Nghiên cứu Bào Chế Phytosome Từ Cao Vỏ Bưởi Citrus Maxima

• Tác giả: Nguyễn Lê Hoàng Sơn
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Đình Duy
• Trường học: Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Công nghệ Dược phẩm và Bào chế thuốc
• Đề tài: Nghiên cứu bào chế phytosome từ cao vỏ bưởi (Citrus maxima)
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN VỀ DƯỢC LIỆU BƯỞI
• 2.1. Mô tả
• 2.2. Thành phần hóa học
• 2.2.1. Các hợp chất nhóm flavonoid
• 2.2.2. Các hợp chất nhóm coumarin
• 2.2.3. Các hợp chất nhóm carotenoid
• 2.2.4. Tinh dầu
• 2.3. Tác dụng dược lý
• 2.3.1. Tác dụng chống oxy hóa
• 2.3.2. Tác dụng kháng viêm
• 2.3.3. Hạ lipid máu
• 2.3.4. Hạ đường huyết
• 2.3.5. Tác dụng bảo vệ gan

I. Tổng Quan Về Nghiên Cứu Bào Chế Phytosome Vỏ Bưởi 55

Bưởi (Citrus maxima) là loại trái cây có giá trị dinh dưỡng cao, mang tiềm năng lớn trong điều trị bệnh mãn tính. Thành phần hóa học của bưởi bao gồm flavonoid, carotenoid và tinh dầu. Flavonoid, đặc biệt naringin, hesperidin, melitidin tập trung nhiều ở vỏ bưởi, mang lại nhiều tác dụng sinh học. Tuy nhiên, flavonoid lại ít tan trong nước, sinh khả dụng đường uống thấp và dễ bị ảnh hưởng bởi ánh sáng, nhiệt độ, pH. Do đó, cần nghiên cứu các dạng bào chế giúp cải thiện độ tan và sinh khả dụng của hoạt chất sinh học trong cao chiết vỏ bưởi. Phytosome là một giải pháp tiềm năng.

Phytosome là phức hợp hoạt chất dược liệu (polyphenol, triterpen...) gắn với phospholipid ở mức độ phân tử. Công nghệ Phytosome giúp cải thiện khả năng vận chuyển, hấp thu hoạt chất từ môi trường thân nước vào môi trường thân béo, tăng hiệu quả điều trị. Nghiên cứu bào chế Phytosome từ cao chiết vỏ bưởi có thể nâng cao giá trị sử dụng của dược liệu bưởi. Đề tài “Nghiên cứu bào chế phytosome từ cao vỏ bưởi (Citrus maxima)” tập trung vào xây dựng và thẩm định quy trình định lượng, khảo sát và xây dựng quy trình điều chế Phytosome từ cao vỏ bưởi ở quy mô phòng thí nghiệm.

1.1. Giá Trị Dược Tính Vỏ Bưởi Citrus Maxima Tổng Quan

Vỏ bưởi Citrus Maxima chứa nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học, đặc biệt là flavonoid. Các nghiên cứu đã chứng minh tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, hạ lipid máu và hạ đường huyết của chiết xuất vỏ bưởi. Theo nghiên cứu của Fidrianny và cộng sự (2016), dịch chiết ethyl acetate từ vỏ bưởi có giá trị IC50 thấp nhất là 0,68 µg/ml đối với phương pháp DPPH, cho thấy khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Các flavonoid như naringin, hesperidin, và melitidin đóng vai trò quan trọng trong các tác dụng này. Việc khai thác và ứng dụng các dược tính vỏ bưởi này là một hướng đi đầy tiềm năng.

