Cứu Thực Tiễn Ứng Dụng Mô Hình Hồi Quy Phân Tích Nợ Xấu

Tiếp đó thực hiện kiểm định Hausman, F - test để tìm ra mô hình cuối cùng phù hợp để phân tích kết quả nghiên cứu. Đồng thời, sử dụng mô hình nghiên cứu được chọn tiến hành kiểm định khuyết tật đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi, tự tương quan và khắc phục chúng theo phương pháp FGLS. Cuối cùng, từ kết quả được khắc phục tiến hành thảo luận và đề xuất hàm ý.

5.1. Kết quả phân tích mô hình hồi quy Các biến số ảnh hưởng mạnh nhất

Phân tích mô hình hồi quy giúp xác định các yếu tố nào có tác động mạnh nhất đến nợ xấu của ngân hàng, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp.

5.2. Kiểm định tính phù hợp của mô hình và khắc phục khuyết tật

Việc kiểm định tính phù hợp của mô hình và khắc phục các khuyết tật như đa cộng tuyến, phương sai sai số thay đổi, tự tương quan là cần thiết để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của kết quả nghiên cứu.

5.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu và đề xuất hàm ý chính sách

Thảo luận kết quả nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa các yếu tố và nợ xấu, từ đó đề xuất các hàm ý chính sách phù hợp cho các ngân hàng và cơ quan quản lý.

VI. Giải Pháp Giảm Nợ Xấu Ngân Hàng Định Hướng Cho Tương Lai

Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng thực tiễn về các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu tại các NHTMCP niêm yết tại HOSE trong giai đoạn 2011 – 2022. Từ kết quả thực tiễn đó luận văn đã đề xuất đến các lãnh đạo ngân hàng cũng như các bên liên quan về các hàm ý quản trị có tính khả thi bao gồm cả các vấn đề thuộc nội tại cũng như vĩ mô nền kinh tế để hạn chế được nợ xấu gia tăng, tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh tại các ngân hàng bền vững và tăng trưởng.

6.1. Nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng và chất lượng thẩm định

Đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực và áp dụng các công nghệ hiện đại để nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng và chất lượng thẩm định là vô cùng quan trọng.

6.2. Tăng cường giám sát và kiểm soát tín dụng đặc biệt trong các lĩnh vực rủi ro

Ngân hàng cần tăng cường giám sát và kiểm soát tín dụng, đặc biệt trong các lĩnh vực có rủi ro cao như bất động sản và chứng khoán.

6.3. Hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ xử lý nợ xấu

Cơ quan quản lý cần hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ xử lý nợ xấu để tạo điều kiện cho các ngân hàng giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2011 – 2022, tỷ lệ nợ xấu tại các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE) có xu hướng biến động phức tạp, với tỷ lệ nợ xấu nội bảng duy trì ở mức khoảng 2% tổng dư nợ, nhưng đã tăng lên 2,91% vào cuối tháng 2/2023. Nợ xấu là một trong những nguyên nhân chính gây ra khó khăn tài chính cho các ngân hàng, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và sự phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng cũng như nền kinh tế quốc gia. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ lệ nợ xấu tại 24 NHTMCP niêm yết trên HOSE, đo lường mức độ tác động của các nhân tố này và đề xuất các hàm ý quản trị nhằm giảm thiểu nợ xấu trong tương lai. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu bảng của 24 ngân hàng trong giai đoạn 2011 – 2022, đại diện cho hơn 80% thị phần hệ thống ngân hàng Việt Nam. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm soát rủi ro tín dụng, nâng cao chất lượng tín dụng và góp phần ổn định thị trường tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết nền tảng về nợ xấu và rủi ro tín dụng trong ngân hàng thương mại. Thứ nhất, lý thuyết thông tin bất cân xứng (Akerlof, 1970) giải thích nguyên nhân phát sinh nợ xấu do sự chênh lệch thông tin giữa ngân hàng và khách hàng vay, dẫn đến lựa chọn nghịch và rủi ro đạo đức. Thứ hai, lý thuyết chu kỳ kinh doanh cho thấy nợ xấu có mối quan hệ nghịch biến với tăng trưởng kinh tế, khi suy thoái kinh tế làm giảm khả năng trả nợ của khách hàng. Các khái niệm chính bao gồm: nợ xấu (non-performing loans) được đo lường qua tỷ lệ nợ quá hạn nhóm 3, 4, 5 theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN; các nhân tố vi mô thuộc ngân hàng như quy mô ngân hàng (SIZE), khả năng sinh lời (ROE), tăng trưởng tín dụng (LGR), tỷ lệ chi phí hoạt động (ME), hệ số an toàn vốn (CAR); và các nhân tố vĩ mô như tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) và tỷ lệ lạm phát (CPI). Mô hình nghiên cứu được xây dựng dựa trên mối quan hệ giữa các biến độc lập này với biến phụ thuộc là tỷ lệ nợ xấu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính đã kiểm toán và báo cáo thường niên của 24 NHTMCP niêm yết trên HOSE trong giai đoạn 2011 – 2022, tổng cộng 288 quan sát, đảm bảo cỡ mẫu tối thiểu theo công thức 50 + 8m (m là số biến độc lập). Dữ liệu vĩ mô được tổng hợp từ Tổng cục Thống kê và Ngân hàng Thế giới. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm thống kê STATA 14.0 với các bước: thống kê mô tả, phân tích ma trận tương quan để kiểm tra đa cộng tuyến, hồi quy dữ liệu theo các mô hình Pooled OLS, Fixed Effects Model (FEM) và Random Effects Model (REM). Kiểm định Hausman được sử dụng để lựa chọn mô hình phù hợp, kết quả chọn FEM. Tiếp theo, kiểm định các khuyết tật mô hình như phương sai sai số thay đổi, tự tương quan và đa cộng tuyến được thực hiện, sau đó khắc phục bằng phương pháp FGLS để đảm bảo tính chính xác và hiệu quả của mô hình hồi quy.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô ngân hàng (SIZE) có ảnh hưởng cùng chiều và có ý nghĩa thống kê với tỷ lệ nợ xấu. Ngân hàng có quy mô lớn hơn thường có tỷ lệ nợ xấu cao hơn, do xu hướng chấp nhận rủi ro tín dụng lớn hơn để mở rộng thị phần. Tuy nhiên, quy mô lớn cũng giúp ngân hàng có nguồn lực xử lý nợ xấu hiệu quả hơn.

