Tổng quan nghiên cứu

Chăn nuôi lợn đóng vai trò quan trọng trong ngành nông nghiệp Việt Nam, cung cấp khoảng 70-80% nhu cầu thịt cho người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi lợn hiện đang đối mặt với nhiều thách thức như giá thịt lợn không ổn định, giá thức ăn tăng cao và dịch bệnh thường xuyên xảy ra, đặc biệt tại các tỉnh miền núi phía Bắc. Ngoài ra, ô nhiễm môi trường do chất thải chăn nuôi cũng ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe vật nuôi và con người.

Trong bối cảnh đó, việc ứng dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật mới, đặc biệt là chế phẩm sinh học Effective Microorganisms (EM), được xem là giải pháp tiềm năng. Chế phẩm EM gồm khoảng 100 loài vi sinh vật có ích, có khả năng kích thích sinh trưởng, tăng sức đề kháng, ổn định hệ vi sinh vật đường tiêu hóa và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Công nghệ EM được đưa vào Việt Nam từ năm 1997 và đã được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp.

Luận văn tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của việc bổ sung chế phẩm EM vào thức ăn lợn nái ngoại chửa kỳ 2 nuôi trong chuồng kín tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, nhằm đánh giá tác động đến các chỉ tiêu sinh sản, khả năng sinh trưởng và sức đề kháng của lợn con, cũng như hiệu quả môi trường trong chăn nuôi. Thời gian nghiên cứu được thực hiện trong năm 2011 với mục tiêu cụ thể là xác định vai trò của EM trong nâng cao năng suất lợn nái và cải thiện môi trường chăn nuôi, góp phần phát triển chăn nuôi bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về sinh lý sinh sản của lợn nái, sinh trưởng phát triển của lợn con, cũng như vai trò của vi sinh vật trong đường tiêu hóa và môi trường chăn nuôi. Các khái niệm chính bao gồm:

  • Khả năng sinh sản của lợn nái: Đánh giá qua số con sơ sinh sống đến 24 giờ, tỷ lệ sống, số con cai sữa và khoảng cách giữa các lứa đẻ.
  • Sinh trưởng của lợn con: Bao gồm sinh trưởng tích lũy, sinh trưởng tuyệt đối và sinh trưởng tương đối, phản ánh tốc độ tăng trọng và hiệu quả kinh tế.
  • Chế phẩm Effective Microorganisms (EM): Là hỗn hợp vi sinh vật có ích gồm vi khuẩn quang hợp, vi khuẩn lactic, nấm men, xạ khuẩn và vi sinh vật lên men, có tác dụng cải thiện tiêu hóa, tăng sức đề kháng và giảm ô nhiễm môi trường.
  • Hiệu quả môi trường trong chăn nuôi: Đánh giá qua các chỉ tiêu khí thải (H2S, NH3), mật độ vi sinh vật gây bệnh trong phân và tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu được thu thập từ thí nghiệm thực tế tại trang trại chăn nuôi lợn nái ngoại chửa kỳ 2 ở huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Cỡ mẫu gồm khoảng 30 lợn nái được chia thành nhóm thí nghiệm (bổ sung EM vào thức ăn) và nhóm đối chứng (không bổ sung EM). Phương pháp chọn mẫu là chọn ngẫu nhiên các lợn nái có điều kiện chăm sóc tương đồng.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Đánh giá các chỉ tiêu sinh sản của lợn nái như số con sơ sinh sống, tỷ lệ sống, số con cai sữa.
  • Theo dõi sinh trưởng của lợn con qua các kỳ cân, tính sinh trưởng tích lũy, tuyệt đối và tương đối.
  • Xác định các chỉ tiêu sinh lý máu và khả năng kháng bệnh của lợn con.
  • Đo mật độ vi sinh vật E.coli và Salmonella trong phân, cùng với hàm lượng khí thải H2S và NH3 trong chuồng nuôi.
  • Phân tích tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng của lợn con.
  • Xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê với kiểm định mức ý nghĩa P<0,05.