1.2. Giới Thiệu Công Nghệ Bào Chế Phytosome Ưu Điểm Vượt Trội

Công nghệ Phytosome là một phương pháp bào chế hiện đại, giúp cải thiện sinh khả dụng của các hoạt chất dược liệu. Bằng cách tạo phức hợp giữa hoạt chất và phospholipid, Phytosome tăng cường khả năng hấp thu qua màng tế bào. Phức hợp này có cấu trúc tương tự liposome, giúp hoạt chất dễ dàng vượt qua các rào cản sinh học. Công nghệ này đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc tăng cường hiệu quả điều trị, giảm tác dụng phụ và giảm liều dùng của thuốc thảo dược. Bào chế Phytosome hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích cho việc ứng dụng dược liệu trong y học.

II. Thách Thức Sinh Khả Dụng Flavonoid Vỏ Bưởi Thấp 58

Flavonoid trong vỏ bưởi, dù có nhiều tác dụng sinh học, lại gặp phải thách thức lớn về sinh khả dụng. Các hợp chất này thường kém tan trong nước, dẫn đến khả năng hấp thu kém khi uống. Ngoài ra, flavonoid dễ bị biến đổi bởi các yếu tố bên ngoài như ánh sáng, nhiệt độ, và độ pH, làm giảm hiệu quả điều trị. Việc cải thiện độ tan và sinh khả dụng đường uống của flavonoid từ cao vỏ bưởi là yếu tố then chốt để khai thác tối đa tiềm năng của dược liệu này. Các nghiên cứu về các dạng bào chế cải tiến là vô cùng cần thiết để giải quyết vấn đề này. Theo như báo cáo, các hợp chất flavonoid có thể kém tan trong nước, sinh khả dụng đường uống thấp và dễ bị biến đổi bởi các yếu tố như ánh sáng, nhiệt độ và độ pH.

2.1. Độ Tan Kém Của Flavonoid Rào Cản Hấp Thu Hiệu Quả

Một trong những rào cản lớn nhất đối với việc sử dụng flavonoid vỏ bưởi là độ tan kém trong nước. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu của hoạt chất qua đường tiêu hóa. Khi flavonoid không tan hoàn toàn, chúng khó có thể tiếp cận và vượt qua màng tế bào ruột, dẫn đến giảm nồng độ hoạt chất trong máu và giảm hiệu quả điều trị. Cần có các biện pháp để tăng cường độ tan của flavonoid, giúp chúng dễ dàng được hấp thu và phát huy tác dụng.

2.2. Tính Ổn Định Của Flavonoid Dễ Bị Ảnh Hưởng Bởi Môi Trường

Ngoài độ tan kém, flavonoid còn dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, và độ pH. Các yếu tố này có thể gây ra sự phân hủy hoặc biến đổi cấu trúc của flavonoid, làm giảm hoặc mất hoàn toàn hoạt tính sinh học của chúng. Việc bảo vệ flavonoid khỏi các tác động bên ngoài là rất quan trọng để đảm bảo chúng duy trì được hiệu quả điều trị. Bào chế Phytosome có thể giúp bảo vệ flavonoid khỏi các tác động này.

III. Phương Pháp Bào Chế Phytosome Tăng Sinh Khả Dụng 59

Nghiên cứu này tập trung vào phương pháp bào chế Phytosome từ cao vỏ bưởi Citrus Maxima. Mục tiêu là tạo ra một dạng bào chế giúp tăng cường sinh khả dụng của flavonoid, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị. Quy trình bào chế bao gồm việc chiết xuất flavonoid từ vỏ bưởi, tạo phức hợp với phospholipid, và đánh giá các đặc tính của Phytosome. Các thông số quan trọng như tỷ lệ cao vỏ bưởi/phospholipid, thời gian phản ứng, nhiệt độ, và tốc độ cô quay được tối ưu hóa để thu được sản phẩm có chất lượng tốt nhất. Kết quả nghiên cứu cho thấy Phytosome có kích thước tiểu phân nhỏ, độ ổn định cao và khả năng giải phóng hoạt chất tốt.

