Nghiên cứu đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn và khả năng khống chế của ong ký sinh Anagyrus lopezi

• Tác giả: Hoàng Hữu Tình
• Người hướng dẫn: GS. Ngô Đắc Chứng
• Trường học: Đại học Huế
• Chuyên ngành: Sinh học
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Sinh Học Của Rệp Sáp Bột Hồng Hại Sắn Và Khả Năng Khống Chế Của Ong Ký Sinh
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Thừa Thiên Huế

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 1.1. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
• 1.2. DANH MỤC BẢNG
• 1.3. DANH MỤC HÌNH
• 1.4. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 1.5. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
• 1.6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 1.7. Ý NGHĨA KHOA HỌC, Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
• 1.8. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
• 1.9. TỔNG QUAN LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI
• 1.9.1. Tình hình nghiên cứu côn trùng và nhện hại sắn trên thế giới
• 1.10. ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 1.10.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu. Vật liệu nghiên cứu
• 1.10.2. Phương pháp nghiên cứu
• 1.10.2.1. Phương pháp hồi cứu thu thập
• 1.10.2.2. Phương pháp nghiên cứu tần suất bắt gặp, mật độ rệp sáp bột hồng hại sắn và thành phần các loài chân khớp hại sắn khác ở tỉnh Quảng Trị
• 1.10.2.3. Điều tra thành phần loài côn trùng và nhện hại sắn
• 1.10.2.4. Tính tần suất bắt gặp, mật độ và tỷ lệ thành phần các loài côn trùng và nhện hại sắn
• 1.10.2.5. Phương pháp nhân nuôi rệp và ong
• 1.10.2.5.1. Nhân nuôi rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.10.2.5.2. Nhân nuôi ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.10.2.6. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.10.2.6.1. Nghiên cứu kích thước và khối lượng của rệp
• 1.10.2.6.2. Nghiên cứu đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.10.2.6.3. Phương pháp theo dõi thời gian phát dục của rệp ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.10.2.6.4. Phương pháp theo dõi khả năng sinh sản của rệp ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.10.2.6.5. Phương pháp nghiên cứu đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các điều kiện thức ăn khác nhau
• 1.10.2.6.6. Phương pháp nghiên cứu thời gian phát dục, tỷ lệ sống sót của rệp sáp bột hồng hại sắn trên các giống sắn khác nhau
• 1.10.2.6.7. Phương pháp nghiên cứu khả năng sinh sản của rệp sáp bột hồng hại sắn trên các giống sắn khác nhau
• 1.10.2.6.8. Theo dõi tính lựa chọn thức ăn
• 1.10.2.6.9. Theo dõi, điều tra mật độ, đánh giá tỷ lệ hại, chỉ số hại
• 1.10.2.7. Nghiên cứu khả năng khống chế của ong ký sinh Anagyrus lopezi đối với rệp sáp bột hồng hại sắn trong phòng thí nghiệm
• 1.10.2.7.1. Nghiên cứu khả năng lựa chọn tuổi ký chủ của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.10.2.7.2. Nghiên cứu khả năng ký sinh và tỷ lệ nhân quần thể của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.10.2.7.3. Nghiên cứu khả năng khống chế rệp sáp bột hồng hại sắn của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.10.2.8. Phương pháp xử lý số liệu
• 1.11. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 1.11.1. Thành phần côn trùng và nhện hại sắn ở Quảng Trị
• 1.11.2. Thành phần loài côn trùng và nhện hại sắn
• 1.11.3. Diễn biến mật độ các loài rệp sáp trên cây sắn ở Quảng Trị
• 1.11.4. Đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.11.4.1. Đặc điểm về kích thước và khối lượng của rệp sáp bột hồng hại sắn
• 1.11.4.2. Đặc điểm thời gian phát dục và khả năng sinh sản của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.3. Thời gian phát dục của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.4. Hồi quy tuyến tính giữa tốc độ phát dục và nhiệt độ, khởi điểm phát dục, tổng tích ôn hữu hiệu của các giai đoạn phát dục ở rệp sáp bột hồng hại sắn
• 1.11.4.5. Tỷ lệ sống sót của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.6. Khả năng sinh sản của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.7. Nhịp điệu đẻ trứng của rệp sáp bột hồng hại sắn ở các nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.8. Tỷ lệ sống sót của rệp trưởng thành ở các nhiệt độ khác nhau
• 1.11.4.9. Tỷ lệ phát triển quần thể của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.11.4.10. Đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) ở các điều kiện thức ăn khác nhau
• 1.11.4.11. Ảnh hưởng của thức ăn đến thời gian phát dục và khả năng sống sót của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.11.4.12. Ảnh hưởng của thức ăn đến khả năng sinh sản của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti)
• 1.11.4.13. Tính chọn lựa giống sắn làm thức ăn của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) trong phòng thí nghiệm
• 1.11.4.14. Mật độ của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) trên các giống sắn khác nhau trong nhà lưới
• 1.11.4.15. Tỷ lệ hại của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) đến các giống sắn khác nhau trong nhà lưới
• 1.11.4.16. Chỉ số hại của rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) đến các giống sắn khác nhau trong nhà lưới
• 1.11.5. Khả năng khống chế rệp sáp bột hồng hại sắn của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.11.5.1. Tính lựa chọn tuổi ký chủ của ong ký sinh Anagyrus lopezi ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.11.5.2. Thời gian phát dục của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.11.5.3. Khả năng sinh sản, đặc điểm ký sinh của ong ký sinh Anagyrus lopezi ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau
• 1.11.5.4. Khả năng phát triển quần thể của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 1.11.5.5. Khả năng khống chế rệp sáp bột hồng hại sắn (Phenacoccus manihoti) của ong ký sinh Anagyrus lopezi
• 2. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tính cấp thiết của đề tài

