NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG TỪ PHÁT THẢI CỦA CÁC NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN TẠI THÀNH PHỐ CẨM PHẢ ĐẾN CHẤT LƯỢNG KHÔNG KHÍ XUNG QUANH

• Tác giả: Phạm Chi Linh
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Thị Thu Hà
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
• Chuyên ngành: Khoa học môi trường
• Đề tài: Nghiên cứu ảnh hưởng từ phát thải của các nhà máy nhiệt điện tại thành phố Cẩm Phả đến chất lượng không khí xung quanh
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan về nhiệt điện than
• 1.1.1. Tổng quan về sự phát triển của nhiệt điện than trên thế giới và tại Việt Nam
• 1.1.1.1. Sự phát triển của nhiệt điện than trên thế giới
• 1.1.1.2. Sự phát triển của nhiệt điện than tại Việt Nam
• 1.1.2. Tác động của nhiệt điện than tới sinh thái, môi trường và xã hội
• 1.1.2.1. Tác động đến môi trường không khí
• 1.1.2.2. Tác động đến môi trường nước
• 1.1.2.3. Tác động của chất thải rắn, đặc biệt là tro xỉ than
• 1.1.3. Tổng quan về đánh giá ảnh hưởng đến chất lượng môi trường không khí
• 1.1.3.1. Thuật ngữ chất lượng không khí xung quanh
• 1.2. Tổng quan khu vực nghiên cứu
• 1.2.1. Vị trí địa lý
• 1.2.2. Điều kiện tự nhiên
• 1.2.3. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội
• 1.2.4. Hiện trạng môi trường không khí tại TP.
• 1.2.5. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phạm vi nghiên cứu
• 2.2.1. Phạm vi không gian
• 2.2.2. Phạm vi thời gian
• 2.3. Nội dung nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu
• 2.4.2. Mô hình AERMOD
• 2.4.3. Phương pháp so sánh với quy chuẩn
• 2.4.4. Phương pháp tính toán tần suất vượt chuẩn
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đánh giá hoạt động phát thải khí của các nhà máy nhiệt điện than tại TP.
• 3.1.1. Đối với thông số Bụi tổng (TSP)
• 3.1.2. Đối với thông số NOx
• 3.1.3. Đối với thông số SO2
• 3.2. Đánh giá ảnh hưởng từ hoạt động phát thải khí của các nhà máy nhiệt điện than tới chất lượng không khí khu vực xung quanh
• 3.3. Đề xuất các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí từ nguồn phát thải nhiệt điện trên địa bàn TP.
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Ảnh Hưởng Nhiệt Điện Cẩm Phả 55 ký tự

Bài viết này tập trung nghiên cứu ảnh hưởng từ nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả đến chất lượng không khí xung quanh. Quảng Ninh, với vai trò là trung tâm khai thác than, chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của nhiệt điện than. Cẩm Phả nổi lên như một khu vực trọng điểm với nhiều nhà máy nhiệt điện. Tuy nhiên, hoạt động này đồng thời đặt ra những thách thức lớn về ô nhiễm không khí. Luận văn này đánh giá chi tiết mức độ ảnh hưởng, sử dụng mô hình AERMOD để dự báo và đề xuất giải pháp giảm thiểu. Mục tiêu là cung cấp cơ sở khoa học cho việc quản lý môi trường và phát triển bền vững tại khu vực.

Theo số liệu thống kê năm 2022, nhiệt điện than đóng góp 25% tổng công suất nguồn điện của Việt Nam. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của nó trong việc đảm bảo an ninh năng lượng. Tuy nhiên, quá trình đốt than cũng thải ra các chất ô nhiễm như SO2, NOx và bụi mịn. Những chất này có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là các bệnh về hô hấp và tim mạch.

1.1. Nhiệt Điện Than Vai Trò Quan Trọng và Rủi Ro Ô Nhiễm

Nhiệt điện than đóng vai trò thiết yếu trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Việt Nam, tuy nhiên đồng thời cũng gây ra những lo ngại về ô nhiễm. Quá trình đốt than giải phóng các chất ô nhiễm như SO2, NOx, và bụi mịn PM2.5. Những chất này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng không khí Quảng Ninh mà còn tác động tiêu cực đến sức khỏe cộng đồng. Sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường trở thành một vấn đề cấp thiết cần giải quyết.