3.1. Quy Trình Chiết Xuất Flavonoid Từ Vỏ Bưởi Citrus Maxima

Bước đầu tiên trong bào chế Phytosome là chiết xuất flavonoid từ vỏ bưởi Citrus Maxima. Quá trình này thường sử dụng các dung môi hữu cơ như ethanol hoặc methanol để hòa tan flavonoid. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chiết xuất bao gồm loại dung môi, tỷ lệ dung môi/vật liệu, thời gian chiết xuất, và nhiệt độ. Chiết xuất thu được sau đó được cô đặc để loại bỏ dung môi và thu được cao vỏ bưởi giàu flavonoid.

3.2. Tạo Phức Hợp Phytosome Liên Kết Flavonoid và Phospholipid

Sau khi có được cao vỏ bưởi, bước tiếp theo là tạo phức hợp Phytosome. Quá trình này bao gồm việc trộn cao vỏ bưởi với phospholipid trong một dung môi thích hợp, thường là ethanol. Hỗn hợp được khuấy trộn và đun nóng để tạo điều kiện cho sự liên kết giữa flavonoid và phospholipid. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả tạo phức hợp bao gồm tỷ lệ cao vỏ bưởi/phospholipid, thời gian phản ứng, nhiệt độ, và tốc độ khuấy trộn. Công nghệ Phytosome đòi hỏi sự kiểm soát chặt chẽ các thông số này.

3.3. Tối Ưu Hóa Thông Số Bào Chế Phytosome Đạt Hiệu Quả Cao Nhất

Để đạt được hiệu quả bào chế Phytosome cao nhất, cần tối ưu hóa các thông số quan trọng như tỷ lệ cao vỏ bưởi/phospholipid, thời gian phản ứng, nhiệt độ, và tốc độ cô quay. Các thông số này ảnh hưởng đến kích thước tiểu phân, độ ổn định, và khả năng giải phóng hoạt chất của Phytosome. Nghiên cứu này đã tiến hành các thí nghiệm để xác định các thông số tối ưu, từ đó thu được sản phẩm Phytosome có chất lượng tốt nhất.

IV. Kết Quả Đặc Tính Ưu Việt Của Phytosome Cao Vỏ Bưởi 57

Nghiên cứu đã thành công trong việc bào chế Phytosome từ cao vỏ bưởi Citrus Maxima ở quy mô phòng thí nghiệm. Đánh giá Phytosome cho thấy sản phẩm có kích thước tiểu phân trung bình là 246,8 ± 3,7 nm, chỉ số đa phân tán khoảng 0,305 ± 0,026, giá trị thế zeta trung bình là - 33,7 ± 1,7 mV. Các kết quả này cho thấy Phytosome có kích thước nhỏ, độ đồng nhất cao và độ ổn định tốt. Hiệu suất phytosome hóa đạt 51,99 % đối với tỷ lệ cao vỏ bưởi : PL là 1:5. Điều này chứng minh tính khả thi của phương pháp bào chế và tiềm năng ứng dụng của Phytosome cao vỏ bưởi trong lĩnh vực dược phẩm.

4.1. Kích Thước Tiểu Phân Phytosome Ảnh Hưởng Đến Hấp Thu

Kích thước tiểu phân là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng hấp thu của Phytosome. Các tiểu phân có kích thước nhỏ hơn thường dễ dàng được hấp thu qua màng tế bào hơn. Phytosome cao vỏ bưởi được bào chế trong nghiên cứu này có kích thước tiểu phân trung bình là 246,8 ± 3,7 nm, nằm trong khoảng kích thước lý tưởng cho sự hấp thu hiệu quả.

4.2. Độ Ổn Định Của Phytosome Yếu Tố Đảm Bảo Chất Lượng

Độ ổn định là một yếu tố quan trọng khác cần được xem xét khi đánh giá chất lượng của Phytosome. Phytosome có độ ổn định cao sẽ duy trì được các đặc tính mong muốn trong quá trình bảo quản và sử dụng. Phytosome cao vỏ bưởi được bào chế trong nghiên cứu này có giá trị thế zeta trung bình là - 33,7 ± 1,7 mV, cho thấy độ ổn định tốt do lực đẩy tĩnh điện giữa các tiểu phân.

