Đặc điểm lâm sàng và điều trị hội chứng ngừng thở khi ngủ ở trẻ mắc hen phế quản

• Trường học: Trường Đại Học Y Dược
• Chuyên ngành: Y học
• Đề tài: Nghiên Cứu Hội Chứng Ngừng Thở Khi Ngủ Ở Trẻ Hen Phế Quản: Đặc Điểm Lâm Sàng Và Kết Quả Điều Trị
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Khái quát về hội chứng ngƣng thở tắc nghẽn khi ngủ (OSAS)
• 1.2. Tình hình nghiên cứu hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 1.2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 1.3. Đại cương về giấc ngủ
• 1.4. Một số khái niệm về rối loạn hô hấp khi ngủ
• 1.5. Cấu trúc đường hô hấp trên liên quan với OSAS
• 1.6. Đặc điểm ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở trẻ em
• 1.7. Dịch tễ học OSAS ở trẻ em
• 1.8. Các yếu tố bệnh sinh liên quan đến OSAS ở trẻ em
• 1.9. Di chứng hệ thống của OSAS
• 1.10. Chẩn đoán ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở trẻ em
• 1.11. Điều trị ngưng thở khi ngủ ở trẻ em
• 1.12. Khái quát về HPQ ở trẻ em
• 1.13. Chẩn đoán HPQ ở trẻ em
• 1.14. Điều trị HPQ ở trẻ em
• 1.15. Đặc điểm ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở trẻ em hen phế quản
• 1.16. Mối liên quan giữa ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ và hen phế quản ở trẻ em
• 1.17. Điều trị OSAS ở trẻ bị HPQ
• 2. Chƣơng 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân nghiên cứu
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Tiêu chuẩn chẩn đoán hen phế quản
• 2.5. Tiêu chẩn chẩn đoán hội chứng ngừng thở khi ngủ ở trẻ em
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6.2. Cách tính cỡ mẫu:
• 2.6.3. Quy trình nghiên cứu
• 2.6.4. Đánh giá kết quả điều trị
• 2.7. Các biến số nghiên cứu
• 2.8. Phương pháp và kỹ thuật thu thập số liệu
• 2.8.1. Thăm khám lâm sàng
• 2.8.2. Cận lâm sàng
• 2.9. Xử lý số liệu
• 2.10. Thời gian nghiên cứu
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 3. Chƣơng 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm nhân trắc học của bệnh nhân nghiên cứu
• 3.3. Đặc điểm mức độ nặng và mức độ kiểm soát hen trong nghiên cứu
• 3.4. Tỷ lệ mắc ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở trẻ hen phế quản
• 3.5. Đặc điểm của nhóm bệnh nhân hen phế quản bị và không bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.5.1. Đặc điểm chung nhóm bệnh nhân hen phế quản bị và không bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.5.2. Đặc điểm cận lâm sàng nhóm bệnh nhân hen phế quản bị và không bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.5.3. Đặc điểm chức năng hô hấp nhóm bệnh nhân hen phế quản bị và không bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6. Đặc điểm bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.1. Đặc điểm về đa ký hô hấp nhóm bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.1.1. Mức độ nặng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở bệnh nhân hen phế quản
• 3.6.2. Đặc điểm bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ phân bố theo nhóm tuổi
• 3.6.3. Đặc điểm bệnh lý liên quan và dị ứng ở gia đình bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.4. Bậc hen của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.5. Tình trạng kiểm soát hen của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.6. Đặc điểm dự phòng thuốc hen của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.7. Đặc điểm về triệu chứng ban đêm và ban ngày của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.6.8. Đặc điểm chức năng hô hấp của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.7. Mối tương quan giữa mức độ nặng hen phế quản với chỉ số AHI khi ngủ
• 3.8. Mối tương quan giữa chỉ số FEV1 với chỉ số AHI khi ngủ
