Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, giáo dục đại học tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và cơ hội. Tại Thành phố Hồ Chí Minh, nơi tập trung nhiều trường đại học công lập và dân lập, sự cạnh tranh trong thu hút sinh viên ngày càng gay gắt. Theo ước tính, số lượng sinh viên theo học chương trình đào tạo văn bằng hai tại các trường đại học ở TP.HCM ngày càng tăng, phản ánh nhu cầu nâng cao trình độ và mở rộng cơ hội nghề nghiệp. Tuy nhiên, việc đánh giá giá trị cảm nhận của sinh viên về dịch vụ đào tạo văn bằng hai vẫn còn hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh các trường cần hiểu rõ mong muốn và trải nghiệm của người học để nâng cao chất lượng đào tạo và uy tín.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các thành phần cấu thành giá trị cảm nhận của sinh viên đối với dịch vụ đào tạo văn bằng hai, kiểm định mô hình thang đo và đề xuất các giải pháp nâng cao giá trị cảm nhận này. Nghiên cứu được thực hiện tại các trường đại học lớn ở TP.HCM trong năm 2012, với cỡ mẫu 288 sinh viên đang theo học văn bằng hai. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý giáo dục trong việc hoạch định chiến lược đào tạo phù hợp, đồng thời góp phần nâng cao sự hài lòng và thu hút sinh viên trong môi trường cạnh tranh hiện nay.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về dịch vụ đào tạo và giá trị cảm nhận khách hàng. Dịch vụ đào tạo được hiểu là quá trình cung cấp kiến thức và kỹ năng nhằm đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển nghề nghiệp của người học, mang các đặc trưng như tính vô hình, không thể tách rời, không đồng nhất và dễ bị phá vỡ. Giá trị cảm nhận được định nghĩa theo Zeithaml (1988) là sự đánh giá toàn diện của người tiêu dùng về tính hữu dụng của dịch vụ dựa trên nhận thức về những gì nhận được so với những gì bỏ ra.

Mô hình nghiên cứu đề xuất gồm 7 thành phần chính ảnh hưởng đến giá trị cảm nhận của sinh viên văn bằng hai: giá trị chất lượng (chương trình, giảng viên, cơ sở vật chất), giá trị tri thức (kiến thức, kỹ năng, thái độ), giá trị chức năng (tính thiết thực kinh tế và nghề nghiệp), giá trị hình ảnh (danh tiếng trường), giá trị xã hội (mối quan hệ bạn bè, đối tác), giá trị cảm xúc (tình cảm, sự hài lòng) và giá trị tiền tệ (học phí và chi phí liên quan).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính thực hiện qua thảo luận nhóm với 2 nhóm đối tượng: nhà quản lý các trường đại học và sinh viên văn bằng hai, nhằm điều chỉnh và bổ sung thang đo các thành phần giá trị cảm nhận. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 288 sinh viên tại các trường đại học ở TP.HCM bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa theo thang đo Likert 5 điểm.

Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm SPSS 16.0 với các kỹ thuật: kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc thang đo, phân tích hồi quy tuyến tính để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu, và kiểm định T-test, ANOVA để đánh giá sự khác biệt theo đặc điểm cá nhân. Cỡ mẫu được lựa chọn dựa trên các tiêu chuẩn khoa học nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cấu trúc giá trị cảm nhận gồm 8 thành phần: Qua phân tích EFA, các biến quan sát được nhóm thành 8 nhân tố gồm giá trị chất lượng, giá trị tri thức, giá trị xã hội, giá trị chức năng, giá trị cảm xúc, giá trị tiền tệ, giá trị chất lượng cơ sở vật chất và giá trị hình ảnh. Tổng phương sai trích đạt 60.8%, hệ số KMO = 0.832, cho thấy mô hình phù hợp.

  2. Độ tin cậy thang đo cao: Hệ số Cronbach’s Alpha của các thang đo dao động từ 0.521 đến 0.831, trong đó thang đo giá trị cảm nhận tổng thể đạt 0.881, đảm bảo tính nhất quán nội tại của các biến quan sát.

  3. Ảnh hưởng tích cực của các thành phần đến giá trị cảm nhận: Phân tích hồi quy tuyến tính cho thấy các yếu tố như giá trị chất lượng, giá trị tri thức, giá trị chức năng, giá trị cảm xúc và giá trị tiền tệ có tác động có ý nghĩa thống kê đến giá trị cảm nhận của sinh viên, với mức độ ảnh hưởng khác nhau.

  4. Sự khác biệt theo đặc điểm cá nhân: Kiểm định T-test và ANOVA cho thấy mức độ đánh giá các thành phần giá trị cảm nhận có sự khác biệt đáng kể theo giới tính, độ tuổi, nơi làm việc, thu nhập và ngành học của sinh viên, phản ánh sự đa dạng trong nhận thức và kỳ vọng của người học.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo, không chỉ về nội dung chương trình và giảng viên mà còn về cơ sở vật chất và phương pháp giảng dạy, nhằm gia tăng giá trị cảm nhận của sinh viên. Giá trị tri thức và chức năng thể hiện rõ vai trò của kiến thức và bằng cấp trong việc hỗ trợ sinh viên phát triển nghề nghiệp, phù hợp với các nghiên cứu trước đây trong lĩnh vực giáo dục.