4.3. Hiệu Suất Phytosome Hóa Đánh Giá Khả Năng Tạo Phức Hợp

Hiệu suất phytosome hóa là một chỉ số đánh giá khả năng tạo phức hợp giữa flavonoid và phospholipid. Hiệu suất cao cho thấy quá trình tạo phức hợp diễn ra hiệu quả, đảm bảo lượng flavonoid được bao bọc bởi phospholipid là tối đa. Hiệu suất phytosome hóa đạt 51,99 % trong nghiên cứu này cho thấy phương pháp bào chế đã thành công trong việc tạo ra Phytosome có hàm lượng hoạt chất cao.

V. Định Lượng Naringin Melitidin Trong Phytosome HPLC 59

Nghiên cứu đã xây dựng và thẩm định quy trình định lượng naringin và melitidin trong Phytosome từ cao vỏ bưởi bằng HPLC - PDA. Quy trình này bao gồm định lượng hoạt chất toàn phần và hoạt chất dạng tự do. Cả hai quy trình đều đạt các yêu cầu về độ đặc hiệu, độ tuyến tính, độ lặp lại, độ chính xác trung gian và độ đúng. Quy trình này cung cấp một phương pháp chính xác và tin cậy để đánh giá Phytosome và đảm bảo chất lượng sản phẩm. HPLC-PDA là phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao, dùng để tách và xác định các thành phần của một mẫu dựa trên khả năng hấp thụ tia cực tím.

5.1. Xây Dựng Quy Trình Định Lượng HPLC Độ Tin Cậy Cao

Việc xây dựng quy trình định lượng HPLC đòi hỏi sự lựa chọn cẩn thận các thông số sắc ký như cột sắc ký, pha động, tốc độ dòng, và nhiệt độ cột. Quy trình cần đảm bảo khả năng tách hoàn toàn các chất cần định lượng, đồng thời có độ nhạy và độ ổn định cao. Nghiên cứu này đã tối ưu hóa các thông số sắc ký để đạt được quy trình định lượng naringin và melitidin có độ tin cậy cao.

5.2. Thẩm Định Quy Trình Định Lượng Đảm Bảo Tính Chính Xác

Sau khi xây dựng, quy trình định lượng HPLC cần được thẩm định để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy. Quá trình thẩm định bao gồm đánh giá các thông số như độ đặc hiệu, độ tuyến tính, độ lặp lại, độ chính xác trung gian và độ đúng. Các kết quả thẩm định cần đáp ứng các yêu cầu theo hướng dẫn của ICH để chứng minh rằng quy trình định lượng là phù hợp cho mục đích sử dụng.

VI. Ứng Dụng Phytosome Vỏ Bưởi Tiềm Năng Phát Triển Lớn 54

Nghiên cứu này mở ra tiềm năng ứng dụng rộng rãi của Phytosome vỏ bưởi trong lĩnh vực dược phẩm và thực phẩm chức năng. Phytosome có thể được sử dụng để bào chế các sản phẩm hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, và ung thư. Ngoài ra, Phytosome có thể được sử dụng trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và làm đẹp, nhờ vào tác dụng chống oxy hóa và kháng viêm của flavonoid. Cần có thêm nhiều nghiên cứu để ứng dụng Phytosome trên quy mô lớn và đánh giá hiệu quả lâm sàng của sản phẩm.

6.1. Dược Phẩm Hỗ Trợ Điều Trị Bệnh Mãn Tính Tiềm Năng Lớn

Phytosome vỏ bưởi có tiềm năng lớn trong việc bào chế các dược phẩm hỗ trợ điều trị bệnh mãn tính. Flavonoid trong vỏ bưởi Citrus Maxima đã được chứng minh là có tác dụng bảo vệ tim mạch, hạ đường huyết, và chống oxy hóa. Công nghệ Phytosome giúp tăng cường sinh khả dụng của flavonoid, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị các bệnh mãn tính.

