Đề tài: Biên soạn và Sử dụng Hệ thống Bài tập có Nội dung Thực tiễn trong Dạy học Ứng dụng Kĩ thuật của Cảm ứng Điện từ – Vật Lí 11

• Tác giả: Đỗ Thị Ngọc Hà
• Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Anh Thuấn
• Trường học: Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Sư phạm Vật lí
• Đề tài: Biên soạn và sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng kĩ thuật của cảm ứng điện từ – Vật lí 11
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ BIÊN SOẠN VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC ỨNG DỤNG KĨ THUẬT CỦA VẬT LÍ
• 1.1. Năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng trong học tập vật lí
• 1.1.1. Khái niệm về năng lực
• 1.1.2. Khái niệm năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng
• 1.1.3. Cấu trúc của năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng
• 1.2. Sử dụng bài tập vật lí có nội dung thực tiễn nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh
• 1.2.1. Các phương thức đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh
• 1.2.2. Hệ thống bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.2.2.1. Khái niệm về bài tập vật lí
• 1.2.2.2. Khái niệm về hệ thống bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.2.2.3. Phân loại bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.2.3. Biên soạn và sử dụng hệ thống bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.2.3.1. Nguyên tắc biên soạn hệ thống bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.2.3.2. Quy trình biên soạn và sử dụng hệ thống bài tập vật lí có nội dung thực tiễn
• 1.3. Dạy học ứng dụng kĩ thuật của vật lí
• 1.3.1. Khái niệm ứng dụng kĩ thuật của vật lí
• 1.3.2. Vai trò của ứng dụng kĩ thuật trong dạy học vật lí
• 1.3.3. Các con đường dạy học những ứng dụng kĩ thuật của vật lí
• 1.4. Thực trạng biên soạn và sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng kĩ thuật của Cảm ứng điện từ ở trường THPT Hoài Đức A- Hà Nội
• 1.4.1. Mục đích của điều tra
• 1.4.2. Đối tượng và phương pháp điều tra
• 1.4.3. Kết quả điều tra
• 1.4.4. Kết luận chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: BIÊN SOẠN VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP CÓ NỘI DUNG THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC ỨNG DỤNG KĨ THUẬT CỦA CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ – VẬT LÍ 11 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC VẬN DỤNG KIẾN THỨC KĨ NĂNG CỦA HỌC SINH
• 2.1. Cấu trúc và đặc điểm nội dung kiến thức về Cảm ứng điện từ -Vật lí 11
• 2.2. Đặc điểm nội dung kiến thức về Cảm ứng điện từ - Vật lí 11
• 2.3. Cấu trúc logic nội dung kiến thức về Cảm ứng điện từ - Vật lí 11
• 2.4. Mục tiêu dạy học về Cảm ứng điện từ - Vật lí 11
• 2.5. Biên soạn hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng kĩ thuật của Cảm ứng điện từ – Vật lí 11
• 2.6. Phân bố bài tập thực tiễn phần cảm ứng điện từ theo con đường dạy học ứng dụng kĩ thuật của vật lí
• 2.7. Xây dựng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng của Cảm ứng điện từ – Vật lí 11
• 2.8. Sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng của Cảm ứng điện từ – Vật lí 11 nhằm phát triển năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh
• 2.9. Tiến trình dạy học bài “Máy biến áp”
• 2.10. Tiến trình dạy học bài “Máy phát điện xoay chiều một pha”
• 2.11. Tiến trình dạy học bài “Tốc kế”
• 2.12. Soạn thảo tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh qua các bài học
• 2.13. Soạn thảo tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh trong dạy học bài “Máy biến áp”
• 2.14. Soạn thảo tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh trong dạy học bài “Máy phát điện xoay chiều một pha”
• 2.15. Soạn thảo tiêu chí đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng của học sinh trong dạy học bài “Tốc kế”
• 2.16. Kết luận chương 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm
• 3.1.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm
• 3.1.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm
• 3.2. Đối tượng, phương pháp, thời gian, thực nghiệm sư phạm
• 3.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Những thuận lợi và khó khăn khi tiến hành thực nghiệm sư phạm
• 3.5. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm
• 3.6. Tổ chức thực nghiệm sư phạm
• 3.7. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm
• 3.8. Kết luận chương 3
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Luận Văn Cảm Ứng Điện Từ Dạy Vật Lí 11

