Nghiên cứu và bảo tồn thảm thực vật bền vững trên núi đá vôi tại Cẩm Phả, Quảng Ninh

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG

DANH MỤC CÁC HÌNH

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

0.2. Mục tiêu nghiên cứu

0.3. Ý nghĩa của luận án

0.4. Đóng góp mới của luận án

0.5. Bố cục của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Những nghiên cứu về thảm thực vật

1.1.1. Trên thế giới

1.1.2. Những nghiên cứu về thảm thực vật trên núi đá vôi

1.1.2.1. Trên thế giới

1.1.3. Những nghiên cứu về thảm thực vật ở tỉnh Quảng Ninh

1.1.4. Những nghiên cứu về thảm thực vật nói chung

1.1.5. Những nghiên cứu về thảm thực vật trên núi đá vôi

2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

2.2. Nội dung nghiên cứu

2.2.1. Nghiên cứu hiện trạng của thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

2.2.2. Nghiên cứu cấu trúc thảm thực vật trên núi đá vôi thông qua kết cấu về một số chỉ tiêu về mật độ và chỉ tiêu sinh trưởng (N-D, N-H, H-D)

2.2.3. Đánh giá khả năng tái sinh tự nhiên của cây gỗ trong thảm thực vật núi đá vôi khu vực thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

2.2.4. Đánh giá tổng hợp về giá trị, tình hình quản lý sử dụng và xác định các nguy cơ gây thoái hóa thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

2.2.5. Đề xuất các biện pháp quản lý, bảo tồn, sử dụng và phát triển thảm thực vật núi đá vôi khu vực thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

2.3. Phương pháp nghiên cứu

2.3.1. Phương pháp kế thừa

2.3.2. Phương pháp ô tiêu chuẩn, phương pháp điều tra theo tuyến

2.3.3. Phương pháp phân loại và xác định độ che phủ của thảm thực vật. Xác định thành phần loài, giá trị sử dụng và thành phần kiểu dạng sống (life form formula) thực vật

2.3.4. Phương pháp tính chỉ số Sorensen

2.3.5. Phương pháp xác định cấu trúc tổ thành. Phương pháp mô phỏng quy luật cấu trúc đường kính, chiều cao của cây

2.3.6. Phương pháp mô phỏng quy luật tương quan giữa chiều cao và đường kính (Hvn/D1

2.3.7. Phương pháp đánh giá khả năng tái sinh của cây gỗ trong thảm thực vật núi đá vôi thành phố Cẩm Phả

2.3.8. Phương pháp đánh giá tổng hợp giá trị, tình hình quản lí bảo tồn và xác định các nguy cơ gây thoái hóa thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

3. CHƯƠNG 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN- KINH TẾ XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU

3.1. Điều kiện tự nhiên. Vị trí địa lí

3.2. Địa chất thổ nhưỡng. Độ mặn của nước biển

3.3. Tài nguyên khoáng sản

3.4. Tài nguyên rừng và thực vật

3.5. Điều kiện kinh tế xã hội

3.5.1. Dân số và dân tộc

3.5.2. Cơ cấu lao động

3.5.3. Thực trạng phát triển kinh tế. Thực trạng cơ sở hạ tầng. Cơ cấu tổ chức quản lí tài nguyên rừng

3.5.4. Thuận lợi và khó khăn trong việc quản lí và sử dụng bền vững tài nguyên rừng trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

4.1. Đặc trưng về cấu trúc không gian của thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

4.2. Đặc trưng thành phần loài thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh

4.3. Đặc trưng về dạng sống của thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả

4.4. Đặc trưng các yếu tố địa lí của thảm thực vật núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.5. Đặc trưng cấu trúc thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.6. Đặc trưng cấu trúc tổ thành. Đặc trưng cấu trúc mật độ. Cấu trúc N/Hvn

4.7. Quy luật tương quan giữa chiều cao và đường kính (H vn/D1.3) thảm thực vật thung lũng núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.8. Khả năng tái sinh của cây gỗ trong thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.8.1. Cấu trúc tổ thành và mật độ cây gỗ tái sinh

4.8.2. Nguồn gốc và phẩm chất cây gỗ tái sinh

4.8.3. Phân bố cây gỗ tái sinh theo cấp chiều cao

4.8.4. Phân bố cây gỗ tái sinh theo mặt phẳng nằm ngang

4.8.5. Một số nhân tố tác động đến khả năng tái sinh của cây con

4.9. Đánh giá tổng hợp giá trị, tình hình quản lí sử dụng và xác định các nguy cơ gây thoái hóa thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.9.1. Giá trị của thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.9.2. Tình hình quản lí và bảo tồn thảm thực vật trên núi đá vôi

4.9.3. Các nguy cơ gây thoái hóa thảm thực vật núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.10. Một số biện pháp bảo tồn và phát triển thảm thực vật trên núi đá vôi thành phố Cẩm Phả tỉnh Quảng Ninh