6.2. Thực Phẩm Chức Năng Chăm Sóc Sức Khỏe Chủ Động

Phytosome vỏ bưởi có thể được sử dụng trong các thực phẩm chức năng để chăm sóc sức khỏe chủ động. Các sản phẩm này có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do, và cải thiện sức khỏe tim mạch. Ứng dụng Phytosome trong thực phẩm chức năng là một hướng đi đầy hứa hẹn để nâng cao giá trị sử dụng của dược liệu bưởi.

Tổng quan nghiên cứu

Bưởi (Citrus maxima) là loại trái cây có giá trị dinh dưỡng cao và tiềm năng ứng dụng trong điều trị các bệnh mãn tính nhờ chứa nhiều hợp chất sinh học như flavonoid, carotenoid và tinh dầu. Trong đó, flavonoid như naringin, hesperidin, melitidin chủ yếu tập trung ở vỏ bưởi, đóng vai trò quan trọng trong các tác dụng sinh học như chống oxy hóa, kháng viêm, bảo vệ gan, hạ lipid máu và hạ đường huyết. Tuy nhiên, các flavonoid này thường kém tan trong nước, sinh khả dụng đường uống thấp và dễ bị biến đổi bởi các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ và độ pH. Do đó, việc nghiên cứu các dạng bào chế nhằm cải thiện độ tan và nâng cao sinh khả dụng của các hoạt chất trong cao chiết vỏ bưởi là cần thiết để gia tăng hiệu quả sử dụng.

Phytosome là công nghệ bào chế hiện đại, tạo phức hợp giữa hoạt chất dược liệu và phospholipid ở mức độ phân tử, giúp cải thiện khả năng hấp thu và sinh khả dụng của các hoạt chất thân dầu hoặc kém tan trong nước. Đề tài nghiên cứu bào chế phytosome từ cao vỏ bưởi nhằm xây dựng quy trình điều chế ở quy mô phòng thí nghiệm và đánh giá các đặc tính của phytosome cao vỏ bưởi. Mục tiêu cụ thể bao gồm xây dựng và thẩm định quy trình định lượng đồng thời naringin và melitidin trong phytosome bằng phương pháp HPLC-PDA, khảo sát các điều kiện bào chế để tối ưu hóa hiệu suất phytosome hóa.

Nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2021-2023, góp phần nâng cao giá trị sử dụng của dược liệu bưởi, đồng thời mở rộng ứng dụng công nghệ phytosome trong lĩnh vực công nghệ dược phẩm và bào chế thuốc.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về phytosome và lý thuyết về phân tích sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC).

1. Lý thuyết về phytosome: Phytosome là phức hợp giữa hoạt chất polyphenol (flavonoid, triterpen) và phospholipid (chủ yếu là phosphatidylcholine) tạo thành cấu trúc tương tự màng tế bào sinh học. Liên kết hydro giữa nhóm hydroxyl phenol của hoạt chất và nhóm phosphate của phospholipid giúp bảo vệ hoạt chất khỏi sự phân hủy, đồng thời tăng khả năng hòa tan trong môi trường lipid, cải thiện hấp thu qua màng ruột và sinh khả dụng đường uống. Các đặc tính quan trọng của phytosome bao gồm kích thước tiểu phân, chỉ số đa phân tán (PDI), thế zeta và hiệu suất phytosome hóa.

2. Lý thuyết về HPLC-PDA: Phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao với detector quang phổ diode (PDA) được sử dụng để định lượng đồng thời naringin và melitidin trong mẫu phytosome. Phương pháp này đảm bảo độ chính xác, độ đặc hiệu và độ nhạy cao, phù hợp với việc phân tích các hợp chất flavonoid trong dược liệu.

Các khái niệm chính bao gồm: phytosome, flavonoid, phospholipid, hiệu suất phytosome hóa, kích thước tiểu phân, chỉ số đa phân tán (PDI), thế zeta, sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), phổ hồng ngoại biến đổi Fourier (FT-IR), phân tích nhiệt lượng vi sai quét (DSC).

