Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, thương mại xã hội (social commerce) đã trở thành xu hướng nổi bật, đặc biệt tại Việt Nam với hơn 70,3% dân số sử dụng Internet và 88% trong số đó thực hiện mua sắm trực tuyến. Tại thành phố Hồ Chí Minh, các trang thương mại xã hội bán sản phẩm đồ dùng cho trẻ sơ sinh và nhũ nhi đang phát triển nhanh chóng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các bậc cha mẹ về sản phẩm an toàn và chất lượng. Nghiên cứu tập trung vào việc phân tích các tiền tố thuộc về xã hội, cá nhân và tổ chức ảnh hưởng đến sự tin tưởng của khách hàng trong thương mại xã hội, từ đó tác động đến ý định tiếp tục mua sắm thông qua giá trị cảm nhận và rủi ro cảm nhận.
Mục tiêu nghiên cứu bao gồm đo lường mức độ tác động của các tiền tố xã hội như tính hữu ích của bình duyệt khách hàng, tiền tố cá nhân như tự tin vào năng lực bản thân, và tiền tố tổ chức như hiện diện xã hội, chất lượng thông tin, chứng nhận bên thứ ba, danh tiếng công ty lên sự tin tưởng và ý định mua sắm tiếp theo của khách hàng. Nghiên cứu được thực hiện tại thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021-2022 với dữ liệu thu thập từ 341 khách hàng đã từng mua sắm đồ dùng cho trẻ sơ sinh và nhũ nhi trên các trang thương mại xã hội phổ biến như Shopee, Tiki, Lazada và Sendo.
Ý nghĩa nghiên cứu không chỉ góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về sự tin tưởng trong thương mại xã hội mà còn cung cấp các hàm ý quản trị thiết thực giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa chiến lược phát triển, nâng cao lòng tin và giữ chân khách hàng trong thị trường đầy tiềm năng này.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về sự tin tưởng trong thương mại xã hội, bao gồm:
- Lý thuyết sự tin tưởng (Trust Theory): Định nghĩa sự tin tưởng là sự sẵn sàng của khách hàng dễ bị tổn thương dựa trên kỳ vọng người bán sẽ thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giao dịch.
- Mô hình tác động của các tiền tố xã hội, cá nhân và tổ chức: Bao gồm các yếu tố như tính hữu ích của bình duyệt khách hàng (customer review usefulness), tự tin vào năng lực bản thân (self-efficacy), hiện diện xã hội (social presence), chất lượng thông tin (information quality), chứng nhận bên thứ ba (third-party seals), và danh tiếng công ty (reputation).
- Khái niệm chính:
- Ý định tiếp tục mua sắm (intention to repurchase)
- Giá trị cảm nhận (perceived value)
- Rủi ro cảm nhận (perceived risk)
- Sự tin tưởng (trust)
Mô hình nghiên cứu đề xuất tích hợp các tiền tố trên để đánh giá tác động đến sự tin tưởng và các hậu tố như giá trị cảm nhận, rủi ro cảm nhận, từ đó ảnh hưởng đến ý định tiếp tục mua sắm của khách hàng.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành theo hai giai đoạn:
Giai đoạn sơ bộ:
- Nghiên cứu định tính với 7 người có kinh nghiệm mua sắm trực tuyến để điều chỉnh thang đo phù hợp với ngữ cảnh Việt Nam.
- Nghiên cứu định lượng sơ bộ với 70 mẫu khảo sát thuận tiện để kiểm định độ tin cậy và giá trị thang đo.
Giai đoạn chính thức:
- Thu thập dữ liệu từ 341 khách hàng đã từng mua đồ dùng cho trẻ sơ sinh và nhũ nhi trên các trang thương mại xã hội tại TP. Hồ Chí Minh.
- Phương pháp lấy mẫu thuận tiện.
- Phân tích dữ liệu sử dụng các kỹ thuật:
- Phân tích nhân tố khám phá (EFA)
- Phân tích nhân tố khẳng định (CFA)
- Mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM)
- Kiểm định độ tin cậy bằng Cronbach’s Alpha, kiểm định mức độ phù hợp mô hình bằng các chỉ số như CFI, TLI, RMSEA.
Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 11/2021 đến tháng 6/2022.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
- Tác động của tiền tố xã hội: Tính hữu ích của bình duyệt khách hàng có ảnh hưởng tích cực đến sự tin tưởng của khách hàng với mức độ ý nghĩa cao (p < 0,01).
- Tác động của tiền tố cá nhân: Tự tin vào năng lực bản thân tác động mạnh mẽ đến sự tin tưởng, thể hiện qua hệ số ảnh hưởng đáng kể trong mô hình SEM.
- Tác động của tiền tố tổ chức: Các yếu tố hiện diện xã hội, chất lượng thông tin, chứng nhận bên thứ ba và danh tiếng công ty đều có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự tin tưởng.
- Ảnh hưởng của sự tin tưởng: Sự tin tưởng tác động trực tiếp đến ý định tiếp tục mua sắm, đồng thời làm tăng giá trị cảm nhận và giảm rủi ro cảm nhận của khách hàng.
- Giá trị cảm nhận và rủi ro cảm nhận: Giá trị cảm nhận có tác động tích cực đến ý định tiếp tục mua sắm, trong khi rủi ro cảm nhận có tác động tiêu cực.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định vai trò trung tâm của sự tin tưởng trong thương mại xã hội. Tính hữu ích của bình duyệt khách hàng giúp khách hàng có thêm thông tin xác thực, từ đó tăng niềm tin vào sản phẩm và người bán. Tự tin vào năng lực bản thân giúp khách hàng cảm thấy thoải mái và chủ động hơn trong quá trình mua sắm trực tuyến. Các yếu tố tổ chức như chất lượng thông tin và chứng nhận bên thứ ba làm giảm cảm giác rủi ro, tăng sự an tâm khi giao dịch.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng tiền tố đến sự tin tưởng, bảng hệ số hồi quy SEM minh họa các mối quan hệ nhân quả trong mô hình nghiên cứu.