Luận văn thạc sĩ tập trung vào ứng dụng bài tập thực tiễn về cảm ứng điện từ trong dạy học Vật lí 11, một chủ đề then chốt trong chương trình. Mục tiêu là nâng cao hiệu quả dạy và học, giúp học sinh không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn có khả năng vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tế. Luận văn này nhấn mạnh sự cần thiết của việc kết hợp lý thuyết và thực hành, đặc biệt trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới chú trọng phát triển năng lực người học. Việc áp dụng phương pháp dạy học Vật lí thông qua các ứng dụng cảm ứng điện từ tạo điều kiện cho học sinh khám phá, trải nghiệm và hiểu sâu sắc hơn về hiện tượng này. Đề tài này có ý nghĩa thiết thực, góp phần vào đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục Vật lí 11.

1.1. Tầm quan trọng của cảm ứng điện từ trong Vật lí 11

Chương trình Vật lí 11 coi cảm ứng điện từ là một trong những nội dung trọng tâm. Đây là nền tảng để học sinh hiểu và giải thích nhiều hiện tượng, ứng dụng trong đời sống và kỹ thuật. Việc nắm vững kiến thức về hiện tượng cảm ứng điện từ, suất điện động cảm ứng, và định luật Lenz giúp học sinh có cái nhìn tổng quan về mối liên hệ giữa điện và từ. Bên cạnh đó, kiến thức này còn là tiền đề quan trọng cho các môn học và lĩnh vực khoa học kỹ thuật khác.

1.2. Vai trò của bài tập thực tiễn trong dạy học Vật lí

Bài tập thực tiễn Vật lí đóng vai trò then chốt trong việc củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng và phát triển tư duy cho học sinh. Khác với bài tập lý thuyết khô khan, bài tập thực tiễn giúp học sinh thấy được mối liên hệ mật thiết giữa kiến thức và cuộc sống, từ đó tăng hứng thú học tập và khả năng vận dụng kiến thức kĩ năng. Các bài tập này thường liên quan đến các ứng dụng thực tế cảm ứng điện từ, giúp học sinh hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của Vật lí trong đời sống.

II. Thách Thức Dạy Cảm Ứng Điện Từ Hiệu Quả Cho Lớp 11

Mặc dù tầm quan trọng của cảm ứng điện từ là không thể phủ nhận, việc dạy và học chủ đề này vẫn còn nhiều thách thức. Nhiều học sinh cảm thấy khó khăn trong việc nắm bắt các khái niệm trừu tượng, định luật phức tạp và công thức toán học liên quan. Giáo viên cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và xây dựng các ví dụ bài tập cảm ứng điện từ thực tế, sinh động để thu hút sự chú ý của học sinh. Bên cạnh đó, việc thiếu trang thiết bị thực hành, thí nghiệm cũng là một rào cản lớn trong việc triển khai phương pháp dạy học tích cực, đổi mới phương pháp dạy học Vật lí.

2.1. Khó khăn trong việc nắm bắt lý thuyết cảm ứng điện từ

Lý thuyết về cảm ứng điện từ bao gồm nhiều khái niệm trừu tượng như từ thông, suất điện động cảm ứng, và các định luật phức tạp như định luật Faraday, định luật Lenz. Học sinh thường gặp khó khăn trong việc hình dung và liên hệ các khái niệm này với các hiện tượng thực tế. Điều này dẫn đến tình trạng học vẹt, học thuộc lòng mà không hiểu bản chất.

2.2. Thiếu hụt bài tập thực tiễn và thí nghiệm trực quan

Sự thiếu hụt bài tập thực tiễn và thí nghiệm trực quan là một trong những nguyên nhân chính khiến học sinh cảm thấy nhàm chán và khó tiếp thu kiến thức về cảm ứng điện từ. Các bài tập trong sách giáo khoa thường mang tính lý thuyết, ít liên hệ với các ứng dụng thực tế cảm ứng điện từ trong đời sống và kỹ thuật. Tương tự, việc thiếu trang thiết bị thí nghiệm khiến học sinh không có cơ hội được trực tiếp quan sát, trải nghiệm và kiểm chứng các hiện tượng.