Thời gian nghiên cứu kéo dài trong vòng 6 tháng, từ giai đoạn lợn nái chửa kỳ 2 đến khi lợn con cai sữa 60 ngày tuổi.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng của EM đến chỉ tiêu sinh sản của lợn nái: Nhóm lợn nái được bổ sung EM có số con sơ sinh sống đến 24 giờ tăng 12% so với nhóm đối chứng. Tỷ lệ sống của lợn con sơ sinh đạt khoảng 85% ở nhóm thí nghiệm, cao hơn 8% so với nhóm không sử dụng EM.

  2. Sinh trưởng của lợn con: Lợn con từ nhóm thí nghiệm có trọng lượng trung bình sau 60 ngày đạt 18,98 kg, trong khi nhóm đối chứng chỉ đạt 15,60 kg, chênh lệch 21,5%. Tốc độ sinh trưởng tuyệt đối của lợn con tăng trung bình 11,26% khi sử dụng EM.

  3. Khả năng kháng bệnh và chỉ tiêu sinh lý máu: Lợn con trong nhóm thí nghiệm có chỉ số sinh lý máu ổn định hơn, giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy xuống 20% so với nhóm đối chứng. Mật độ vi sinh vật gây bệnh như E.coli và Salmonella trong phân giảm đáng kể, từ 20,92 triệu vi khuẩn/gram phân xuống còn 16,99 triệu vi khuẩn/gram.

  4. Hiệu quả môi trường: Hàm lượng khí thải H2S và NH3 trong chuồng nuôi giảm lần lượt 15% và 18% khi bổ sung EM, góp phần cải thiện môi trường chăn nuôi. Tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng của lợn con giảm 6,31%, giúp tiết kiệm chi phí thức ăn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc bổ sung chế phẩm EM vào thức ăn lợn nái ngoại chửa kỳ 2 có tác động tích cực đến khả năng sinh sản, sinh trưởng và sức đề kháng của lợn con. Sự cải thiện này có thể giải thích do EM giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường tiêu hóa, tăng cường hấp thu dinh dưỡng và ức chế vi khuẩn gây bệnh. Các chỉ tiêu sinh lý máu ổn định phản ánh sức khỏe tổng thể của lợn con được nâng cao.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng với báo cáo của Cao Thị Hoa (1999) và Đỗ Trung Cứ (2000) về tác dụng giảm vi khuẩn gây bệnh và tăng trọng lợn con khi sử dụng EM. Việc giảm khí thải độc hại cũng phù hợp với các nghiên cứu về hiệu quả môi trường của EM trong chăn nuôi công nghiệp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ sinh trưởng tích lũy và bảng so sánh mật độ vi sinh vật trong phân, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt giữa nhóm thí nghiệm và đối chứng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng bổ sung chế phẩm EM vào khẩu phần thức ăn lợn nái nhằm tăng tỷ lệ sống và số lượng lợn con cai sữa, dự kiến nâng cao năng suất lợn nái từ 10-15% trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: các trang trại chăn nuôi và cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi.

  2. Tăng cường theo dõi và kiểm soát vi sinh vật đường tiêu hóa bằng cách sử dụng EM để giảm thiểu bệnh tiêu chảy và các bệnh đường ruột, giảm tỷ lệ mắc bệnh ít nhất 20% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: cán bộ thú y và người chăn nuôi.

  3. Cải thiện môi trường chuồng trại bằng công nghệ EM để giảm khí thải độc hại như H2S và NH3, góp phần bảo vệ sức khỏe người lao động và vật nuôi, thực hiện trong vòng 3 tháng. Chủ thể thực hiện: quản lý trang trại và kỹ thuật viên môi trường.

  4. Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật sử dụng EM trong chăn nuôi cho người nông dân và cán bộ kỹ thuật nhằm nâng cao nhận thức và hiệu quả ứng dụng, triển khai liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: các viện nghiên cứu, trường đại học và cơ quan khuyến nông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Người chăn nuôi lợn quy mô nhỏ và công nghiệp: Nắm bắt kiến thức về ứng dụng chế phẩm EM để nâng cao năng suất, giảm bệnh tật và cải thiện môi trường chăn nuôi.

  2. Cán bộ thú y và kỹ thuật viên chăn nuôi: Áp dụng kết quả nghiên cứu để tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật cho người chăn nuôi trong việc sử dụng chế phẩm sinh học hiệu quả.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chăn nuôi, công nghệ sinh học: Tham khảo cơ sở lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm về tác động của EM trong chăn nuôi lợn.

  4. Các cơ quan quản lý và hoạch định chính sách nông nghiệp: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo để xây dựng các chương trình phát triển chăn nuôi bền vững, thân thiện môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chế phẩm EM là gì và có tác dụng như thế nào trong chăn nuôi lợn?
    EM là hỗn hợp vi sinh vật có ích giúp cân bằng hệ vi sinh đường tiêu hóa, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng, giảm vi khuẩn gây bệnh và cải thiện môi trường chuồng trại, từ đó nâng cao sức khỏe và năng suất lợn.

  2. Việc bổ sung EM vào thức ăn lợn nái có ảnh hưởng đến số lượng lợn con không?
    Có, nghiên cứu cho thấy số con sơ sinh sống đến 24 giờ tăng khoảng 12% khi bổ sung EM, giúp tăng tổng số lợn con cai sữa và năng suất chăn nuôi.

  3. EM có giúp giảm bệnh tiêu chảy ở lợn con không?
    Có, tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy giảm khoảng 20% nhờ khả năng ức chế vi khuẩn gây bệnh trong đường tiêu hóa khi sử dụng EM.

  4. Bổ sung EM có làm giảm tiêu tốn thức ăn không?
    Đúng, tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng giảm khoảng 6,31%, giúp tiết kiệm chi phí thức ăn và nâng cao hiệu quả kinh tế.

  5. EM có tác động như thế nào đến môi trường chăn nuôi?
    EM giúp giảm khí thải độc hại như H2S và NH3 trong chuồng nuôi từ 15-18%, góp phần giảm ô nhiễm và cải thiện điều kiện sống cho vật nuôi và người lao động.

Kết luận

  • Việc bổ sung chế phẩm EM vào thức ăn lợn nái ngoại chửa kỳ 2 giúp tăng số lượng lợn con sơ sinh sống và tỷ lệ sống lên đến 12% và 8% tương ứng.
  • Lợn con được nuôi bằng thức ăn có bổ sung EM có trọng lượng sau 60 ngày tăng 21,5% so với nhóm đối chứng.
  • EM cải thiện sức đề kháng của lợn con, giảm tỷ lệ mắc bệnh tiêu chảy khoảng 20% và giảm mật độ vi sinh vật gây bệnh trong phân.
  • Hiệu quả môi trường được nâng cao với giảm khí thải H2S và NH3 từ 15-18%, đồng thời giảm tiêu tốn thức ăn trên kg tăng trọng 6,31%.
  • Đề xuất áp dụng rộng rãi chế phẩm EM trong chăn nuôi lợn tại các trang trại công nghiệp và quy mô nhỏ nhằm nâng cao năng suất, sức khỏe vật nuôi và bảo vệ môi trường.

Next steps: Triển khai mô hình ứng dụng EM tại các vùng chăn nuôi trọng điểm, đào tạo kỹ thuật cho người chăn nuôi và tiếp tục nghiên cứu mở rộng về tác động lâu dài của EM.

Call to action: Các cơ sở chăn nuôi và nhà quản lý ngành nông nghiệp nên xem xét áp dụng chế phẩm EM để nâng cao hiệu quả sản xuất và phát triển chăn nuôi bền vững.