2. Tăng trưởng tín dụng (LGR) tác động cùng chiều đến nợ xấu với mức ý nghĩa cao. Tăng trưởng tín dụng nóng, đi kèm với việc nới lỏng tiêu chuẩn cho vay, làm gia tăng rủi ro tín dụng và tỷ lệ nợ xấu trong các năm tiếp theo.

3. Tỷ lệ chi phí hoạt động (ME) có ảnh hưởng cùng chiều đến nợ xấu. Ngân hàng có chi phí hoạt động cao thường gặp khó khăn trong quản lý rủi ro tín dụng, dẫn đến tỷ lệ nợ xấu tăng.

4. Hệ số an toàn vốn (CAR) và tỷ lệ lạm phát (CPI) cũng có ảnh hưởng cùng chiều với nợ xấu, cho thấy vốn chủ sở hữu thấp và lạm phát cao làm tăng rủi ro tín dụng.

5. Ngược lại, tỷ suất sinh lời (ROE) và tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) có ảnh hưởng ngược chiều đến tỷ lệ nợ xấu, nghĩa là khi lợi nhuận ngân hàng và tăng trưởng kinh tế cao, nợ xấu giảm.

6. Sở hữu Nhà nước (STA) có tác động ngược chiều đến nợ xấu, cho thấy các ngân hàng có vốn Nhà nước thường có chính sách quản lý rủi ro chặt chẽ hơn.

Các kết quả này được minh họa qua bảng hồi quy với hệ số P-value đều nhỏ hơn 0,05, đảm bảo tính thống kê. Biểu đồ phân tích tương quan cũng cho thấy không có hiện tượng đa cộng tuyến nghiêm trọng giữa các biến độc lập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân quy mô ngân hàng ảnh hưởng cùng chiều với nợ xấu có thể do các ngân hàng lớn có xu hướng mở rộng tín dụng nhanh, chấp nhận rủi ro cao hơn để tăng thị phần, phù hợp với lý thuyết "quá lớn để phá sản". Tăng trưởng tín dụng nóng làm giảm tiêu chuẩn cho vay, dẫn đến gia tăng nợ xấu sau một thời gian trễ, tương tự kết quả nghiên cứu của Foos và cộng sự (2010). Tỷ lệ chi phí hoạt động cao phản ánh hiệu quả quản lý kém, làm tăng rủi ro tín dụng, phù hợp với nghiên cứu của Berger và De Young (1997). Hệ số an toàn vốn thấp làm giảm khả năng hấp thụ rủi ro, dẫn đến nợ xấu tăng, đồng thuận với Keeton và Morris (1987). Tỷ suất sinh lời và tăng trưởng kinh tế có tác động ngược chiều do khi kinh tế phát triển, khả năng trả nợ của khách hàng được cải thiện, giảm nợ xấu, phù hợp với lý thuyết chu kỳ kinh doanh. Sở hữu Nhà nước giúp ngân hàng có chính sách quản lý rủi ro nghiêm ngặt hơn, giảm nợ xấu. Kết quả nghiên cứu tương đồng với các nghiên cứu trong và ngoài nước, đồng thời cung cấp bằng chứng thực tiễn cho bối cảnh Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý quy mô và tăng trưởng tín dụng: Các NHTMCP cần kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng hợp lý, tránh nới lỏng tiêu chuẩn cho vay quá mức nhằm giảm thiểu rủi ro nợ xấu. Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 2% trong vòng 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban điều hành ngân hàng phối hợp với phòng quản lý rủi ro.

2. Nâng cao hiệu quả chi phí hoạt động: Tối ưu hóa chi phí vận hành, áp dụng công nghệ số để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý. Mục tiêu giảm tỷ lệ chi phí hoạt động xuống dưới 40% tổng thu nhập trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng tài chính kế toán và công nghệ thông tin.