4.10.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức về quản lí bảo tồn đa dạng sinh học

4.10.2. Nhóm biện pháp nâng cao năng lực quản lí

4.10.3. Nhóm biện pháp về cơ chế chính sách

4.10.4. Nhóm biện pháp về phát triển kinh tế- xã hội

4.10.5. Nhóm biện pháp khoa học kĩ thuật

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Tổng quan về thảm thực vật trên núi đá vôi

Nghiên cứu về thảm thực vật trên núi đá vôi đã được thực hiện từ lâu trên thế giới, tập trung vào việc mô tả, định danh và hệ thống hóa các loài. Các công trình nghiên cứu từ thế kỷ XVII đến XIX đã đặt nền móng cho việc hiểu biết về sinh thái và đặc điểm sinh học của thảm thực vật. Tại Cẩm Phả, Quảng Ninh, thảm thực vật trên núi đá vôi đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học. Tuy nhiên, sự suy giảm diện tích và chất lượng thảm thực vật do khai thác quá mức đang là vấn đề nghiêm trọng.

1.1. Nghiên cứu thảm thực vật trên thế giới

Các nghiên cứu về thảm thực vật bắt đầu từ thế kỷ XVII với công trình của Ray (1963), tập trung vào ảnh hưởng của độ vĩ địa lý và độ cao. Đến thế kỷ XIX, các nhà khoa học như Grisebach, Drude và Warming đã đề xuất hệ thống phân loại thảm thực vật toàn cầu. Những nghiên cứu này làm cơ sở cho việc hiểu biết về hệ sinh thái và quản lý tài nguyên thực vật.

1.2. Nghiên cứu thảm thực vật tại Việt Nam

Tại Việt Nam, đặc biệt ở Cẩm Phả, Quảng Ninh, thảm thực vật trên núi đá vôi được đánh giá là phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, sự suy giảm do khai thác gỗ, đá vôi và lấn biển đang đe dọa nghiêm trọng đến đa dạng sinh học. Các nghiên cứu gần đây tập trung vào việc đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững.

II. Đặc điểm sinh thái và cấu trúc thảm thực vật

Thảm thực vật trên núi đá vôi tại Cẩm Phả có cấu trúc phức tạp, bao gồm nhiều tầng tán và độ che phủ cao. Nghiên cứu đã xác định được 608 loài thực vật, trong đó có 12 loài đặc hữu và 27 loài quý hiếm. Cấu trúc tổ thành và mật độ cây gỗ được phân tích chi tiết, cho thấy sự đa dạng về sinh thái và đặc điểm sinh học. Khả năng tái sinh tự nhiên của cây gỗ cũng được đánh giá, làm cơ sở cho việc bảo tồn và phát triển bền vững.

2.1. Cấu trúc tổ thành và mật độ

Cấu trúc tổ thành của thảm thực vật trên núi đá vôi được phân tích dựa trên mật độ và chỉ số sinh trưởng. Kết quả cho thấy sự đa dạng về loài và tầng tán, đặc biệt là ở các khu vực thung lũng và sườn núi. Điều này phản ánh sự phong phú của hệ sinh thái và đa dạng sinh học tại Cẩm Phả.

2.2. Khả năng tái sinh tự nhiên

Khả năng tái sinh của cây gỗ trong thảm thực vật được đánh giá thông qua phân bố theo cấp chiều cao và mặt phẳng nằm ngang. Kết quả cho thấy sự phục hồi tự nhiên của thảm thực vật phụ thuộc nhiều vào điều kiện địa hình và tác động của con người. Đây là cơ sở quan trọng cho việc đề xuất các biện pháp bảo tồn và quản lý tài nguyên.

III. Giải pháp bảo tồn và phát triển bền vững

Để bảo tồn và phát triển bền vững thảm thực vật trên núi đá vôi tại Cẩm Phả, nghiên cứu đã đề xuất 5 nhóm giải pháp chính. Các giải pháp này bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường năng lực quản lý, hoàn thiện cơ chế chính sách, phát triển kinh tế-xã hội và áp dụng khoa học kỹ thuật. Những giải pháp này không chỉ bảo vệ đa dạng sinh học mà còn góp phần phát triển kinh tế địa phương.

3.1. Nâng cao nhận thức cộng đồng

Việc nâng cao nhận thức về giá trị của thảm thực vật và bảo vệ môi trường là yếu tố then chốt. Các chương trình giáo dục và tuyên truyền sẽ giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của bảo tồn và phát triển bền vững.

3.2. Tăng cường năng lực quản lý

Tăng cường năng lực quản lý thông qua đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật cho các cơ quan chức năng. Điều này giúp nâng cao hiệu quả trong việc quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường tại Cẩm Phả.

Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu đặc điểm và đề xuất biện pháp bảo tồn thảm thực vật bền vững trên núi đá vôi ở Cẩm Phả, Quảng Ninh