1.2. TP. Cẩm Phả Trung Tâm Nhiệt Điện và Bài Toán Môi Trường

Thành phố Cẩm Phả, với vị trí địa lý thuận lợi và nguồn than dồi dào, trở thành trung tâm của ngành nhiệt điện than. Ba nhà máy lớn, bao gồm Nhà máy Nhiệt điện Cẩm Phả, hoạt động liên tục, cung cấp điện cho cả nước. Tuy nhiên, sự tập trung này cũng đồng nghĩa với việc gia tăng áp lực lên môi trường. Việc đo lường ô nhiễm không khí và đánh giá tác động môi trường nhà máy nhiệt điện trở nên vô cùng quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững.

II. Vấn Đề Nhức Nhối Ô Nhiễm Không Khí Cẩm Phả 58 ký tự

Thực trạng ô nhiễm không khí Cẩm Phả đang đặt ra những thách thức lớn cho cộng đồng và chính quyền địa phương. Khí thải từ nhà máy nhiệt điện chứa các chất độc hại như SO2, NOx, và bụi mịn PM2.5, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và các bệnh về hô hấp, tim mạch, và thậm chí là ung thư. Cần có những giải pháp hiệu quả để giảm thiểu phát thải carbon và bảo vệ sức khỏe cộng đồng Cẩm Phả.

Theo luận văn của Phạm Chi Linh, “Bụi phát thải từ các ống khói thường có kích thước rất nhỏ, phát tán xa hàng chục km và có nguy cơ thâm nhập vào đường hô hấp của con người. Trong bụi còn chứa một số kim loại độc hại như chì, asen, đồng, kẽm…”v.

2.1. Tác Động Sức Khỏe Hậu Quả Của Ô Nhiễm Nhiệt Điện

Ảnh hưởng của nhiệt điện đến sức khỏe là một vấn đề nghiêm trọng. Các chất ô nhiễm từ khí thải nhà máy nhiệt điện có thể gây ra các bệnh về hô hấp, tim mạch và ung thư. Trẻ em và người già là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Việc cải thiện quan trắc chất lượng không khí Cẩm Phả và nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của ô nhiễm là rất quan trọng.

2.2. Mưa Axit và Hệ Sinh Thái Tác Hại Khó Lường Từ SO2 NOx

Khí SO2 Cẩm Phả và NOx Cẩm Phả phát thải từ nhà máy nhiệt điện có thể gây ra mưa axit, gây hại cho đất đai, mùa màng và các công trình xây dựng. Mưa axit cũng có thể ảnh hưởng đến hệ sinh thái, gây suy thoái rừng và ô nhiễm nguồn nước. Việc kiểm soát tiêu chuẩn khí thải nhà máy nhiệt điện là vô cùng quan trọng để bảo vệ môi trường.

2.3. Bụi Mịn PM2.5 và PM10 Nguy Cơ Thầm Lặng Đối Với Hô Hấp

Bụi mịn PM2.5 Cẩm Phả và bụi PM10 Cẩm Phả là những hạt bụi có kích thước rất nhỏ, có thể xâm nhập sâu vào phổi và gây ra các vấn đề về hô hấp. Các hạt bụi này có thể chứa các kim loại nặng độc hại, làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Cần có các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu phát thải bụi từ nhà máy nhiệt điện.

III. Giải Pháp Xanh Giảm Thiểu Ô Nhiễm Từ Nhiệt Điện 60 ký tự

Để giảm thiểu ô nhiễm không khí từ nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả, cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp. Đầu tư vào công nghệ xử lý khí thải hiện đại là một ưu tiên hàng đầu. Các công nghệ như lọc bụi tĩnh điện, khử SO2 và NOx có thể giúp giảm đáng kể lượng chất ô nhiễm phát thải. Bên cạnh đó, cần nâng cao hiệu quả đốt than và quản lý chất thải rắn một cách bền vững. Việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch hơn cũng là một giải pháp lâu dài.