Giá trị cảm xúc và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng, cho thấy sinh viên không chỉ quan tâm đến mặt học thuật mà còn đến trải nghiệm học tập và mối quan hệ xã hội trong môi trường đại học. Mức học phí hợp lý và phù hợp với khả năng tài chính của sinh viên là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự hài lòng và quyết định tiếp tục học tập.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng thành phần đến giá trị cảm nhận, hoặc bảng so sánh điểm trung bình đánh giá theo các nhóm đặc điểm cá nhân để minh họa sự khác biệt nhận thức.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Cải tiến chương trình đào tạo: Các trường đại học cần thường xuyên cập nhật nội dung chương trình, tăng cường tính thực tiễn và liên kết với yêu cầu thị trường lao động nhằm nâng cao giá trị tri thức và chức năng cho sinh viên. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban giám hiệu và khoa đào tạo.

  2. Nâng cao chất lượng giảng viên và phương pháp giảng dạy: Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng sư phạm và chuyên môn cho giảng viên, áp dụng phương pháp giảng dạy tích cực, tương tác để tăng giá trị cảm xúc và sự hài lòng của sinh viên. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Phòng đào tạo và bộ phận nhân sự.

  3. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại: Cải thiện phòng học, thư viện, thiết bị hỗ trợ học tập nhằm tạo môi trường học tập thuận lợi, góp phần nâng cao giá trị chất lượng cơ sở vật chất. Thời gian: 2-3 năm; Chủ thể: Ban quản lý cơ sở vật chất.

  4. Xây dựng chính sách học phí hợp lý và linh hoạt: Đánh giá lại mức học phí phù hợp với chất lượng đào tạo và khả năng tài chính của sinh viên, đồng thời triển khai các chính sách hỗ trợ tài chính, học bổng để giảm áp lực chi phí. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Ban tài chính và phòng kế hoạch.

  5. Tăng cường hoạt động kết nối xã hội và hỗ trợ sinh viên: Tổ chức các hoạt động giao lưu, hội thảo, câu lạc bộ nhằm mở rộng mối quan hệ xã hội, nâng cao giá trị xã hội và cảm xúc cho sinh viên văn bằng hai. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Phòng công tác sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý giáo dục đại học: Có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược phát triển chương trình đào tạo văn bằng hai, nâng cao chất lượng dịch vụ và thu hút sinh viên.

  2. Giảng viên và cán bộ đào tạo: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị cảm nhận của sinh viên để điều chỉnh phương pháp giảng dạy, tăng cường tương tác và hỗ trợ người học hiệu quả hơn.

  3. Sinh viên và người học văn bằng hai: Nắm bắt được các yếu tố tạo nên giá trị dịch vụ đào tạo, từ đó có thể lựa chọn môi trường học tập phù hợp với nhu cầu và kỳ vọng cá nhân.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và marketing dịch vụ: Tham khảo mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về giá trị cảm nhận trong giáo dục và các lĩnh vực dịch vụ khác.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giá trị cảm nhận của sinh viên là gì?
    Giá trị cảm nhận là sự đánh giá tổng thể của sinh viên về lợi ích nhận được từ dịch vụ đào tạo so với những gì họ đã bỏ ra, bao gồm kiến thức, kỹ năng, chi phí và thời gian. Ví dụ, sinh viên cảm thấy hài lòng khi kiến thức học được giúp họ thăng tiến nghề nghiệp.

  2. Tại sao nghiên cứu giá trị cảm nhận quan trọng với các trường đại học?
    Nghiên cứu giúp các trường hiểu rõ nhu cầu và kỳ vọng của sinh viên, từ đó cải thiện chất lượng đào tạo và dịch vụ, nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường giáo dục.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến giá trị cảm nhận của sinh viên?
    Theo kết quả nghiên cứu, giá trị chất lượng dịch vụ, giá trị tri thức và giá trị cảm xúc có ảnh hưởng lớn nhất, trong khi giá trị tiền tệ và xã hội cũng đóng vai trò quan trọng.

  4. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp định tính (thảo luận nhóm) và định lượng (khảo sát bằng bảng câu hỏi), phân tích dữ liệu bằng các kỹ thuật Cronbach’s Alpha, EFA, hồi quy tuyến tính và kiểm định T-test, ANOVA.

  5. Làm thế nào để các trường đại học áp dụng kết quả nghiên cứu này?
    Trường có thể áp dụng các đề xuất như cải tiến chương trình, nâng cao chất lượng giảng viên, đầu tư cơ sở vật chất, điều chỉnh học phí và tăng cường hoạt động xã hội để nâng cao giá trị cảm nhận và sự hài lòng của sinh viên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xây dựng và kiểm định thành công mô hình giá trị cảm nhận của sinh viên văn bằng hai với 8 thành phần cấu thành rõ ràng và thang đo tin cậy cao.
  • Các yếu tố giá trị chất lượng, tri thức, chức năng, cảm xúc và tiền tệ có ảnh hưởng tích cực và có ý nghĩa thống kê đến giá trị cảm nhận của sinh viên.
  • Mức độ đánh giá các thành phần giá trị cảm nhận có sự khác biệt theo đặc điểm cá nhân như giới tính, độ tuổi, thu nhập và ngành học.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các trường đại học trong việc hoạch định chiến lược nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ văn bằng hai.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả nhằm không ngừng nâng cao giá trị cảm nhận và sự hài lòng của sinh viên.

Hãy áp dụng những kiến thức và giải pháp từ nghiên cứu này để nâng cao chất lượng đào tạo văn bằng hai, góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho xã hội.