I. Sự cần thiết nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu hợp đồng vận chuyển hành khách hàng không theo pháp luật Việt Nam là một đề tài có tính cấp thiết cao trong bối cảnh hiện nay. Vận chuyển hàng không đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống giao thông toàn cầu, đặc biệt tại Việt Nam, nơi mà ngành hàng không đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Theo thống kê, lượng hành khách đi máy bay tăng trưởng liên tục trong những năm qua, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra nhiều thách thức về mặt pháp lý, nhất là trong việc bảo vệ quyền lợi của hành khách. Một trong những vấn đề nổi bật là việc hiểu biết hạn chế của người dân về hợp đồng vận chuyển hàng không, dẫn đến những rủi ro và thiệt hại không đáng có. Do đó, việc nghiên cứu và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến hợp đồng vận chuyển hành khách là cần thiết để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của hành khách cũng như trách nhiệm của các hãng hàng không. Nghiên cứu này không chỉ giúp nâng cao nhận thức của cộng đồng mà còn góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hàng không Việt Nam.
II. Tình hình nghiên cứu đề tài luận văn
Trong bối cảnh nghiên cứu về hợp đồng vận chuyển hàng không, đã có một số công trình nghiên cứu đáng chú ý, tuy nhiên, chúng chưa bao quát và hệ thống hóa đầy đủ các vấn đề pháp lý hiện hành. Các luận văn trước đây chủ yếu tập trung vào một số khía cạnh nhất định mà không xem xét tổng thể các quy định pháp luật hiện hành. Điển hình như luận văn của Trần Thu Hằng về các vấn đề pháp lý trong vận chuyển hàng không quốc tế, hay nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Thái Năm về hợp đồng vận chuyển hàng hóa. Những nghiên cứu này chưa đề cập đến thực trạng và những thiếu sót trong quy định pháp luật hiện tại. Do đó, việc nghiên cứu hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không theo pháp luật Việt Nam là cần thiết nhằm cung cấp cái nhìn tổng quát và hệ thống về các quy định pháp luật, từ đó đưa ra những kiến nghị hoàn thiện phù hợp với thực tiễn. Điều này không chỉ giúp các cơ quan chức năng mà còn nâng cao nhận thức của người dân về quyền lợi và nghĩa vụ của họ trong hợp đồng vận chuyển hàng không.
III. Mục tiêu đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài luận văn
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn này là làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không. Đối tượng nghiên cứu bao gồm các quy định pháp luật hiện hành, các điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia, cùng với những vấn đề lý thuyết về hợp đồng trong lĩnh vực hàng không. Phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào các quy định pháp luật từ năm 1975 đến nay, đặc biệt là Luật Hàng không dân dụng và các nghị định, thông tư hướng dẫn liên quan. Việc xác định rõ mục tiêu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu sẽ giúp luận văn đi sâu vào phân tích các vấn đề cụ thể, từ đó đưa ra những kiến nghị thiết thực nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về hợp đồng vận chuyển hành khách. Điều này không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn mang lại giá trị thực tiễn cao, góp phần bảo vệ quyền lợi của hành khách và nâng cao chất lượng dịch vụ hàng không tại Việt Nam.
IV. Khái quát về vận chuyển hàng không
Vận chuyển hàng không được định nghĩa là hoạt động chuyên chở hành khách, hàng hóa bằng máy bay, một hình thức vận chuyển nhanh chóng và an toàn. Luật Hàng không dân dụng Việt Nam đã quy định rõ về khái niệm này, nhấn mạnh tầm quan trọng của vận chuyển hàng không trong nền kinh tế quốc dân. Vận chuyển hàng không không chỉ bao gồm các chuyến bay thương mại mà còn cả các chuyến bay không thường lệ phục vụ các mục đích khác nhau. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa, các hãng hàng không không ngừng mở rộng mạng lưới và hợp tác với nhau nhằm tối ưu hóa dịch vụ và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của hành khách. Tuy nhiên, sự phát triển này cũng đặt ra nhiều thách thức về mặt pháp lý, đòi hỏi một hệ thống quy định chặt chẽ để bảo vệ quyền lợi của hành khách và đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển. Việc nghiên cứu khái niệm và các quy định liên quan đến vận chuyển hàng không sẽ giúp người dân hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi tham gia vào hợp đồng vận chuyển.
V. Khái niệm hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không
Hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không là sự thỏa thuận giữa người vận chuyển và hành khách, theo đó người vận chuyển có trách nhiệm chuyên chở hành khách đến địa điểm đã thỏa thuận và hành khách phải thanh toán tiền cước phí. Khác với hợp đồng vận chuyển hàng hóa, hợp đồng này tập trung vào việc bảo vệ quyền lợi của hành khách, trong đó trách nhiệm của người vận chuyển được quy định rất chặt chẽ. Điều này nhằm đảm bảo an toàn cho hành khách trong suốt quá trình vận chuyển. Hợp đồng vận chuyển hành khách không chỉ đơn thuần là một thỏa thuận dịch vụ mà còn mang tính chất pháp lý cao, với sự điều chỉnh của nhiều quy định pháp luật khác nhau, bao gồm Bộ Luật Dân sự và Luật Hàng không dân dụng. Việc hiểu rõ về hợp đồng vận chuyển hành khách sẽ giúp hành khách nhận thức được quyền lợi và nghĩa vụ của mình, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ các quy định an toàn khi tham gia chuyến bay.
VI. Đặc điểm hình thức của hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không
Hợp đồng vận chuyển hành khách bằng đường hàng không có những đặc điểm riêng biệt so với các loại hợp đồng dịch vụ khác. Đầu tiên, đây là hợp đồng song vụ, nghĩa là cả hai bên đều có quyền và nghĩa vụ ngang nhau. Người vận chuyển có nghĩa vụ đưa hành khách đến nơi đã thỏa thuận, trong khi hành khách có nghĩa vụ thanh toán cước phí. Hình thức của hợp đồng này thường được thể hiện qua vé máy bay, điều lệ vận chuyển và các thỏa thuận khác. Điều lệ vận chuyển là phần quan trọng trong hợp đồng, quy định chi tiết quyền và nghĩa vụ của cả hai bên. Việc quy định rõ ràng các điều kiện trong hợp đồng không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của hành khách mà còn tạo ra sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh của các hãng hàng không. Đặc biệt, trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, việc xây dựng hợp đồng vận chuyển rõ ràng và hợp pháp sẽ góp phần nâng cao uy tín và chất lượng dịch vụ của hãng hàng không.