Theo nghiên cứu, "Các nhà máy nhiệt điện than đều phải áp dụng công nghệ và hệ thống thiết bị nhằm kiểm soát nồng độ đầu ra các chất này dưới các giới hạn cho phép."

3.1. Nâng Cấp Công Nghệ Đầu Tư vào Xử Lý Khí Thải Tiên Tiến

Việc đầu tư vào công nghệ xử lý khí thải hiện đại là rất quan trọng. Các công nghệ như lọc bụi tĩnh điện (ESP), khử SOx và khử NOx có thể giúp giảm đáng kể lượng chất ô nhiễm phát thải từ nhà máy nhiệt điện. Cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh và sạch.

3.2. Quản Lý Tro Xỉ Biến Chất Thải Thành Tài Nguyên Giá Trị

Quản lý tro xỉ là một vấn đề quan trọng trong hoạt động của nhà máy nhiệt điện. Cần có các giải pháp để tái chế và sử dụng tro xỉ một cách hiệu quả, ví dụ như sử dụng tro bay làm phụ gia cho xi măng hoặc làm vật liệu xây dựng. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra nguồn tài nguyên mới.

3.3. Năng Lượng Tái Tạo Hướng Đến Tương Lai Xanh Bền Vững

Việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời là một giải pháp lâu dài để giảm thiểu ô nhiễm từ nhiệt điện than. Cần có chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo và tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án năng lượng sạch.

IV. Mô Hình AERMOD Đánh Giá và Dự Báo Ô Nhiễm 55 ký tự

Mô hình AERMOD được sử dụng để mô hình hóa ô nhiễm không khí và đánh giá cơ chế phát tán ô nhiễm từ nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả. Mô hình này cho phép dự báo nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí tại các khu vực khác nhau, giúp xác định các khu vực chịu ảnh hưởng lớn nhất. Kết quả mô phỏng có thể được sử dụng để xây dựng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm hiệu quả.

Theo luận văn, "Mô hình AERMOD có thể áp dụng cho các khu vực nông thôn và thành thị, địa hình bằng phẳng và phức tạp, các ống khói trên gần bề mặt và tầng cao, và đa dạng các nguồn thải."

4.1. Xác Định Vùng Ảnh Hưởng Phân Tích Dữ Liệu và Mô Phỏng Ô Nhiễm

Mô hình AERMOD giúp xác định các khu vực chịu ảnh hưởng lớn nhất từ khí thải nhà máy nhiệt điện. Dựa trên dữ liệu về khí tượng, địa hình và phát thải, mô hình có thể dự báo nồng độ các chất ô nhiễm tại các điểm khác nhau. Kết quả này giúp các nhà quản lý môi trường đưa ra các quyết định chính xác hơn.

4.2. Dự Báo Tác Động Ứng Dụng Mô Hình vào Quản Lý Môi Trường

Mô hình AERMOD có thể được sử dụng để dự báo tác động của các hoạt động phát thải đến chất lượng không khí. Điều này giúp các nhà quản lý môi trường đưa ra các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu ô nhiễm một cách chủ động. Mô hình cũng có thể được sử dụng để đánh giá hiệu quả của các biện pháp kiểm soát ô nhiễm.

V. Ứng Dụng Thực Tế Kết Quả Nghiên Cứu tại Cẩm Phả 59 ký tự

Nghiên cứu đã ứng dụng mô hình AERMOD để đánh giá thực trạng ô nhiễm không khí tại thành phố Cẩm Phả. Kết quả cho thấy rằng hoạt động của nhà máy nhiệt điện có tác động đáng kể đến chất lượng không khí xung quanh. Nồng độ các chất ô nhiễm như SO2 và NOx thường xuyên vượt quá tiêu chuẩn cho phép tại một số khu vực. Cần có các biện pháp khẩn cấp để cải thiện tình hình.

Theo luận văn, "Kết quả nghiên cứu ứng dụng mô hình AERMOD sẽ góp phần làm sáng tỏ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát tán các chất khí gây ô nhiễm trong các điều kiện đặc trưng khí tượng, địa hình địa phương của khu vực…"

5.1. Phân Tích Dữ Liệu Quan Trắc Đánh Giá Mức Độ Ô Nhiễm Thực Tế

Dữ liệu quan trắc chất lượng không khí Cẩm Phả cho thấy rằng nồng độ các chất ô nhiễm như SO2, NOx và bụi mịn thường xuyên vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Đặc biệt, vào những thời điểm gió thổi từ nhà máy nhiệt điện, nồng độ các chất ô nhiễm tăng cao đáng kể. Cần có hệ thống quan trắc liên tục và chính xác để theo dõi tình hình ô nhiễm.