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Cao vỏ bưởi chuẩn hóa thu thập từ Bình Dương, phospholipid Lipoid S100 nhập khẩu từ Đức, các hóa chất phân tích chuẩn và dung môi đạt tiêu chuẩn phân tích.

• Phương pháp phân tích:

  • Xây dựng và thẩm định quy trình định lượng đồng thời naringin và melitidin trong phytosome bằng HPLC-PDA với bước sóng phát hiện 283 nm, cột InertSustain C18, pha động methanol và acid acetic 0,1% tỷ lệ 45:55, tốc độ dòng 1 ml/phút, nhiệt độ cột 35°C.
  • Khảo sát các điều kiện sắc ký, dung môi hòa tan mẫu, phương pháp hòa tan và thể tích dung môi để tối ưu hóa quy trình định lượng.
  • Xây dựng quy trình bào chế phytosome từ cao vỏ bưởi bằng phương pháp cô quay dung môi ethanol với tỷ lệ cao vỏ bưởi : phospholipid từ 1:1 đến 1:5, nhiệt độ phản ứng 60-80°C, thời gian 3-5 giờ, tốc độ quay 50-150 vòng/phút.
  • Đánh giá đặc tính phytosome bao gồm kích thước tiểu phân, chỉ số đa phân tán (PDI), thế zeta bằng phương pháp tán xạ ánh sáng động (DLS).
  • Phân tích phổ FT-IR và DSC để chứng minh sự hình thành phức hợp giữa cao vỏ bưởi và phospholipid.
  • Xác định hiệu suất phytosome hóa dựa trên tỷ lệ hàm lượng hoạt chất trong phytosome so với tổng hàm lượng hoạt chất toàn phần.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 24 tháng, từ khảo sát nguyên liệu, xây dựng quy trình định lượng, bào chế phytosome đến đánh giá đặc tính và hiệu suất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Xây dựng và thẩm định quy trình định lượng HPLC-PDA:

   • Quy trình định lượng đồng thời naringin và melitidin đạt các tiêu chuẩn về tính tương thích hệ thống với RSD thời gian lưu và diện tích pic dưới 2%.
   • Tính đặc hiệu cao khi sắc ký đồ mẫu thử không có pic tạp, phổ UV của các pic tương đồng với chuẩn.
   • Tính tuyến tính tốt với hệ số tương quan R² ≥ 0,999 trong khoảng nồng độ 80-120%.
   • Giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) phù hợp, đảm bảo độ nhạy cao cho phân tích.

2. Quy trình bào chế phytosome tối ưu:

   • Tỷ lệ cao vỏ bưởi : phospholipid 1:5 (kl/kl) cho hiệu suất phytosome hóa cao nhất đạt 51,99%.
   • Thời gian tạo phức 3 giờ, nhiệt độ phản ứng 60°C, tốc độ quay 50 vòng/phút là điều kiện tối ưu.
   • Phytosome thu được có kích thước tiểu phân trung bình 246,8 ± 3,7 nm, chỉ số đa phân tán 0,305 ± 0,026, thế zeta -33,7 ± 1,7 mV, cho thấy hệ phân tán ổn định và đồng nhất.

3. Phân tích phổ FT-IR và DSC:

   • Phổ FT-IR cho thấy sự thay đổi các nhóm chức đặc trưng, chứng minh sự hình thành liên kết hydro giữa hoạt chất và phospholipid trong phytosome.
   • Phân tích DSC cho thấy sự thay đổi nhiệt chuyển pha và mức độ tinh thể của hoạt chất, xác nhận sự tạo thành phức hợp phytosome.

4. Hiệu suất phytosome hóa và đặc tính vật lý:

   • Hiệu suất phytosome hóa đạt khoảng 52% với tỷ lệ cao vỏ bưởi : PL 1:5, cao hơn so với các tỷ lệ thấp hơn.
   • Kích thước tiểu phân và chỉ số đa phân tán phù hợp với yêu cầu của hệ phân tán nano, đảm bảo tính ổn định và khả năng hấp thu tốt.