Đề xuất và khuyến nghị
- Tăng cường tính hữu ích của bình duyệt khách hàng: Khuyến khích khách hàng đánh giá chi tiết, minh bạch trên các trang thương mại xã hội để nâng cao sự tin tưởng, mục tiêu tăng 20% số lượng bình duyệt hữu ích trong 12 tháng, do bộ phận marketing thực hiện.
- Nâng cao năng lực tự tin của khách hàng: Cung cấp hướng dẫn sử dụng trang web, hỗ trợ trực tuyến và video hướng dẫn chi tiết, nhằm giảm bớt rào cản kỹ thuật, tăng tỷ lệ hoàn thành giao dịch lên 15% trong 6 tháng, do bộ phận chăm sóc khách hàng đảm nhiệm.
- Cải thiện chất lượng thông tin và hiện diện xã hội: Đảm bảo thông tin sản phẩm đầy đủ, chính xác, cập nhật thường xuyên; tích hợp các tính năng tương tác như chat trực tiếp, cố vấn ảo để tăng trải nghiệm người dùng, mục tiêu nâng chỉ số hài lòng khách hàng lên 90% trong 1 năm, do bộ phận phát triển sản phẩm và IT phối hợp thực hiện.
- Xây dựng và duy trì chứng nhận bên thứ ba và danh tiếng công ty: Đăng ký và duy trì các chứng nhận uy tín, minh bạch trong chính sách bảo mật và hoàn trả, nhằm giảm thiểu rủi ro cảm nhận, tăng tỷ lệ khách hàng quay lại mua sắm lên 25% trong 12 tháng, do ban lãnh đạo và bộ phận pháp lý quản lý.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
- Doanh nghiệp thương mại xã hội: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự tin tưởng khách hàng để xây dựng chiến lược phát triển bền vững, tăng doanh thu và giữ chân khách hàng.
- Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Marketing: Tài liệu tham khảo về mô hình nghiên cứu sự tin tưởng trong thương mại xã hội, phương pháp phân tích dữ liệu định lượng hiện đại.
- Cơ quan quản lý nhà nước về thương mại điện tử: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ, kiểm soát chất lượng và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thương mại xã hội.
- Nhà phát triển nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội: Hiểu rõ các yếu tố tạo dựng niềm tin người dùng, từ đó thiết kế giao diện và tính năng phù hợp, nâng cao trải nghiệm khách hàng.
Câu hỏi thường gặp
Sự tin tưởng ảnh hưởng thế nào đến hành vi mua sắm trên thương mại xã hội?
Sự tin tưởng làm tăng ý định tiếp tục mua sắm bằng cách giảm rủi ro cảm nhận và tăng giá trị cảm nhận, giúp khách hàng yên tâm hơn khi giao dịch trực tuyến.Các yếu tố nào quan trọng nhất để xây dựng sự tin tưởng của khách hàng?
Tính hữu ích của bình duyệt khách hàng, tự tin vào năng lực bản thân, chất lượng thông tin, hiện diện xã hội, chứng nhận bên thứ ba và danh tiếng công ty đều đóng vai trò quan trọng.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để kiểm định mô hình?
Phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) được sử dụng để kiểm định độ tin cậy và mối quan hệ nhân quả trong mô hình.Làm thế nào để doanh nghiệp tăng cường sự tin tưởng của khách hàng?
Doanh nghiệp cần cải thiện chất lượng thông tin, khuyến khích bình duyệt khách hàng, cung cấp chứng nhận bên thứ ba và nâng cao trải nghiệm tương tác trên nền tảng thương mại xã hội.Nghiên cứu có áp dụng cho các sản phẩm ngoài đồ dùng trẻ sơ sinh không?
Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể được tham khảo và điều chỉnh phù hợp cho các ngành hàng khác trong thương mại xã hội, tuy nhiên cần khảo sát thêm để đảm bảo tính chính xác.
Kết luận
- Nghiên cứu đã xác định rõ các tiền tố xã hội, cá nhân và tổ chức ảnh hưởng đến sự tin tưởng của khách hàng trong thương mại xã hội tại TP. Hồ Chí Minh.
- Sự tin tưởng đóng vai trò trung tâm, tác động tích cực đến ý định tiếp tục mua sắm thông qua giá trị cảm nhận và rủi ro cảm nhận.
- Mô hình nghiên cứu được kiểm định bằng dữ liệu thực tế từ 341 khách hàng, đảm bảo độ tin cậy và tính ứng dụng cao.
- Các hàm ý quản trị được đề xuất nhằm giúp doanh nghiệp nâng cao sự tin tưởng và giữ chân khách hàng trong thị trường thương mại xã hội đầy tiềm năng.
- Đề xuất nghiên cứu tiếp theo mở rộng phạm vi ngành hàng và địa bàn khảo sát để tăng tính tổng quát và ứng dụng của mô hình.
Khuyến nghị các doanh nghiệp và nhà quản lý nghiên cứu sâu hơn và áp dụng các giải pháp đề xuất nhằm phát triển bền vững thương mại xã hội, đồng thời nâng cao trải nghiệm và sự hài lòng của khách hàng.