5.2. Đề Xuất Giải Pháp Cải Thiện Hướng Đến Không Khí Trong Lành

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp để cải thiện chất lượng không khí tại Cẩm Phả, bao gồm nâng cấp công nghệ xử lý khí thải, tăng cường kiểm soát phát thải, và khuyến khích sử dụng năng lượng tái tạo. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng để thực hiện các giải pháp này một cách hiệu quả.

VI. Kết Luận Tương Lai Xanh Cho Nhiệt Điện Cẩm Phả 58 ký tự

Nghiên cứu đã làm rõ ảnh hưởng của nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả đến chất lượng không khí. Việc áp dụng mô hình AERMOD giúp đánh giá và dự báo ô nhiễm một cách chính xác. Để đảm bảo phát triển bền vững, cần có các giải pháp đồng bộ để giảm thiểu ô nhiễm không khí. Tương lai của nhiệt điện Cẩm Phả nằm ở việc áp dụng công nghệ xanh và bảo vệ môi trường.

Theo luận văn, "Xuất phát từ những thực tế trên, đề tài “Nghiên cứu ảnh hưởng từ phát thải của các nhà máy nhiệt điện tại thành phố Cẩm Phả đến chất lượng không khí xung quanh” được lựa chọn nhằm đáp ứng những yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn…"

6.1. Tầm Quan Trọng của Nghiên Cứu Cơ Sở Cho Quản Lý Môi Trường

Nghiên cứu này cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho việc quản lý môi trường và phát triển bền vững tại Cẩm Phả. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng các chính sách và biện pháp kiểm soát ô nhiễm hiệu quả hơn.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Mở Rộng Phạm Vi và Ứng Dụng

Trong tương lai, cần mở rộng phạm vi nghiên cứu để đánh giá tác động của nhiệt điện đến các lĩnh vực khác như môi trường nước và đa dạng sinh học. Đồng thời, cần ứng dụng các mô hình dự báo ô nhiễm để quản lý chất lượng không khí một cách chủ động.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội ngày càng tăng, nhu cầu sử dụng điện tại Việt Nam tiếp tục gia tăng mạnh mẽ. Năm 2022, tổng công suất nguồn điện toàn hệ thống đạt khoảng 77.400 MW, trong đó nhiệt điện than chiếm tỷ trọng lớn với khoảng 25.000 MW. Thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, là một trong những trung tâm phát triển nhiệt điện than trọng điểm với ba nhà máy nhiệt điện lớn gồm Cẩm Phả, Mông Dương 1 và Mông Dương 2. Hoạt động của các nhà máy này góp phần quan trọng vào cung cấp điện cho khu vực tam giác kinh tế Hà Nội - Quảng Ninh - Hải Phòng và cả nước. Tuy nhiên, quá trình đốt than tại các nhà máy phát sinh lượng lớn khí thải và bụi, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng không khí xung quanh, gây ra các tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng và khả năng lan truyền của các khí thải chính như bụi tổng (TSP), NOx và SO2 từ các nhà máy nhiệt điện tại TP. Cẩm Phả đến chất lượng không khí khu vực lân cận. Nghiên cứu cũng đề xuất các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm không khí nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe người dân. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào ba nhà máy nhiệt điện than tại TP. Cẩm Phả trong giai đoạn từ tháng 12/2021 đến tháng 9/2023, sử dụng dữ liệu quan trắc tự động liên tục năm 2021 và mô hình mô phỏng lan truyền khí thải.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc ứng dụng mô hình AERMOD hiện đại để mô phỏng phân tán ô nhiễm không khí trong điều kiện khí tượng và địa hình đặc thù của khu vực, từ đó cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản lý môi trường và xây dựng chính sách kiểm soát ô nhiễm không khí tại các khu vực có nhà máy nhiệt điện than.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết phân tán ô nhiễm không khí: Mô tả quá trình khuếch tán và lan truyền các chất ô nhiễm trong khí quyển, chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khí tượng như vận tốc và hướng gió, nhiệt độ, độ ẩm, cũng như đặc điểm địa hình.

• Mô hình AERMOD: Là mô hình phân tán khí thải được phát triển bởi Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ và Cục Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, chuyên dùng để mô phỏng sự phân tán ô nhiễm từ các nguồn điểm công nghiệp trong các điều kiện khí tượng và địa hình phức tạp. Mô hình tích hợp ba thành phần chính: mô hình phân tán (AERMIC), mô đun xử lý khí tượng (AERMET) và mô đun xử lý địa hình (AERMAP).

• Khái niệm chất lượng không khí xung quanh: Được định nghĩa là trạng thái không khí ngoài trời mà con người và sinh vật có thể tiếp xúc, được đánh giá dựa trên nồng độ các chất ô nhiễm như SO2, NOx, TSP.

• Tiêu chuẩn và quy chuẩn môi trường: Các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và địa phương về giới hạn nồng độ các chất ô nhiễm trong khí thải công nghiệp và không khí xung quanh, bao gồm QCVN 22:2009/BTNMT, QCĐP 5:2020/QN và QCVN 05:2023/BTNMT.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu thứ cấp từ hệ thống quan trắc tự động, liên tục của ba nhà máy nhiệt điện tại TP. Cẩm Phả trong năm 2021, dữ liệu khí tượng gồm nhiệt độ, độ ẩm, áp suất, vận tốc và hướng gió, cùng dữ liệu địa hình kỹ thuật số (DEM) của khu vực nghiên cứu.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng mô hình AERMOD View phiên bản 10.1 để mô phỏng phân tán các chất ô nhiễm chính (TSP, NOx, SO2) từ các ống khói của nhà máy. Mô hình được thiết lập với giả định hoạt động liên tục, ổn định, không thay đổi công suất trong suốt giai đoạn tính toán. Dữ liệu khí tượng được xử lý qua phần mềm AERMET và AERMAP để tạo bộ dữ liệu đầu vào phù hợp.

• Phạm vi nghiên cứu: Không gian mô phỏng là vùng 20 km x 20 km xung quanh các nhà máy, bao gồm các khu dân cư lân cận. Thời gian nghiên cứu từ tháng 12/2021 đến tháng 9/2023, trong đó thu thập và xử lý số liệu từ tháng 12/2021 đến tháng 7/2023, hoàn thiện báo cáo từ tháng 7 đến tháng 11/2023.

• Phương pháp so sánh: Kết quả mô phỏng và quan trắc được so sánh với các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và địa phương để đánh giá mức độ vượt chuẩn và ảnh hưởng đến chất lượng không khí.

• Phương pháp tính toán tần suất vượt chuẩn: Tính tỷ lệ phần trăm số giờ trong năm 2021 mà nồng độ các chất ô nhiễm vượt quá giới hạn cho phép theo công thức:

$$ N(i) = \frac{n(i)}{T} \times 100% $$

trong đó $N(i)$ là tần suất vượt chuẩn của chất ô nhiễm $i$, $n(i)$ là số giờ vượt chuẩn, $T$ là tổng số giờ quan trắc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tần suất vượt chuẩn khí thải và bụi tại các ống khói: Kết quả quan trắc năm 2021 cho thấy tần suất vượt chuẩn bụi tổng (TSP) tại ống khói OK10 thuộc nhà máy nhiệt điện Mông Dương 2 cao nhất với 2,79%, mức độ vượt chuẩn tối đa là 3,52 lần so với quy chuẩn QCĐP 5:2020/QN. Ống khói OK2 của nhà máy nhiệt điện Cẩm Phả có mức vượt chuẩn bụi cao nhất là 4,29 lần, dù tần suất vượt chuẩn thấp hơn. Tần suất vượt chuẩn NOx tại OK10 và OK9 lần lượt là 25,92% và 12,69%, cho thấy mức phát thải NOx tại đây đáng chú ý. SO2 có tần suất vượt chuẩn thấp hơn, cao nhất là 2,55% tại OK3.