Cây sắn (Manihot esculenta Crantz) là một trong những cây lương thực quan trọng, đặc biệt ở các nước có khí hậu nhiệt đới. Sắn có khả năng sản xuất lượng carbohydrate cao, đứng thứ tư trong các loại cây lương thực ở các nước đang phát triển. Tuy nhiên, cây sắn cũng phải đối mặt với nhiều loài sâu bệnh, trong đó có rệp sáp bột hồng (Phenacoccus manihoti), loài gây hại nghiêm trọng cho cây trồng. Tại Việt Nam, rệp sáp này đã xâm nhập và gây hại nặng nề, làm giảm năng suất củ sắn từ 52% đến 84%. Việc nghiên cứu đặc điểm sinh học của rệp sáp và khả năng khống chế của ong ký sinh Anagyrus lopezi là cần thiết để phát triển các biện pháp phòng trừ hiệu quả, giảm thiểu ô nhiễm môi trường do thuốc hóa học.

II. Mục đích của đề tài

Mục đích chính của nghiên cứu là xác định tần suất bắt gặp và mật độ của rệp sáp bột hồng (Phenacoccus manihoti) tại tỉnh Quảng Trị, đồng thời nghiên cứu đặc điểm sinh học của loài này. Nghiên cứu cũng nhằm đánh giá khả năng khống chế của ong ký sinh Anagyrus lopezi đối với rệp sáp. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở khoa học cho việc phòng trừ rệp sáp trong công tác bảo vệ thực vật, đồng thời giúp xây dựng quy trình nhân nuôi ong ký sinh một cách hiệu quả.

III. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

Nghiên cứu này không chỉ cung cấp danh sách thành phần và tần suất bắt gặp các loài côn trùng và nhện hại sắn tại Quảng Trị mà còn cung cấp dữ liệu về đặc điểm sinh học của rệp sáp bột hồng. Đặc biệt, việc đánh giá khả năng khống chế của ong ký sinh Anagyrus lopezi sẽ là cơ sở cho việc xây dựng quy trình nhân nuôi và áp dụng biện pháp sinh học trong phòng trừ rệp sáp. Điều này không chỉ giúp bảo vệ cây trồng mà còn giảm thiểu ô nhiễm môi trường do việc sử dụng thuốc hóa học.

IV. Những đóng góp mới của luận án

Luận án đã xác định được khoảng nhiệt độ phù hợp cho sự phát triển của rệp sáp bột hồng là 25 - 30°C, cùng với khởi điểm phát dục và tổng tích ôn hữu hiệu cho các giai đoạn phát dục. Ngoài ra, nghiên cứu cũng xác định được ký chủ phù hợp của ong ký sinh Anagyrus lopezi và nhiệt độ thích hợp nhất cho việc ký sinh. Những phát hiện này sẽ góp phần quan trọng trong việc phát triển các biện pháp phòng trừ hiệu quả cho rệp sáp tại Việt Nam.