2.3. Đánh giá năng lực VDKTKN còn hạn chế

Phương pháp kiểm tra đánh giá Vật lí 11 hiện nay chủ yếu tập trung vào việc kiểm tra kiến thức lý thuyết và khả năng giải bài tập theo công thức. Ít có sự chú trọng đến việc đánh giá năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng (VDKTKN) của học sinh trong việc giải quyết các vấn đề thực tế liên quan đến cảm ứng điện từ. Điều này không khuyến khích học sinh phát triển tư duy sáng tạo và khả năng ứng dụng kiến thức vào cuộc sống.

III. Cách Thiết Kế Bài Tập Cảm Ứng Điện Từ Gần Gũi Thực Tế

Luận văn đề xuất cách tiếp cận mới trong việc thiết kế bài tập Vật lí 11 liên quan đến cảm ứng điện từ, tập trung vào việc tạo ra các tình huống gần gũi với đời sống hàng ngày của học sinh. Các bài tập này không chỉ yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức lý thuyết mà còn phải sử dụng tư duy phân tích, sáng tạo để giải quyết các vấn đề thực tế. Việc sử dụng các ví dụ bài tập cảm ứng điện từ từ các thiết bị quen thuộc như máy biến áp, máy phát điện, bếp từ... sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về ứng dụng của hiện tượng cảm ứng điện từ.

3.1. Xác định mục tiêu và nội dung bài tập thực tiễn

Việc thiết kế bài tập Vật lí 11 thực tiễn cần bắt đầu bằng việc xác định rõ mục tiêu và nội dung cần truyền tải. Mỗi bài tập nên tập trung vào một hoặc một vài khái niệm, định luật cụ thể trong chương trình cảm ứng điện từ. Nội dung bài tập nên liên quan đến các ứng dụng thực tế cảm ứng điện từ mà học sinh có thể dễ dàng quan sát và trải nghiệm trong cuộc sống.

3.2. Xây dựng tình huống bài tập mang tính thực tiễn cao

Tình huống bài tập cần được xây dựng sao cho gần gũi, quen thuộc và có tính thực tiễn cao. Ví dụ, có thể đặt câu hỏi về nguyên lý hoạt động của máy biến áp trong gia đình, cách thức hoạt động của bếp từ, hoặc ứng dụng của dòng điện Foucault trong phanh điện từ. Tình huống nên tạo ra sự tò mò, kích thích học sinh suy nghĩ và tìm tòi giải pháp.

3.3. Lựa chọn hình thức bài tập đa dạng và hấp dẫn

Hình thức bài tập cần đa dạng và hấp dẫn để thu hút sự chú ý của học sinh. Có thể sử dụng các hình thức như bài tập trắc nghiệm, bài tập tự luận, bài tập thực hành, bài tập dự án, hoặc bài tập tình huống. Việc kết hợp các hình thức bài tập khác nhau sẽ giúp học sinh phát triển toàn diện các kỹ năng tư duy, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm.

IV. Phương Pháp Dạy Học Ứng Dụng Kĩ Thuật Cảm Ứng Điện Từ

Luận văn đề xuất phương pháp dạy học Vật lí mới, tập trung vào việc sử dụng bài tập thực tiễn trong dạy học để nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí. Phương pháp này không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phát triển năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng vào giải quyết các vấn đề thực tế. Việc đổi mới phương pháp dạy học Vật lí là yếu tố then chốt để tăng hứng thú học tập Vật lí cho học sinh, đặc biệt là đối với chủ đề cảm ứng điện từ.

4.1. Tổ chức hoạt động nhóm và thảo luận

Hoạt động nhóm và thảo luận là một trong những phương pháp hiệu quả để khuyến khích học sinh trao đổi, chia sẻ ý kiến và hợp tác giải quyết vấn đề. Giáo viên có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ và giao cho mỗi nhóm một bài tập thực tiễn cụ thể. Các nhóm sẽ cùng nhau phân tích tình huống, tìm kiếm thông tin, đề xuất giải pháp và trình bày kết quả trước lớp.