Thảo luận kết quả

Việc xây dựng quy trình định lượng đồng thời naringin và melitidin bằng HPLC-PDA với các điều kiện sắc ký tối ưu đã đảm bảo độ chính xác và độ nhạy cao, phù hợp cho việc đánh giá hàm lượng hoạt chất trong phytosome. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu trước đây về phân tích flavonoid trong dược liệu bằng HPLC.

Quy trình bào chế phytosome với tỷ lệ cao vỏ bưởi : phospholipid 1:5 cho hiệu suất tạo phức cao nhất, phù hợp với cơ chế liên kết hydro giữa nhóm hydroxyl phenol của flavonoid và nhóm phosphate của phospholipid. Kích thước tiểu phân nano và chỉ số đa phân tán thấp cho thấy phytosome có tính đồng nhất và ổn định, thuận lợi cho việc hấp thu qua màng ruột.

Phân tích phổ FT-IR và DSC đã chứng minh sự hình thành phức hợp phytosome, tương tự các nghiên cứu phytosome với các hoạt chất polyphenol khác như curcumin, rutin. Hiệu suất phytosome hóa khoảng 52% là mức khả quan, cho thấy quy trình bào chế phù hợp và có thể áp dụng mở rộng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ sắc ký HPLC thể hiện các pic naringin và melitidin rõ ràng, biểu đồ kích thước tiểu phân và thế zeta minh họa sự ổn định của phytosome, cùng phổ FT-IR và đồ thị DSC thể hiện sự thay đổi cấu trúc hóa học và nhiệt động học sau khi tạo phức hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tối ưu hóa quy trình bào chế phytosome:

   • Thực hiện các nghiên cứu mở rộng về tỷ lệ cao vỏ bưởi : phospholipid và điều kiện phản ứng để nâng cao hiệu suất phytosome hóa trên 60%.
   • Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: nhóm nghiên cứu công nghệ dược phẩm tại các trường đại học và viện nghiên cứu.

2. Nghiên cứu sinh khả dụng in vivo:

   • Thử nghiệm trên mô hình động vật để đánh giá khả năng hấp thu và tác dụng sinh học của phytosome cao vỏ bưởi so với cao nguyên liệu.
   • Thời gian thực hiện: 12-18 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: phòng thí nghiệm dược lý và dược động học.

3. Phát triển sản phẩm thuốc hoặc thực phẩm chức năng:

   • Áp dụng quy trình bào chế phytosome vào sản xuất quy mô pilot, đánh giá tính ổn định và hiệu quả điều trị.
   • Thời gian thực hiện: 18-24 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: doanh nghiệp dược phẩm, công ty sản xuất thực phẩm chức năng.

4. Đào tạo và chuyển giao công nghệ:

   • Tổ chức các khóa đào tạo về công nghệ phytosome cho cán bộ nghiên cứu và kỹ thuật viên trong ngành dược.
   • Thời gian thực hiện: 6 tháng.
   • Chủ thể thực hiện: các trường đại học, viện nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành công nghệ dược phẩm:

   • Lợi ích: Nắm bắt công nghệ bào chế phytosome, phương pháp phân tích HPLC hiện đại, ứng dụng trong nghiên cứu dược liệu.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu mới, giảng dạy chuyên sâu về bào chế thuốc.

2. Sinh viên cao học và nghiên cứu sinh ngành dược học:

   • Lợi ích: Học hỏi quy trình nghiên cứu khoa học bài bản, kỹ thuật phân tích và bào chế hiện đại.
   • Use case: Tham khảo để xây dựng luận văn, luận án, nâng cao kỹ năng thực hành phòng thí nghiệm.

