Luận án tiến sĩ về bọ cạp Scorpiones: Thành phần loài và hiện trạng ở Bắc Trung Bộ Việt Nam

• Tác giả: Trần Thị Hằng
• Người hướng dẫn: PTS. Phạm Đình Sắc
• Trường học: Viện Hàn Lâm Khoa Học và Công Nghệ Việt Nam
• Chuyên ngành: Động vật học
• Đề tài: Nghiên Cứu Thành Phần Loài, Phân Bố Và Hiện Trạng Của Bộ Bọ Cạp (Scorpiones) Ở Khu Vực Bắc Trung Bộ, Việt Nam
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• 1. CHƯƠNG I: TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ BỘ BỌ CẠP TRÊN THẾ GIỚI
• 1.1. Tình hình nghiên cứu về thành phần loài của bộ bọ cạp trên thế giới
• 1.2. Tình hình nghiên cứu về đặc điểm hình thái, sinh học, sinh thái học của bộ bọ cạp trên thế giới
• 1.3. Tình hình nghiên cứu liên quan đến phân bố và nơi sống của bộ bọ cạp trên thế giới
• 1.4. Tình hình nghiên cứu về vai trò của bộ bọ cạp đối với đời sống con người trên thế giới
• 1.5. Tình hình nghiên cứu về hiện trạng của bộ bọ cạp trên thế giới
• 1.6. Tình hình nghiên cứu về bộ bọ cạp tại Việt Nam
• 1.7. Tình hình nghiên cứu về thành phần loài của bộ bọ cạp tại Việt Nam
• 1.8. Tình hình nghiên cứu về đặc điểm hình thái, sinh học, sinh thái học của bộ bọ cạp tại Việt Nam
• 1.9. Tình hình nghiên cứu về phân bố của bộ bọ cạp tại Việt Nam
• 1.10. Tình hình nghiên cứu về vai trò của bộ bọ cạp đối với đời sống con người tại Việt Nam
• 1.11. Tình hình nghiên cứu về hiện trạng của bộ bọ cạp tại Việt Nam
• 1.12. Tình hình nghiên cứu về bộ bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 2. CHƯƠNG II: ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Vị trí địa lý của khu vực nghiên cứu
• 2.4. Điều kiện tự nhiên của khu vực nghiên cứu
• 2.5. Hệ thống hang động ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 2.6. Vật liệu và phương pháp nghiên cứu
• 2.6.1. Vật liệu, dụng cụ nghiên cứu
• 2.6.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6.2.1. Phương pháp kế thừa
• 2.6.2.2. Phương pháp điều tra, thu thập mẫu ngoài thực địa
• 2.6.2.3. Phương pháp xử lí mẫu và định loại trong phòng thí nghiệm
• 2.6.2.4. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm phân bố của bộ bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 2.6.2.5. Phương pháp đánh giá hiện trạng của các loài thuộc bộ bọ cạp
• 2.6.2.6. Phương pháp xử lý số liệu
• 3. CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Thành phần loài bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.2. Danh sách loài bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.3. Cấu trúc thành phần loài bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.4. Mô tả các loài trong khu vực nghiên cứu
• 3.4.1. Loài Vietbocap aurantiacus Lourenço, Pham, Tran & Tran, 2018
• 3.4.2. Loài Vietbocap quinquemilia Lourenço, Pham, Tran & Tran, 2018
• 3.4.3. Loài Vietbocap thienduongensis Lourenco & Pham, 2012
• 3.4.4. Loài Vietbocap canhi Lourenco & Pham, 2010
• 3.4.5. Loài Euscorpiops sejnai Kovarık, 2000
• 3.4.6. Loài Euscorpiops dakrong Lourenco & Pham, 2014
• 3.4.7. Loài Liocheles australasiae (Fabricius, 1775)
• 3.4.8. Loài Lychas mucronatus (Fabricius, 1798)
• 3.4.9. Loài Heterometrus laoticus Couzijn, 1981
• 3.5. Đặc điểm phân bố của bộ bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.5.1. Đặc trưng phân bố của bộ bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ theo sinh cảnh
• 3.5.2. Đặc trưng phân bố bộ bọ cạp tại Bắc Trung Bộ theo độ cao
• 3.5.3. Đặc trưng phân bố của bộ bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ theo mùa
• 3.5.4. Đặc trưng phân bố địa lý của bộ bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.6. Tính chất địa động vật của các loài bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ, Việt Nam
• 3.7. Hiện trạng của bộ bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.7.1. Hiện trạng chung của các loài bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ
• 3.7.2. Hiện trạng của Vietbocap canhi tại động Tiên Sơn
• 3.7.3. Hiện trạng của các loài Vietbocap trong động Thiên Đường
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Thành phần loài bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ

Nghiên cứu về thành phần sinh học của bộ bọ cạp (Scorpiones) tại khu vực Bắc Trung Bộ Việt Nam đã chỉ ra sự đa dạng và phong phú của các loài bọ cạp. Kết quả khảo sát cho thấy có ít nhất 8 loài bọ cạp được ghi nhận, trong đó có 2 loài mới được mô tả cho khoa học là Vietbocap quinquemilia và Vietbocap aurantiacus. Các loài này không chỉ có giá trị về mặt sinh học mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn biodiversity tại khu vực này. Việc xác định thành phần loài giúp hiểu rõ hơn về hệ sinh thái và vai trò của bọ cạp trong chuỗi thức ăn tự nhiên. Theo nghiên cứu, bọ cạp thường sống trong các môi trường khác nhau như rừng, hang động và khu vực đất cát, cho thấy khả năng thích nghi cao của chúng với điều kiện sống đa dạng.

1.1 Danh sách loài bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ

Danh sách các loài bọ cạp được ghi nhận bao gồm Vietbocap aurantiacus, Vietbocap quinquemilia, Euscorpiops sejnai, và một số loài khác. Mỗi loài có những đặc điểm hình thái và sinh thái riêng biệt, phản ánh sự đa dạng của fauna of Vietnam. Việc ghi nhận các loài này không chỉ có giá trị trong việc nghiên cứu sinh vật học mà còn góp phần vào việc bảo tồn các loài bọ cạp đang có nguy cơ tuyệt chủng. Các loài bọ cạp này thường được tìm thấy trong các khu vực có độ ẩm cao và môi trường sống ổn định, cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa hiện trạng sinh thái và sự phân bố của chúng.

II. Đặc điểm phân bố của bộ bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ

Đặc điểm phân bố của bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ cho thấy sự phân bố không đồng đều giữa các loài. Các yếu tố như độ cao, mùa, và sinh cảnh có ảnh hưởng lớn đến sự phân bố của chúng. Nghiên cứu cho thấy rằng bọ cạp thường tập trung ở những khu vực có độ ẩm cao và nhiều bóng râm, như rừng rậm và hang động. Sự phân bố này không chỉ phản ánh điều kiện sống mà còn cho thấy vai trò của bọ cạp trong việc duy trì hệ sinh thái. Các loài bọ cạp như Euscorpiops dakrong và Liocheles australasiae được ghi nhận có sự phân bố rộng rãi hơn, trong khi một số loài khác lại có sự phân bố hạn chế hơn, cho thấy sự cần thiết phải bảo tồn các loài này.

2.1 Đặc trưng phân bố của bộ bọ cạp theo sinh cảnh

Phân bố của bọ cạp theo sinh cảnh cho thấy sự đa dạng trong môi trường sống của chúng. Các loài bọ cạp thường sống trong các khu vực như rừng, đất cát, và hang động. Mỗi sinh cảnh cung cấp các điều kiện sống khác nhau, ảnh hưởng đến sự phát triển và sinh sản của bọ cạp. Nghiên cứu cho thấy rằng bọ cạp có khả năng thích nghi cao với các điều kiện môi trường khác nhau, từ đó tạo ra sự đa dạng trong hệ sinh thái. Việc hiểu rõ về đặc điểm sinh thái của từng loài bọ cạp sẽ giúp trong việc xây dựng các chiến lược bảo tồn hiệu quả hơn.

III. Hiện trạng của bộ bọ cạp ở khu vực Bắc Trung Bộ

Hiện trạng của bộ bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ đang gặp nhiều thách thức do sự thay đổi môi trường sống và hoạt động của con người. Nghiên cứu cho thấy rằng nhiều loài bọ cạp đang bị đe dọa do mất môi trường sống, ô nhiễm và khai thác quá mức. Các loài như Vietbocap canhi và Euscorpiops dakrong đang có nguy cơ cao bị tuyệt chủng nếu không có các biện pháp bảo tồn kịp thời. Việc đánh giá hiện trạng của các loài bọ cạp không chỉ giúp nhận diện các loài có nguy cơ mà còn tạo cơ sở cho các hoạt động bảo tồn và phát triển bền vững. Các biện pháp bảo tồn cần được thực hiện để bảo vệ các loài bọ cạp quý hiếm và duy trì biodiversity trong khu vực.

3.1 Hiện trạng chung của các loài bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ

Hiện trạng chung của các loài bọ cạp tại khu vực Bắc Trung Bộ cho thấy sự suy giảm đáng kể về số lượng và phân bố. Nhiều loài bọ cạp đã được ghi nhận có số lượng cá thể giảm sút nghiêm trọng, đặc biệt là trong các khu vực bị tác động mạnh bởi con người. Việc bảo tồn các loài này là rất cần thiết để duy trì sự cân bằng sinh thái và bảo vệ hệ sinh thái. Các nghiên cứu cho thấy rằng việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên là yếu tố quan trọng nhất trong việc bảo tồn các loài bọ cạp, đồng thời cũng góp phần vào việc bảo vệ các loài động vật khác trong cùng hệ sinh thái.