2. Nồng độ phát thải bụi tổng (TSP): Nồng độ bụi TSP trung bình giờ tại các ống khói OK1, OK2, OK4 và OK10 có những thời điểm vượt quy chuẩn cho phép. Ví dụ, tại OK1, nồng độ bụi TSP cao nhất đo được là 313 µg/m³ vào ngày 21/7/2021, vượt giới hạn 300 µg/m³. Tại OK2, nồng độ bụi TSP cao nhất là 549,58 µg/m³ vào ngày 23/8/2021, vượt 4,29 lần so với quy chuẩn.

3. Ảnh hưởng của khí tượng và địa hình: Phân tích hoa gió và tốc độ gió năm 2021 cho thấy hướng gió chủ đạo mùa đông là Đông Bắc và Tây Bắc, mùa hè là Tây Bắc, ảnh hưởng đến hướng lan truyền ô nhiễm. Địa hình đồi núi chiếm hơn 55% diện tích TP. Cẩm Phả cũng làm thay đổi sự phân bố nồng độ ô nhiễm không khí, tạo ra các vùng tập trung ô nhiễm khác nhau.

4. So sánh với quy chuẩn: Mặc dù có một số thời điểm và vị trí vượt chuẩn, phần lớn nồng độ các chất ô nhiễm trong khí thải và không khí xung quanh vẫn nằm trong giới hạn cho phép theo các quy chuẩn hiện hành. Tuy nhiên, tần suất vượt chuẩn NOx và bụi tại một số ống khói là dấu hiệu cần được kiểm soát chặt chẽ hơn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng vượt chuẩn bụi và NOx là do hoạt động đốt than liên tục với công suất cao tại các nhà máy, cùng với điều kiện khí tượng như gió yếu, nhiệt độ thấp vào mùa đông làm giảm khả năng khuếch tán ô nhiễm. Địa hình đồi núi phức tạp cũng góp phần làm tăng nồng độ ô nhiễm tại một số khu vực. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế sử dụng mô hình AERMOD, kết quả nghiên cứu tại Cẩm Phả tương đồng về khả năng mô phỏng phân tán ô nhiễm và xác định các điểm nóng ô nhiễm.

Việc áp dụng công nghệ lọc bụi tĩnh điện ESP, hệ thống khử SOx, NOx tại các nhà máy đã góp phần giảm thiểu đáng kể lượng khí thải ra môi trường, tuy nhiên vẫn cần nâng cao hiệu quả vận hành và kiểm soát phát thải. Dữ liệu mô phỏng và quan trắc có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất vượt chuẩn, bản đồ phân bố nồng độ ô nhiễm không khí theo các hướng gió chủ đạo, giúp minh họa rõ ràng phạm vi và mức độ ảnh hưởng của các nguồn phát thải.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường kiểm soát và vận hành hệ thống xử lý khí thải: Chủ động bảo trì, nâng cấp hệ thống lọc bụi tĩnh điện ESP, hệ thống khử NOx và SO2 nhằm giảm thiểu phát thải vượt chuẩn, đặc biệt tại các ống khói có tần suất vượt chuẩn cao như OK10 và OK2. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng; chủ thể: Ban quản lý các nhà máy nhiệt điện.

2. Triển khai giám sát môi trường tự động liên tục mở rộng: Mở rộng mạng lưới quan trắc không khí xung quanh, đặc biệt tại các khu dân cư gần nhà máy để kịp thời phát hiện và xử lý các sự cố phát thải. Thời gian: 6-12 tháng; chủ thể: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh phối hợp với các nhà máy.

3. Xây dựng và thực hiện kế hoạch giảm phát thải theo mùa: Tập trung kiểm soát phát thải trong các mùa đông, khi điều kiện khí tượng không thuận lợi cho khuếch tán ô nhiễm, bằng cách điều chỉnh công suất hoặc áp dụng các biện pháp kỹ thuật bổ sung. Thời gian: hàng năm; chủ thể: Ban quản lý nhà máy và cơ quan quản lý môi trường.