4.2. Sử dụng thí nghiệm và mô phỏng trực quan

Thí nghiệm và mô phỏng trực quan là công cụ hữu hiệu để giúp học sinh hình dung và hiểu rõ hơn về các hiện tượng cảm ứng điện từ. Giáo viên có thể sử dụng các thí nghiệm đơn giản, dễ thực hiện để minh họa các định luật, nguyên lý cơ bản. Bên cạnh đó, các phần mềm mô phỏng cũng có thể được sử dụng để tạo ra các thí nghiệm ảo, giúp học sinh khám phá và tìm hiểu các hiện tượng phức tạp.

4.3. Kết hợp công nghệ thông tin và truyền thông

Công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) có thể được sử dụng để tạo ra các bài giảng điện tử, video clip, hình ảnh minh họa sinh động, giúp học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức. Giáo viên cũng có thể sử dụng các nền tảng trực tuyến để giao bài tập, kiểm tra đánh giá, và tương tác với học sinh. Việc kết hợp CNTT-TT vào dạy học Vật lí 11 sẽ giúp tạo ra môi trường học tập linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả.

V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Nâng Cao Dạy Học Cảm Ứng Điện Từ

Luận văn này đóng góp vào việc nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí bằng cách cung cấp một hệ thống bài tập thực tiễn Vật lí được thiết kế và thử nghiệm một cách khoa học. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng bài tập thực tiễn kết hợp với các phương pháp dạy học Vật lí tích cực đã giúp học sinh tăng hứng thú học tập Vật lí và nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí. Các ứng dụng cảm ứng điện từ trong các thiết bị quen thuộc như máy biến áp, máy phát điện, bếp từ... đã được sử dụng để minh họa các khái niệm và định luật.

5.1. Cải thiện kết quả học tập và năng lực VDKTKN

Việc sử dụng hệ thống bài tập thực tiễn và phương pháp dạy học Vật lí tích cực đã giúp học sinh cải thiện đáng kể kết quả học tập và năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng. Học sinh không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn có khả năng vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tế liên quan đến cảm ứng điện từ.

5.2. Tăng cường sự hứng thú và chủ động trong học tập

Các bài tập thực tiễn và các hoạt động nhóm đã giúp học sinh tăng hứng thú học tập Vật lí và trở nên chủ động hơn trong việc khám phá, tìm hiểu kiến thức. Học sinh không còn cảm thấy nhàm chán, thụ động mà trở nên tích cực tham gia vào các hoạt động học tập.

5.3. Phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề

Các bài tập tình huống và dự án thực tế đã giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề. Học sinh được khuyến khích suy nghĩ độc lập, đưa ra các ý tưởng mới và tìm kiếm các giải pháp sáng tạo cho các vấn đề thực tế.

VI. Kết Luận Bài Tập Thực Tiễn Tương Lai Dạy Vật Lí 11

Luận văn khẳng định vai trò quan trọng của bài tập thực tiễn trong việc đổi mới phương pháp dạy học Vật lí và nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí. Việc sử dụng bài tập thực tiễn trong dạy học không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn phát triển năng lực vận dụng kiến thức kĩ năng và tăng hứng thú học tập Vật lí. Thực nghiệm Vật lí 11 cho thấy rõ hiệu quả của phương pháp này. Tương lai của việc dạy và học Vật lí nằm ở việc kết hợp chặt chẽ lý thuyết và thực hành, tạo điều kiện cho học sinh khám phá và trải nghiệm.

6.1. Khuyến nghị cho giáo viên và nhà trường

Luận văn khuyến nghị giáo viên và nhà trường tăng cường đầu tư vào việc xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập thực tiễn Vật lí. Giáo viên cần được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để thiết kế bài tập Vật lí 11 phù hợp với trình độ và nhu cầu của học sinh. Nhà trường cần tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp dạy học tích cực và sử dụng CNTT-TT trong dạy học.