• 3.9. Mối tương quan giữa BMI với chỉ số ngáy ở bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.10. Mối tương quan giữa chỉ số FENO phế quản và FENO mũi với chỉ số AHI khi ngủ
• 3.11. Đánh giá chỉ số nguy cơ nguy cơ tương đối bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.11.1. Các triệu chứng về đêm của bệnh nhân hen phế quản có nguy cơ bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.11.2. Các triệu chứng ban ngày của bệnh nhân hen phế quản có nguy cơ bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 3.12. Đặc điểm bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ sau 3 tháng điều trị bằng Singulair phối hợp điều trị nền hen
• 3.12.1. Đặc điểm về mức độ nặng hen phế quản sau 3 tháng điều trị
• 3.12.2. Đặc điểm về mức độ kiểm soát hen phế quản sau 3 tháng điều trị
• 3.12.3. Thay đổi điểm kiểm soát hen ACT sau 3 tháng
• 3.12.4. Đặc điểm chức năng hô hấp bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ sau 3 tháng
• 3.12.5. Thay đổi FENO ở phế quản sau 3 tháng điều trị
• 3.12.6. Đặc điểm liên quan đến ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở bệnh nhân hen phế quản sau 3 tháng điều trị
• 3.13. Đặc điểm bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ sau 6 tháng điều trị bằng Singulair phối hợp điều trị nền hen
• 3.13.1. Đặc điểm về mức độ nặng hen phế quản sau 6 tháng điều trị
• 3.13.2. Đặc điểm về mức độ kiểm soát HPQ sau 6 tháng
• 3.13.3. Thay đổi điểm kiểm soát hen ACT sau 6 tháng
• 3.13.4. Đặc điểm chức năng hô hấp sau 6 tháng
• 3.13.5. Đặc điểm FENO phế quản sau 6 tháng điều trị
• 3.13.6. Đặc điểm liên quan đến ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ ở bệnh nhân hen phế quản sau 6 tháng điều trị
• 4. Chƣơng 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân HPQ trong nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm nhân trắc học trẻ HPQ trong nghiên cứu
• 4.3. Đặc điểm mức độ nặng và mức độ kiểm soát hen phế quản trong nghiên cứu
• 4.4. Tỷ lệ trẻ HPQ bị OSAS của nhóm nghiên cứu
• 4.5. Đặc điểm nhóm bệnh nhân HPQ có OSAS và không có OSAS
• 4.5.1. Đặc điểm chung nhóm bệnh nhân HPQ có OSAS và không có OSAS
• 4.5.2. Đặc điểm cận lâm sàng nhóm bệnh nhân HPQ có OSAS và không có OSAS
• 4.5.3. Đặc điểm về chức năng hô hấp và đo FENO nhóm bệnh nhân HPQ có OSAS và không có OSAS
• 4.6. Đặc điểm trẻ hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 4.6.1. Đặc điểm về đa ký hô hấp của bệnh nhân hen phế quản bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ
• 4.6.2. Đặc điểm về triệu chứng ban ngày và ban đêm của trẻ HPQ bị OSAS
• 4.7. Đặc điểm về mối tương quan giữa mức độ HPQ với chỉ số ngưng thở - giảm thở AHI
• 4.8. Đặc điểm về mối tương quan giữa chỉ số FEV1 với chỉ số ngưng thở - giảm thở
• 4.9. Đặc điểm về mối tương quan giữa chỉ số khối cơ thể BMI với chỉ số ngáy
• 4.10. Mối tương quan giữa chỉ số FENO mũi và FENO phế quản với chỉ số AHI
• 4.11. Đặc điểm về đánh giá chỉ số nguy cơ bị OSAS ở trẻ HPQ
• 4.11.1. Các triệu chứng về đêm của trẻ bị HPQ có nguy cơ bị OSAS
• 4.11.2. Các triệu chứng ban ngày của bệnh nhân HPQ có nguy cơ bị OSAS
• 4.12. Đánh giá hiệu quả sau 3 tháng điều trị bằng Singulair
• 4.12.1. Đặc điểm về mức độ và độ kiểm soát của HPQ, điểm ACT
• 4.12.2. Đặc điểm về chức năng hô hấp, FENO phế quản
• 4.12.3. Đặc điểm về triệu chứng OSAS và đa ký hô hấp sau 3 tháng điều trị
• 4.13. Đặc điểm diễn biễn của trẻ HPQ bị OSAS sau 6 tháng điều trị
• 4.13.1. Đặc điểm về mức độ nặng, mức độ kiểm soát HPQ và điểm ACT
• 4.13.2. Đặc điểm về chức năng hô hấp và FENO
• 4.13.3. Đặc điểm triệu chứng OSAS và đa ký hô hấp sau 6 tháng điều trị
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC CÁC HÌNH

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ (OSAS) là một tình trạng y tế nghiêm trọng, đặc trưng bởi sự tắc nghẽn đường hô hấp trên trong khi ngủ, dẫn đến giảm hoặc ngưng thở. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn có thể gây ra các vấn đề tâm lý cho trẻ em. Tại Bắc Mỹ, tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ em dao động từ 1% đến 5%, với độ tuổi dễ mắc nhất là từ 2 đến 8 tuổi. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, OSAS có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như rối loạn phát triển tâm thần và vận động. Đặc biệt, trẻ em mắc bệnh hen phế quản (HPQ) có nguy cơ cao mắc OSAS, do mối liên hệ sinh bệnh học giữa hai tình trạng này. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu đánh giá tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ em bị HPQ, cũng như các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng liên quan.

II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

Nghiên cứu về OSAS đã phát triển mạnh mẽ từ những năm 1980, với hàng ngàn công trình nghiên cứu được công bố. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng OSAS có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em. Tại Việt Nam, nghiên cứu về OSAS còn hạn chế, nhưng một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra tỷ lệ mắc cao ở trẻ em mắc HPQ. Các yếu tố nguy cơ như béo phì, bất thường hình thể học và các bệnh đồng mắc như HPQ đã được xác định là nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc OSAS. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu các biến chứng có thể xảy ra.

III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu này được thực hiện trên trẻ em mắc HPQ có triệu chứng nghi ngờ mắc OSAS. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân bao gồm trẻ từ 2 đến 8 tuổi, có chẩn đoán xác định về HPQ và có triệu chứng ngưng thở khi ngủ. Phương pháp nghiên cứu bao gồm thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng và đánh giá kết quả điều trị sau 3 và 6 tháng. Các biến số nghiên cứu bao gồm tỷ lệ mắc OSAS, mức độ nặng của HPQ, và các triệu chứng liên quan. Kết quả sẽ được phân tích để đánh giá hiệu quả điều trị và mối liên hệ giữa HPQ và OSAS.

IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ em bị HPQ là khá cao, với nhiều triệu chứng lâm sàng điển hình như ngáy, ngưng thở và buồn ngủ ban ngày. Đặc điểm cận lâm sàng cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa nhóm trẻ mắc OSAS và nhóm không mắc. Mức độ nặng của HPQ cũng có mối liên hệ chặt chẽ với chỉ số ngưng thở - giảm thở (AHI). Sau 3 tháng điều trị bằng thuốc kháng leukotriene, nhiều trẻ đã có sự cải thiện rõ rệt về triệu chứng và chức năng hô hấp. Kết quả này cho thấy tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị kịp thời OSAS ở trẻ em mắc HPQ.

V. BÀN LUẬN

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng OSAS có ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ em mắc HPQ. Các triệu chứng như ngưng thở và buồn ngủ ban ngày không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý. Mối liên hệ giữa mức độ nặng của HPQ và OSAS cần được chú ý trong quá trình điều trị. Việc sử dụng thuốc kháng leukotriene đã cho thấy hiệu quả trong việc cải thiện triệu chứng của OSAS. Nghiên cứu này góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc phát hiện và điều trị sớm OSAS ở trẻ em, đặc biệt là những trẻ có tiền sử mắc HPQ.

Tổng quan nghiên cứu

Hội chứng ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ (Obstructive Sleep Apnea Syndrome - OSAS) là một rối loạn hô hấp phổ biến, đặc trưng bởi sự tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn đường hô hấp trên trong khi ngủ, dẫn đến giảm thở hoặc ngưng thở kèm theo gắng sức hô hấp. Ở trẻ em, tỷ lệ mắc OSAS dao động từ 1% đến 5%, cao nhất ở nhóm tuổi 2-8 tuổi, liên quan mật thiết đến sự phát triển mô bạch huyết quanh đường hô hấp trên. OSAS không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng như rối loạn phát triển tâm thần - vận động, suy giảm nhận thức, rối loạn hành vi, và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Đặc biệt, OSAS có mối liên hệ chặt chẽ với hen phế quản (HPQ) ở trẻ em, làm tăng mức độ nặng và khó kiểm soát bệnh hen.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ em bị HPQ, phân tích các đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng liên quan, đồng thời đánh giá hiệu quả điều trị nội khoa bằng thuốc kháng leukotriene phối hợp với điều trị nền hen. Đối tượng nghiên cứu là trẻ em trên 5 tuổi được chẩn đoán HPQ tại Bệnh viện Nhi Trung ương trong giai đoạn 2015-2018. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao nhận thức, cải thiện chẩn đoán và điều trị đồng thời OSAS và HPQ, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và chi phí y tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Sinh bệnh học OSAS: OSAS ở trẻ em chủ yếu do phì đại VA - amiđan, bất thường giải phẫu sọ mặt, béo phì và các yếu tố thần kinh cơ làm hẹp đường hô hấp trên, dẫn đến tắc nghẽn khi ngủ. Các yếu tố viêm cũng đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh, với sự gia tăng cytokine tiền viêm như TNF-α, IL-6.

• Mối liên hệ OSAS và HPQ: OSAS và HPQ là hai bệnh đồng mắc có tương tác qua lại, làm trầm trọng thêm tình trạng viêm đường hô hấp, tăng phản ứng phế quản, ảnh hưởng đến kiểm soát hen. OSAS làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản, béo phì, và viêm toàn thân, góp phần làm nặng thêm bệnh hen.

• Khái niệm và phân loại HPQ: HPQ là bệnh viêm mạn tính đường dẫn khí với các triệu chứng đặc trưng như ho, khò khè, khó thở, được phân loại theo mức độ nặng và mức độ kiểm soát dựa trên tiêu chuẩn GINA 2014.

Các khái niệm chính bao gồm: chỉ số ngưng thở - giảm thở (AHI) dùng để đánh giá mức độ OSAS, các thông số chức năng hô hấp (FEV1, FEV1/VC), nồng độ khí thở ra NO (FENO) đánh giá viêm phế quản, và các chỉ số đánh giá mức độ kiểm soát hen (ACT).

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang, tiến cứu cho mục tiêu đánh giá tỷ lệ mắc và đặc điểm OSAS ở trẻ HPQ; nghiên cứu can thiệp lâm sàng không đối chứng để đánh giá hiệu quả điều trị nội khoa.

• Đối tượng nghiên cứu: 139 bệnh nhân trên 5 tuổi được chẩn đoán HPQ theo tiêu chuẩn GINA 2014, không trong cơn hen cấp, đồng ý tham gia nghiên cứu.

• Tiêu chuẩn chẩn đoán OSAS: Dựa trên chỉ số AHI ≥ 1 lần/giờ đo bằng máy đa ký hô hấp.

• Thu thập dữ liệu: Khai thác bệnh sử, khám lâm sàng, xét nghiệm công thức máu, đo IgE toàn phần, test lẩy da dị nguyên, đo FENO, đo chức năng hô hấp, test phục hồi phế quản, đa ký hô hấp.

• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm thống kê để mô tả đặc điểm nhân trắc học, mức độ nặng và kiểm soát hen, tỷ lệ mắc OSAS, các chỉ số cận lâm sàng và chức năng hô hấp. So sánh nhóm HPQ có và không có OSAS, đánh giá mối tương quan giữa AHI với các chỉ số FEV1, BMI, FENO.

• Can thiệp điều trị: Bệnh nhân HPQ có OSAS được điều trị phối hợp thuốc kháng leukotriene (Montelukast) và điều trị nền hen theo phác đồ GINA trong 12 tuần, đánh giá kết quả sau 3 và 6 tháng.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ tháng 12/2015 đến tháng 12/2018, theo dõi và đánh giá kết quả điều trị trong 6 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ HPQ: Tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ HPQ là khoảng 65,9%, cao hơn nhiều so với tỷ lệ chung ở trẻ em (1%-5%). Điều này cho thấy OSAS là bệnh đồng mắc phổ biến ở trẻ hen.

2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng: Trẻ HPQ có OSAS có mức độ nặng hen cao hơn, với tỷ lệ hen bậc 3 và 4 chiếm trên 60%, trong khi nhóm không có OSAS chủ yếu là hen nhẹ và vừa. Chỉ số AHI có mối tương quan nghịch với FEV1 (r = -0,45, p < 0,01), cho thấy mức độ nặng OSAS liên quan đến giảm chức năng hô hấp.

3. Mối tương quan với các chỉ số khác: BMI có mối tương quan thuận với chỉ số ngáy (r = 0,38, p < 0,05), phản ánh vai trò của béo phì trong OSAS. Nồng độ FENO phế quản và FENO mũi cũng tăng cao ở nhóm HPQ có OSAS, cho thấy viêm đường hô hấp trên và dưới liên quan đến OSAS.

4. Hiệu quả điều trị: Sau 3 tháng điều trị phối hợp Montelukast và điều trị nền hen, điểm kiểm soát hen ACT tăng trung bình từ 18 lên 23 điểm (p < 0,01), chỉ số AHI giảm từ 6,2 xuống 2,1 lần/giờ (p < 0,01). Sau 6 tháng, cải thiện chức năng hô hấp và giảm triệu chứng OSAS tiếp tục được duy trì.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định mối liên hệ chặt chẽ giữa OSAS và HPQ ở trẻ em, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế. Tỷ lệ mắc OSAS cao ở trẻ HPQ phản ánh sự tương tác sinh bệnh học giữa viêm đường hô hấp mạn tính và tắc nghẽn đường thở trên khi ngủ. Mối tương quan nghịch giữa AHI và FEV1 cho thấy OSAS làm trầm trọng thêm tình trạng tắc nghẽn phế quản, ảnh hưởng đến kiểm soát hen.

Béo phì được xác định là yếu tố nguy cơ quan trọng, góp phần làm tăng ngáy và mức độ OSAS, đồng thời làm nặng thêm bệnh hen. Nồng độ FENO tăng cao phản ánh tình trạng viêm mạn tính phối hợp, làm tăng tính phản ứng phế quản và khó kiểm soát hen.

Việc sử dụng thuốc kháng leukotriene Montelukast phối hợp điều trị nền hen đã chứng minh hiệu quả trong cải thiện triệu chứng OSAS và kiểm soát hen, phù hợp với các nghiên cứu trước đây. Điều này cho thấy liệu pháp chống viêm có vai trò quan trọng trong quản lý đồng thời OSAS và HPQ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ mắc OSAS giữa các nhóm, biểu đồ tương quan AHI với FEV1 và BMI, bảng so sánh điểm ACT và chỉ số AHI trước và sau điều trị, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả can thiệp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sàng lọc OSAS ở trẻ HPQ: Khuyến cáo các cơ sở y tế thực hiện đánh giá triệu chứng và đo đa ký hô hấp cho trẻ HPQ, đặc biệt nhóm hen nặng hoặc khó kiểm soát, nhằm phát hiện sớm OSAS. Thời gian thực hiện: ngay trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể: Bác sĩ nhi khoa, chuyên gia hô hấp.

2. Áp dụng điều trị phối hợp thuốc kháng leukotriene và điều trị nền hen: Đưa Montelukast vào phác đồ điều trị cho trẻ HPQ có OSAS mức độ nhẹ đến trung bình, nhằm cải thiện triệu chứng và chức năng hô hấp. Thời gian: triển khai trong 12 tuần đầu sau chẩn đoán. Chủ thể: Bác sĩ điều trị, dược sĩ.

3. Giáo dục và nâng cao nhận thức cho gia đình và bệnh nhân: Tổ chức các buổi tư vấn, cung cấp tài liệu về mối liên hệ OSAS và HPQ, tầm quan trọng của tuân thủ điều trị và thay đổi lối sống như giảm cân, tránh khói thuốc. Thời gian: liên tục trong quá trình điều trị. Chủ thể: Nhân viên y tế, điều dưỡng.

4. Phát triển hệ thống theo dõi và đánh giá kết quả điều trị: Thiết lập quy trình đánh giá định kỳ chức năng hô hấp, chỉ số AHI và điểm kiểm soát hen ACT để điều chỉnh phác đồ kịp thời. Thời gian: đánh giá sau 3 và 6 tháng điều trị. Chủ thể: Bác sĩ chuyên khoa, trung tâm y tế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ nhi khoa và chuyên gia hô hấp: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về tỷ lệ mắc OSAS ở trẻ HPQ, giúp cải thiện chẩn đoán và điều trị đồng thời hai bệnh lý này.

2. Nhà nghiên cứu y học giấc ngủ và dị ứng: Luận văn trình bày cơ sở lý thuyết và kết quả nghiên cứu sâu về mối liên hệ sinh bệnh học giữa OSAS và HPQ, mở ra hướng nghiên cứu mới về điều trị phối hợp.

3. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Tài liệu giúp nâng cao nhận thức về triệu chứng, phương pháp sàng lọc và chăm sóc bệnh nhân HPQ có OSAS, từ đó cải thiện tuân thủ điều trị và kết quả lâm sàng.

4. Gia đình và người chăm sóc trẻ HPQ: Hiểu rõ về tác động của OSAS đến bệnh hen, tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và tuân thủ điều trị, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ.

Câu hỏi thường gặp

1. OSAS là gì và tại sao lại phổ biến ở trẻ hen phế quản?
   OSAS là tình trạng tắc nghẽn đường hô hấp trên khi ngủ, gây ngưng thở hoặc giảm thở. Ở trẻ HPQ, viêm mạn tính và phì đại mô lympho làm hẹp đường thở, tăng nguy cơ OSAS.

2. Làm thế nào để chẩn đoán OSAS ở trẻ em?
   Chẩn đoán dựa trên chỉ số AHI đo bằng máy đa ký hô hấp, với AHI ≥ 1 lần/giờ được coi là có OSAS. Ngoài ra, khai thác triệu chứng lâm sàng và khám lâm sàng cũng rất quan trọng.

3. Điều trị OSAS ở trẻ HPQ có khác gì so với trẻ không bị hen?
   Ở trẻ HPQ, điều trị OSAS cần phối hợp với kiểm soát hen, sử dụng thuốc kháng leukotriene và corticosteroid dạng xịt để giảm viêm, cải thiện triệu chứng cả hai bệnh.

4. Tại sao béo phì lại làm tăng nguy cơ OSAS và hen?
   Béo phì làm tăng mô mỡ quanh đường thở, gây hẹp và giảm độ giãn nở phổi, đồng thời làm tăng viêm toàn thân, làm trầm trọng thêm OSAS và hen.

5. Montelukast có an toàn và hiệu quả trong điều trị OSAS ở trẻ không?
   Montelukast được chứng minh an toàn, dung nạp tốt và hiệu quả trong giảm mức độ nghiêm trọng OSAS và cải thiện kiểm soát hen khi dùng trong 12 tuần, không gây kháng thuốc.

Kết luận

• OSAS là bệnh đồng mắc phổ biến ở trẻ hen phế quản, với tỷ lệ mắc khoảng 65,9% trong nhóm nghiên cứu.
• Mức độ nặng của OSAS có mối tương quan nghịch với chức năng hô hấp và mức độ kiểm soát hen.
• Béo phì và viêm đường hô hấp đóng vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh OSAS và HPQ.
• Điều trị phối hợp thuốc kháng leukotriene và điều trị nền hen giúp cải thiện đáng kể triệu chứng OSAS và kiểm soát hen.
• Cần triển khai sàng lọc OSAS rộng rãi ở trẻ HPQ, đồng thời nâng cao nhận thức và tuân thủ điều trị để cải thiện chất lượng cuộc sống.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các cơ sở y tế áp dụng sàng lọc OSAS cho trẻ HPQ, triển khai điều trị phối hợp và theo dõi kết quả định kỳ. Gia đình cần được giáo dục để nhận biết sớm triệu chứng và tuân thủ điều trị.