3. Tăng cường vốn chủ sở hữu và hệ số an toàn vốn: Đẩy mạnh tăng vốn điều lệ, duy trì hệ số CAR trên mức quy định để nâng cao khả năng hấp thụ rủi ro. Mục tiêu duy trì CAR trên 9% theo quy định của NHNN. Chủ thể thực hiện: Hội đồng quản trị và Ban giám đốc.

4. Phát triển chính sách quản trị rủi ro dựa trên sở hữu nhà nước: Các ngân hàng có vốn Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, áp dụng các tiêu chuẩn quản trị rủi ro tiên tiến. Chủ thể thực hiện: Ban kiểm soát và phòng quản lý rủi ro.

5. Theo dõi và ứng phó với biến động kinh tế vĩ mô: Ngân hàng cần xây dựng các kịch bản ứng phó với biến động GDP và lạm phát, điều chỉnh chính sách tín dụng phù hợp để giảm thiểu tác động tiêu cực. Chủ thể thực hiện: Phòng phân tích kinh tế và chiến lược.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Lãnh đạo các ngân hàng thương mại cổ phần: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu, từ đó xây dựng chiến lược quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả, nâng cao chất lượng tín dụng và lợi nhuận.

2. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách quản lý rủi ro tín dụng, giám sát hoạt động ngân hàng và ổn định hệ thống tài chính.

3. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích dữ liệu bảng và các nhân tố ảnh hưởng đến nợ xấu trong bối cảnh Việt Nam.

4. Nhà đầu tư và cổ đông ngân hàng: Giúp đánh giá rủi ro tín dụng và hiệu quả hoạt động của ngân hàng, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác và kịp thời.

Câu hỏi thường gặp

1. Nợ xấu được định nghĩa như thế nào trong nghiên cứu này?
   Nợ xấu được xác định theo Thông tư 11/2021/TT-NHNN, bao gồm các khoản nợ quá hạn trên 90 ngày thuộc nhóm 3, 4, 5 hoặc có khả năng mất vốn, phản ánh rủi ro tín dụng của ngân hàng.

2. Tại sao lại chọn mô hình FEM trong phân tích hồi quy?
   Kiểm định Hausman cho thấy mô hình FEM phù hợp hơn REM vì nó kiểm soát được các đặc điểm cố định riêng biệt của từng ngân hàng, giúp kết quả hồi quy chính xác và vững chắc hơn.

3. Các nhân tố vĩ mô nào ảnh hưởng đến nợ xấu?
   Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) có tác động ngược chiều, giúp giảm nợ xấu khi kinh tế phát triển; trong khi tỷ lệ lạm phát (CPI) có tác động cùng chiều, làm tăng rủi ro tín dụng.

4. Làm thế nào để ngân hàng kiểm soát tăng trưởng tín dụng nhằm giảm nợ xấu?
   Ngân hàng cần áp dụng tiêu chuẩn cho vay nghiêm ngặt, đánh giá kỹ lưỡng khả năng trả nợ của khách hàng và theo dõi sát sao các khoản vay mới để tránh tăng trưởng tín dụng nóng.

5. Tỷ lệ chi phí hoạt động ảnh hưởng như thế nào đến nợ xấu?
   Chi phí hoạt động cao phản ánh hiệu quả quản lý kém, ngân hàng phải tăng trưởng tín dụng để bù đắp chi phí, dẫn đến rủi ro tín dụng và tỷ lệ nợ xấu tăng theo.

Kết luận

• Luận văn đã xác định được các nhân tố chính ảnh hưởng đến tỷ lệ nợ xấu tại 24 NHTMCP niêm yết trên HOSE trong giai đoạn 2011 – 2022, bao gồm quy mô ngân hàng, tăng trưởng tín dụng, tỷ lệ chi phí hoạt động, hệ số an toàn vốn, tỷ suất sinh lời, tốc độ tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ lạm phát.
• Mô hình hồi quy FEM được lựa chọn là phù hợp nhất, kết quả được khắc phục các khuyết tật bằng phương pháp FGLS đảm bảo tính chính xác.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực tiễn quan trọng cho việc quản lý rủi ro tín dụng và giảm thiểu nợ xấu trong các ngân hàng thương mại Việt Nam.
• Các đề xuất quản trị tập trung vào kiểm soát tăng trưởng tín dụng, nâng cao hiệu quả chi phí, tăng vốn chủ sở hữu và ứng phó với biến động kinh tế vĩ mô.
• Nghiên cứu mở ra hướng tiếp tục phân tích sâu hơn về ảnh hưởng của loại hình sở hữu ngân hàng và các yếu tố quản trị nội bộ trong tương lai.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý ngân hàng và cơ quan quản lý nên áp dụng các hàm ý quản trị được đề xuất để nâng cao chất lượng tín dụng và ổn định hệ thống tài chính. Độc giả quan tâm có thể liên hệ tác giả để trao đổi thêm về phương pháp nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn.