Nghi Lễ Vòng Đời Người Cơ Tu Tại Quảng Nam

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU

1.1.1. Các công trình nghiên cứu về lý luận nghi lễ vòng đời người

1.1.2. Các công trình nghiên cứu về nghi lễ vòng đời người của các tộc người ở Việt Nam

1.1.3. Các công trình nghiên cứu về nghi lễ vòng đời của người Cơ Tu

1.1.4. Nhận xét về tình hình nghiên cứu

1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN

1.2.1. Một số khái niệm công cụ

1.2.2. Lý thuyết nghiên cứu

1.3. KHÁI QUÁT ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

1.3.1. Người Cơ Tu ở Quảng Nam

1.3.2. Khái quát về ba điểm nghiên cứu

1.4. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: NGHI LỄ TRUYỀN THỐNG TRONG VÒNG ĐỜI NGƯỜI CƠ TU Ở QUẢNG NAM

2.1. NGHI LỄ SINH ĐẺ

2.1.1. Nghi lễ và tập quán liên quan đến sinh đẻ

2.2. NGHI LỄ TRƯỞNG THÀNH

2.2.1. Quan niệm về sự trưởng thành

2.2.2. Lễ cà răng

2.2.3. Lễ căng tai

2.3. NGHI LỄ HÔN NHÂN

2.3.1. Quan niệm về hôn nhân

2.3.2. Các nguyên tắc trong hôn nhân

2.3.3. Nghi lễ cưới xin

2.4. NGHI LỄ TANG MA

2.4.1. Quan niệm về tang ma

2.4.2. Công việc chuẩn bị cho đám tang

2.4.3. Các nghi lễ trong đám tang

2.4.4. Lễ đưa tang và hạ huyệt

2.4.5. Các nghi lễ sau an táng

2.4.6. Trường hợp chết xấu

2.5. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: BIẾN ĐỔI CỦA NGHI LỄ VÒNG ĐỜI NGƯỜI CƠ TU Ở QUẢNG NAM

3.1. BIẾN ĐỔI TRONG NGHI LỄ SINH ĐẺ VÀ TRƯỞNG THÀNH

3.1.1. Quan niệm sinh con. Nghi lễ và tập quán liên quan đến sinh đẻ

3.1.2. Nghi lễ trưởng thành

3.2. BIẾN ĐỔI TRONG NGHI LỄ LIÊN QUAN ĐẾN HÔN NHÂN

3.2.1. Nguyên tắc trong hôn nhân

3.2.2. Nghi lễ cưới hỏi

3.3. BIẾN ĐỔI TRONG TỤC LỆ TANG MA

3.3.1. Chôn cất và phúng viếng. Nghi lễ và kiêng kỵ

3.4. NGUYÊN NHÂN BIẾN ĐỔI

3.4.1. Sự giao lưu, tiếp biến văn hóa

3.4.2. Tác động của điều kiện kinh tế – xã hội – văn hóa. Tác động của hiện đại hóa

3.4.3. Tác động của cơ chế, chính sách. Yếu tố chủ quan của người Cơ Tu

3.5. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: NGHI LỄ VÒNG ĐỜI CỦA NGƯỜI CƠ TU: ĐẶC ĐIỂM, GIÁ TRỊ VÀ BÀN LUẬN

4.1. ĐẶC ĐIỂM NGHI LỄ VÒNG ĐỜI

4.1.1. Dấu ấn phong tục tín ngưỡng tộc người

4.1.2. Sắc thái văn hóa nhóm Môn-Khmer

4.2. GIÁ TRỊ NGHI LỄ VÒNG ĐỜI

4.2.1. Giá trị xã hội

4.2.2. Giá trị giáo dục

4.2.3. Giá trị nghệ thuật. Giá trị nhân văn

4.2.4. Giá trị tâm linh

4.3. MỘT SỐ BÀN LUẬN

4.3.1. Nghi lễ vòng đời trong nhận thức của người Cơ Tu

4.3.2. Xu hướng phai nhạt nghi lễ vòng đời truyền thống

4.3.3. Xu hướng thích nghi của người Cơ Tu trong thực hiện các nghi lễ vòng đời

4.3.4. Vấn đề quản lý văn hóa hiện nay

4.3.5. Phát huy giá trị nghi lễ vòng đời của người Cơ Tu hiện nay

4.4. Tiểu kết chương 4

TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

PHỤ LỤC 1: GHI CHÚ TỪ NGỮ CƠ TU - VIỆT LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

PHỤ LỤC 2: BẢNG HỎI PHỎNG VẤN THỰC ĐỊA

PHỤ LỤC 3: BẢNG TỔNG HỢP SỐ LIỆU MINH HỌA CÁC NỘI DUNG TRONG LUẬN ÁN

PHỤ LỤC 4: DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI CUNG CẤP THÔNG TIN, TƯ LIỆU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

PHỤ LỤC 5: CÁC PHỎNG VẤN SÂU, HỒI CỐ VÀ CHUYÊN GIA

PHỤ LỤC 6: CÁC BÀI HÁT LÝ VÀ KHÓC LÝ LIÊN QUAN ĐẾN NGHI LỄ VÒNG ĐỜI NGƯỜI CƠ TU

PHỤ LỤC 7: HÌNH ẢNH TƯ LIỆU LIÊN QUAN ĐẾN NGHI LỄ VÒNG ĐỜI NGƯỜI CƠ TU

I. Giới thiệu về Nghi lễ vòng đời người Cơ Tu

Nghi lễ vòng đời người Cơ Tu tại Quảng Nam là một phần quan trọng trong văn hóa Cơ Tu. Những nghi lễ này không chỉ phản ánh tín ngưỡng và phong tục tập quán của người Cơ Tu mà còn thể hiện sự kết nối giữa các thế hệ trong cộng đồng. Nghi lễ vòng đời bao gồm các giai đoạn như sinh đẻ, trưởng thành, hôn nhân và tang ma. Mỗi nghi lễ đều mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự tôn trọng đối với tổ tiên và các giá trị văn hóa truyền thống. Theo nghiên cứu, nghi lễ sinh đẻ không chỉ là sự kiện cá nhân mà còn là dịp để cộng đồng thể hiện sự đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau. Nghi lễ hôn nhân, với các phong tục đặc trưng, thể hiện sự kết nối giữa hai gia đình và cộng đồng. Đặc biệt, nghi lễ tang ma mang lại sự an ủi cho gia đình và thể hiện lòng tôn kính đối với người đã khuất.

1.1. Nghi lễ sinh đẻ

Nghi lễ sinh đẻ của người Cơ Tu bao gồm nhiều phong tục và tập quán đặc trưng. Trong đó, lễ cúng hết ở cữ là một trong những nghi lễ quan trọng nhất. Nghi lễ này không chỉ đánh dấu sự kết thúc của thời gian ở cữ mà còn thể hiện lòng biết ơn đối với các thần linh đã phù hộ cho mẹ và bé. Theo truyền thống, sau khi sinh, người mẹ sẽ được chăm sóc đặc biệt và không được tham gia vào các hoạt động nặng nhọc. Lễ cúng này thường diễn ra với sự tham gia của các thành viên trong gia đình và cộng đồng, thể hiện sự gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau. Ngoài ra, việc đặt tên cho đứa trẻ cũng là một nghi lễ quan trọng, thể hiện mong muốn và hy vọng của gia đình đối với tương lai của đứa trẻ.

1.2. Nghi lễ trưởng thành

Nghi lễ trưởng thành của người Cơ Tu thường được tổ chức khi một cá nhân đạt đến độ tuổi trưởng thành. Lễ cà răng và lễ căng tai là hai nghi lễ tiêu biểu trong giai đoạn này. Lễ cà răng không chỉ là một nghi thức thể hiện sự trưởng thành mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện sự chuyển giao từ tuổi thơ sang tuổi trưởng thành. Lễ căng tai cũng tương tự, đánh dấu sự thay đổi trong vai trò và trách nhiệm của cá nhân trong cộng đồng. Những nghi lễ này không chỉ mang tính chất cá nhân mà còn là dịp để gia đình và cộng đồng thể hiện sự chúc phúc và hỗ trợ cho người trưởng thành.

II. Nghi lễ hôn nhân

Nghi lễ hôn nhân của người Cơ Tu là một sự kiện quan trọng, không chỉ đánh dấu sự kết nối giữa hai cá nhân mà còn giữa hai gia đình và cộng đồng. Các nguyên tắc trong hôn nhân của người Cơ Tu thường dựa trên sự đồng thuận và tôn trọng lẫn nhau. Nghi lễ cưới xin bao gồm nhiều bước, từ việc thăm hỏi gia đình, trao đổi quà cưới đến tổ chức lễ cưới. Trong lễ cưới, các nghi thức truyền thống như lễ cúng tổ tiên và lễ trao nhẫn thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và cam kết của cặp đôi với nhau. Những nghi lễ này không chỉ mang tính chất cá nhân mà còn thể hiện sự gắn kết và trách nhiệm của cả hai gia đình trong việc nuôi dưỡng và hỗ trợ cặp đôi mới.

2.1. Các nguyên tắc trong hôn nhân

Nguyên tắc trong hôn nhân của người Cơ Tu thường bao gồm sự đồng thuận giữa hai bên và sự chấp thuận của gia đình. Hôn nhân không chỉ là sự kết nối giữa hai cá nhân mà còn là sự liên kết giữa hai gia đình. Điều này thể hiện qua các nghi thức như lễ hỏi, lễ cưới và lễ cúng tổ tiên. Những nghi thức này không chỉ mang tính chất nghi lễ mà còn thể hiện sự tôn trọng và trách nhiệm của cả hai bên trong việc xây dựng gia đình và cộng đồng.

2.2. Nghi lễ cưới xin

Nghi lễ cưới xin của người Cơ Tu thường diễn ra với nhiều bước quan trọng. Từ việc thăm hỏi gia đình, trao đổi quà cưới đến tổ chức lễ cưới, mỗi bước đều mang ý nghĩa sâu sắc. Lễ cưới không chỉ là dịp để cặp đôi thể hiện tình yêu mà còn là cơ hội để gia đình và cộng đồng thể hiện sự chúc phúc và hỗ trợ. Trong lễ cưới, các nghi thức như lễ cúng tổ tiên và lễ trao nhẫn thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và cam kết của cặp đôi với nhau.

III. Nghi lễ tang ma

Nghi lễ tang ma của người Cơ Tu mang ý nghĩa sâu sắc trong việc thể hiện lòng tôn kính đối với người đã khuất. Quan niệm về tang ma không chỉ đơn thuần là việc tổ chức lễ tang mà còn là một quá trình thể hiện sự đau buồn và tưởng nhớ. Công việc chuẩn bị cho đám tang thường được thực hiện bởi gia đình và cộng đồng, thể hiện sự gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau. Các nghi lễ trong đám tang bao gồm lễ đưa tang, lễ hạ huyệt và các nghi lễ sau an táng. Những nghi lễ này không chỉ mang tính chất cá nhân mà còn thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và các giá trị văn hóa truyền thống.

3.1. Quan niệm về tang ma

Quan niệm về tang ma của người Cơ Tu thể hiện sự tôn kính đối với người đã khuất. Đám tang không chỉ là sự kiện cá nhân mà còn là dịp để cộng đồng thể hiện sự đoàn kết và hỗ trợ lẫn nhau. Trong quan niệm của người Cơ Tu, người đã khuất sẽ tiếp tục sống trong thế giới tâm linh, do đó việc tổ chức lễ tang là rất quan trọng để đảm bảo họ được an nghỉ. Những nghi lễ này thường được thực hiện với sự tham gia của nhiều thành viên trong cộng đồng, thể hiện sự gắn kết và trách nhiệm của mọi người.

3.2. Các nghi lễ trong đám tang

Các nghi lễ trong đám tang của người Cơ Tu bao gồm lễ đưa tang, lễ hạ huyệt và các nghi lễ sau an táng. Lễ đưa tang thường diễn ra với sự tham gia của nhiều người, thể hiện lòng tôn kính đối với người đã khuất. Lễ hạ huyệt là một nghi thức quan trọng, đánh dấu sự kết thúc của cuộc đời người đã khuất. Sau khi an táng, các nghi lễ tiếp theo thường được tổ chức để tưởng nhớ và cầu nguyện cho linh hồn người đã khuất được an nghỉ.

Nghi Lễ Vòng Đời Của Người Cơ Tu Ở Quảng Nam