3. Doanh nghiệp dược phẩm và thực phẩm chức năng:

   • Lợi ích: Áp dụng công nghệ phytosome để nâng cao chất lượng sản phẩm từ dược liệu, tăng sinh khả dụng và hiệu quả điều trị.
   • Use case: Phát triển sản phẩm mới, cải tiến công thức, nâng cao giá trị thương hiệu.

4. Cơ quan quản lý và chuyên gia y tế:

   • Lợi ích: Hiểu rõ về công nghệ bào chế thuốc từ dược liệu, đánh giá chất lượng và hiệu quả sản phẩm.
   • Use case: Xây dựng tiêu chuẩn, hướng dẫn sử dụng, kiểm định sản phẩm dược liệu.

Câu hỏi thường gặp

1. Phytosome là gì và có ưu điểm gì so với các dạng bào chế khác?
   Phytosome là phức hợp giữa hoạt chất dược liệu và phospholipid tạo cấu trúc tương tự màng tế bào, giúp tăng sinh khả dụng, cải thiện hấp thu và bảo vệ hoạt chất khỏi phân hủy. Ví dụ, phytosome curcumin tăng sinh khả dụng gấp 5 lần so với curcumin tự do.

2. Tại sao chọn naringin và melitidin làm chỉ tiêu định lượng?
   Naringin và melitidin là hai flavonoid chính trong vỏ bưởi, có tác dụng sinh học nổi bật và đại diện cho nhóm hoạt chất cần đánh giá trong phytosome. Việc định lượng đồng thời giúp đánh giá hiệu quả tạo phức và hàm lượng hoạt chất trong sản phẩm.

3. Phương pháp HPLC-PDA có ưu điểm gì trong phân tích flavonoid?
   HPLC-PDA cho phép phân tích chính xác, đặc hiệu và nhạy cao các hợp chất flavonoid trong mẫu phức tạp. Detector PDA còn giúp xác định phổ UV đặc trưng, tăng tính chắc chắn trong nhận dạng chất phân tích.

4. Kích thước tiểu phân và thế zeta ảnh hưởng thế nào đến tính ổn định của phytosome?
   Kích thước tiểu phân nano giúp tăng diện tích bề mặt, cải thiện hấp thu. Thế zeta có giá trị tuyệt đối lớn (khoảng 30 mV trở lên) tạo lực đẩy tĩnh điện, giúp hệ phân tán ổn định, tránh kết tụ.

5. Có thể áp dụng quy trình bào chế phytosome này cho các dược liệu khác không?
   Có thể, quy trình bào chế và phân tích có thể điều chỉnh phù hợp với đặc tính hoạt chất của các dược liệu khác chứa polyphenol hoặc flavonoid, mở rộng ứng dụng công nghệ phytosome trong dược phẩm.

Kết luận

• Đã xây dựng và thẩm định thành công quy trình định lượng đồng thời naringin và melitidin trong phytosome cao vỏ bưởi bằng HPLC-PDA với độ chính xác và đặc hiệu cao.
• Quy trình bào chế phytosome tối ưu với tỷ lệ cao vỏ bưởi : phospholipid 1:5, thời gian 3 giờ, nhiệt độ 60°C, tốc độ quay 50 vòng/phút cho hiệu suất phytosome hóa đạt gần 52%.
• Phytosome thu được có kích thước tiểu phân trung bình 246,8 nm, chỉ số đa phân tán 0,305 và thế zeta -33,7 mV, đảm bảo tính ổn định và đồng nhất.
• Phân tích phổ FT-IR và DSC xác nhận sự hình thành phức hợp phytosome giữa cao vỏ bưởi và phospholipid.
• Đề xuất nghiên cứu tiếp theo tập trung vào tối ưu hóa quy trình, đánh giá sinh khả dụng in vivo và phát triển sản phẩm ứng dụng.

Hành động tiếp theo: Khuyến khích các nhà nghiên cứu và doanh nghiệp áp dụng công nghệ phytosome để nâng cao giá trị dược liệu bưởi, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các dược liệu khác có hoạt chất tương tự.