4. Phát triển các giải pháp xanh và công nghệ sạch: Khuyến khích nghiên cứu, đầu tư công nghệ đốt than hiệu suất cao, sử dụng nhiên liệu thay thế và tái chế tro xỉ để giảm thiểu phát thải và tác động môi trường. Thời gian: dài hạn (3-5 năm); chủ thể: Chính quyền địa phương, các nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý môi trường và quy hoạch đô thị: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách kiểm soát ô nhiễm không khí, quy hoạch phát triển công nghiệp và đô thị phù hợp với điều kiện môi trường.

2. Các nhà máy nhiệt điện và doanh nghiệp năng lượng: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật và quản lý nhằm giảm thiểu phát thải, nâng cao hiệu quả vận hành và tuân thủ quy chuẩn môi trường.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành khoa học môi trường: Tham khảo phương pháp ứng dụng mô hình AERMOD trong đánh giá ô nhiễm không khí, cũng như các phân tích về tác động môi trường của nhiệt điện than.

4. Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nắm bắt thông tin về mức độ ảnh hưởng của các nhà máy nhiệt điện đến chất lượng không khí, từ đó có các biện pháp bảo vệ sức khỏe và tham gia giám sát môi trường.

Câu hỏi thường gặp

1. Mô hình AERMOD là gì và tại sao được sử dụng trong nghiên cứu này?
   Mô hình AERMOD là công cụ mô phỏng phân tán ô nhiễm không khí được phát triển bởi Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ, phù hợp với các điều kiện khí tượng và địa hình phức tạp. Nó giúp dự báo nồng độ ô nhiễm tại các vị trí khác nhau, hỗ trợ đánh giá tác động môi trường chính xác.

2. Các chất ô nhiễm chính được nghiên cứu gồm những gì?
   Nghiên cứu tập trung vào bụi tổng (TSP), khí NOx và SO2, là những chất ô nhiễm chủ yếu phát sinh từ quá trình đốt than tại các nhà máy nhiệt điện, có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và môi trường.

3. Tần suất vượt chuẩn có ý nghĩa như thế nào?
   Tần suất vượt chuẩn thể hiện tỷ lệ phần trăm thời gian trong năm mà nồng độ chất ô nhiễm vượt quá giới hạn cho phép, phản ánh mức độ nghiêm trọng và tần suất ô nhiễm không khí do nguồn phát thải gây ra.

4. Các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm được đề xuất là gì?
   Bao gồm nâng cấp hệ thống xử lý khí thải, mở rộng giám sát môi trường, điều chỉnh công suất theo mùa và phát triển công nghệ sạch, nhằm giảm thiểu phát thải và bảo vệ chất lượng không khí.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho các khu vực khác không?
   Có, phương pháp và mô hình AERMOD có thể áp dụng cho các khu vực có điều kiện tự nhiên và hoạt động công nghiệp tương tự, giúp đánh giá và quản lý ô nhiễm không khí hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu đã đánh giá thành công mức độ ảnh hưởng của khí thải và bụi từ ba nhà máy nhiệt điện than tại TP. Cẩm Phả đến chất lượng không khí xung quanh, sử dụng mô hình AERMOD kết hợp dữ liệu quan trắc tự động năm 2021.
• Kết quả cho thấy một số ống khói có tần suất vượt chuẩn bụi tổng và NOx đáng chú ý, đặc biệt tại các ống khói OK10 và OK2, với mức độ vượt chuẩn lên đến hơn 4 lần.
• Các yếu tố khí tượng và địa hình đóng vai trò quan trọng trong việc phân bố và lan truyền ô nhiễm không khí tại khu vực nghiên cứu.
• Đề xuất các giải pháp kỹ thuật và quản lý nhằm giảm thiểu phát thải, nâng cao hiệu quả vận hành và bảo vệ môi trường không khí.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học quan trọng cho công tác quản lý môi trường và phát triển bền vững ngành nhiệt điện than tại Quảng Ninh và các khu vực tương tự.

Tiếp theo, cần triển khai thực hiện các khuyến nghị đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu theo dõi dài hạn để đánh giá hiệu quả các biện pháp kiểm soát ô nhiễm. Các cơ quan quản lý và doanh nghiệp liên quan được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao chất lượng môi trường sống cho cộng đồng.