Nghiên cứu phát triển dịch vụ ngân hàng số tại Việt Nam

Cần phân biệt rõ ngân hàng số (digital banking) và dịch vụ ngân hàng điện tử (e-banking bao gồm các dịch vụ Internet Banking, SMS Banking, Mobile Banking) mà các ngân hàng đang cung cấp hiện nay cho khách hàng là hai khái niệm khác nhau, mặc dù các thuật ngữ nghe có vẻ tương đồng. Ngân hàng số là khái niệm mới và rộng hơn khái niệm ngân hàng điện tử rất nhiều, là giai đoạn phát triển cao hơn của ngân hàng điện tử. Sự khác biệt cơ bản và rõ ràng nhất đó là digital banking là mô hình kinh doanh, trong khi đó e-banking là kênh cung cấp dịch vụ ngân hàng. Ví dụ, khái niệm mobile banking là một dịch vụ ngân hàng trực tuyến được thiết kế đặc biệt cho di động để đem đến cho khách hàng những trải nghiệm mới hơn.

Khi nói đến “mô hình” trong khái niệm digital banking có nghĩa là nó ảnh hưởng đến toàn bộ cấu trúc hệ thống của một ngân hàng, từ cơ cấu tổ chức đến quy trình sản xuất và cung cấp sản phẩm dịch vụ, vấn đề pháp lý, chứng từ và phương thức giao dịch với khách hàng. Hay nói cách khác, digital banking là một hình thức ngân hàng số hóa tất cả những hoạt động và dịch vụ so với một ngân hàng truyền thống. Như vậy, dịch vụ ngân hàng điện tử chỉ là “một phần”, không làm ảnh hưởng toàn bộ cấu trúc của ngân hàng mà chỉ mang tính bổ sung thêm trên nền tảng hiện tại. Trong khi đó, digital banking là mô hình hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ để trao đổi thông tin và thực hiện các giao dịch giữa ngân hàng với khách hàng.

Quá trình này được diễn ra thông qua các thiết bị số kết nối với các phần mềm máy tính thông qua môi trường mạng Internet, khách hàng không phải đến ngân hàng để thực hiện giao dịch và ngược lại phía ngân hàng cũng không phải gặp khách hàng để hoàn thiện các giao dịch (ký chứng từ, hoàn thiện hồ sơ…). Khi triển khai số hóa, hoạt động hiện tại sẽ phải thay đổi rất nhiều thứ, từ giải pháp công nghệ đến quy trình làm việc nội bộ và quy trình làm việc với khách hàng, kể cả các vấn đề cơ sở pháp lý và chứng từ giao dịch cũng cần phải thay đổi. Hay nói một cách khác là các ngân hàng phải tái cấu trúc lại toàn bộ hệ thống theo hướng phát triển thành những ngân hàng không hoặc ít nhất là ít giấy tờ.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với ngân hàng số là vấn đề bảo mật. Các cuộc tấn công mạng ngày càng tinh vi và phức tạp, đe dọa đến an toàn thông tin và tài sản của khách hàng. Các ngân hàng cần đầu tư mạnh vào các giải pháp an ninh mạng, bao gồm hệ thống tường lửa, phần mềm diệt virus, và các biện pháp xác thực đa yếu tố. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức về an ninh mạng cho cả nhân viên và khách hàng.

Ngoài bảo mật, ngân hàng số còn đối mặt với nhiều loại rủi ro khác, như rủi ro hoạt động, rủi ro tín dụng, và rủi ro pháp lý. Các ngân hàng cần xây dựng hệ thống quản lý rủi ro toàn diện, bao gồm việc xác định, đánh giá, và kiểm soát các rủi ro tiềm ẩn. Đồng thời, cần tuân thủ các quy định pháp luật liên quan đến ngân hàng số.

Khung pháp lý cho ngân hàng số tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế và chưa theo kịp sự phát triển nhanh chóng của công nghệ. Các cơ quan quản lý cần sớm hoàn thiện khung pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng phát triển ngân hàng số một cách an toàn và hiệu quả. Đồng thời, cần có các quy định rõ ràng về bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong môi trường số.

Fintech (công nghệ tài chính) đang thay đổi cách thức hoạt động của ngành ngân hàng. Các ngân hàng có thể hợp tác với các công ty Fintech để phát triển các sản phẩm và dịch vụ mới, hoặc tự mình đầu tư vào các công nghệ mới. Việc ứng dụng Fintech có thể giúp các ngân hàng nâng cao trải nghiệm khách hàng, tăng cường hiệu quả hoạt động, và giảm chi phí.

Blockchain là một công nghệ sổ cái phân tán, có thể giúp các ngân hàng tăng cường bảo mật và minh bạch trong các giao dịch. Blockchain có thể được sử dụng để xác thực danh tính khách hàng, theo dõi các giao dịch, và ngăn chặn gian lận. Tuy nhiên, việc triển khai Blockchain trong ngân hàng vẫn còn nhiều thách thức, như vấn đề quy mô và khả năng tương tác với các hệ thống hiện có.

AI (trí tuệ nhân tạo) và Big Data (dữ liệu lớn) có thể giúp các ngân hàng phân tích dữ liệu khách hàng và cá nhân hóa dịch vụ. AI có thể được sử dụng để dự đoán nhu cầu của khách hàng, phát hiện gian lận, và cung cấp các lời khuyên tài chính. Big Data có thể được sử dụng để phân tích hành vi của khách hàng và cải thiện trải nghiệm người dùng.

VPBank đã đạt được nhiều thành công trong việc phát triển dịch vụ ngân hàng số, như tăng trưởng số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ trực tuyến, cải thiện trải nghiệm người dùng, và giảm chi phí hoạt động. Tuy nhiên, ngân hàng vẫn còn một số hạn chế, như thiếu các sản phẩm và dịch vụ cá nhân hóa, và chưa tận dụng tối đa tiềm năng của AI và Big Data.

Để phát triển ngân hàng số hiệu quả hơn, VPBank cần tập trung vào việc tăng cường trải nghiệm khách hàng. Điều này có thể được thực hiện bằng cách cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cá nhân hóa, cải thiện giao diện người dùng, và cung cấp hỗ trợ khách hàng 24/7. Đồng thời, cần tăng cường bảo mật và đảm bảo an toàn thông tin cho khách hàng.

VPBank cần xây dựng một chiến lược chuyển đổi số ngân hàng rõ ràng, với tầm nhìn và mục tiêu cụ thể. Chiến lược này cần bao gồm việc đầu tư vào các công nghệ mới, xây dựng đội ngũ nhân viên có kỹ năng số, và thay đổi văn hóa tổ chức để thích ứng với môi trường số. Đồng thời, cần hợp tác với các công ty Fintech và các đối tác khác để phát triển ngân hàng số một cách toàn diện.

Ngân hàng số mang đến nhiều cơ hội cho các ngân hàng, như mở rộng thị trường, tiếp cận khách hàng mới, và tăng cường hiệu quả hoạt động. Ngân hàng số có thể giúp các ngân hàng tiếp cận các khách hàng ở vùng sâu vùng xa, và cung cấp các dịch vụ tài chính cho những người chưa có tài khoản ngân hàng.

Ngân hàng số sẽ thay đổi cách thức hoạt động của ngành ngân hàng. Các ngân hàng sẽ ngày càng trở nên số hóa hơn, và các dịch vụ tài chính sẽ ngày càng trở nên tiện lợi và dễ dàng tiếp cận hơn. Ngân hàng số sẽ giúp các ngân hàng cạnh tranh hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong thời đại số.

Ngân hàng số có tác động lớn đến kinh tế và xã hội. Ngân hàng số có thể giúp tăng cường khả năng tiếp cận tài chính cho người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, và giảm nghèo đói. Đồng thời, ngân hàng số có thể giúp tăng cường minh bạch và giảm tham nhũng.

Việc xếp hạng các ngân hàng số hàng đầu tại Việt Nam dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm: số lượng người dùng, mức độ hài lòng của khách hàng, và các giải thưởng đạt được. Các ngân hàng như VPBank, TPBank, và MBBank thường xuyên được đánh giá cao trong các bảng xếp hạng ngân hàng số.

Mỗi ngân hàng số có những ưu và nhược điểm riêng. Việc so sánh các ngân hàng số giúp người dùng lựa chọn dịch vụ phù hợp với nhu cầu của mình. Ví dụ, một số ngân hàng có giao diện người dùng thân thiện hơn, trong khi một số ngân hàng khác có nhiều tính năng hơn.

Khi lựa chọn ngân hàng số, người dùng cần xem xét các tiêu chí như: nhu cầu sử dụng, mức độ bảo mật, và chi phí. Đồng thời, nên tham khảo ý kiến của bạn bè và người thân, và đọc các đánh giá trực tuyến để có cái nhìn khách quan nhất.