6.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Luận văn đề xuất một số hướng nghiên cứu tiếp theo, bao gồm việc nghiên cứu và xây dựng hệ thống bài tập thực tiễn cho các chủ đề khác trong chương trình Vật lí 11, cũng như việc đánh giá hiệu quả của các phương pháp dạy học tích cực khác. Ngoài ra, cần có thêm các nghiên cứu về việc sử dụng CNTT-TT trong dạy học Vật lí 11 để nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí.

## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của đất nước, giáo dục đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Theo Luật Giáo dục năm 2019, mục tiêu giáo dục là phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, đồng thời phát huy phẩm chất, năng lực và ý thức công dân. Trong đó, năng lực vận dụng kiến thức và kỹ năng (VDKTKN) được xem là một trong những năng lực thiết yếu giúp học sinh (HS) phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo trong học tập và cuộc sống.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc biên soạn và sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng kỹ thuật của cảm ứng điện từ - Vật lí 11 nhằm phát triển năng lực VDKTKN cho HS. Nghiên cứu được thực hiện tại trường THPT Hoài Đức A, Hà Nội trong năm học 2022-2023 với đối tượng là GV và HS lớp 11. Mục tiêu cụ thể là xây dựng hệ thống bài tập thực tiễn, thiết kế tiến trình dạy học và tiêu chí đánh giá năng lực VDKTKN, đồng thời tổ chức thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả.

Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc nâng cao chất lượng dạy học Vật lí, giúp HS hiểu sâu sắc hơn về các hiện tượng vật lí trong thực tế, từ đó phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Qua đó, góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

- **Lý thuyết năng lực vận dụng kiến thức kỹ năng (VDKTKN):** Năng lực được hiểu là khả năng huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân để thực hiện thành công một hoạt động trong điều kiện cụ thể. Năng lực VDKTKN là khả năng vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách hiệu quả.

- **Mô hình cấu trúc năng lực VDKTKN:** Bao gồm 4 thành tố chính: (1) Giải thích, chứng minh các vấn đề thực tiễn; (2) Đánh giá, phản biện các vấn đề thực tiễn; (3) Thiết kế mô hình, lập kế hoạch và đề xuất phương pháp mới; (4) Nêu và thực hiện các giải pháp bảo vệ thiên nhiên phù hợp với biến đổi khí hậu.

- **Lý thuyết dạy học ứng dụng kỹ thuật vật lí:** Nhấn mạnh việc kết hợp kiến thức vật lí với các ứng dụng kỹ thuật thực tế để giúp HS hiểu sâu hơn về nguyên lý hoạt động của các thiết bị kỹ thuật, từ đó phát triển tư duy và năng lực sáng tạo.

- **Khái niệm bài tập vật lí có nội dung thực tiễn:** Là các bài tập gắn liền với các tình huống thực tế, yêu cầu HS vận dụng kiến thức vật lí và kỹ năng giải quyết vấn đề để tìm ra giải pháp phù hợp.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập từ khảo sát 23 giáo viên và HS lớp 11 trường THPT Hoài Đức A, tài liệu chương trình Vật lí 11, sách giáo khoa, các tài liệu tham khảo liên quan đến năng lực VDKTKN và dạy học ứng dụng kỹ thuật vật lí.

- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng phương pháp điều tra khảo sát qua Google Form để đánh giá thực trạng biên soạn và sử dụng bài tập thực tiễn; phương pháp thực nghiệm sư phạm để tổ chức dạy học và thu thập dữ liệu về sự phát triển năng lực VDKTKN của HS; phương pháp thống kê toán học để xử lý và phân tích số liệu thu thập được.

- **Cỡ mẫu và chọn mẫu:** 23 GV tham gia khảo sát, HS lớp 11A3 tham gia thực nghiệm sư phạm. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho trường THPT Hoài Đức A.

- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu diễn ra trong năm học 2022-2023, bao gồm các giai đoạn: khảo sát thực trạng, biên soạn hệ thống bài tập, thiết kế tiến trình dạy học, tổ chức thực nghiệm sư phạm và phân tích kết quả.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng biên soạn và sử dụng bài tập thực tiễn:** 100% GV có kinh nghiệm biên soạn bài tập có nội dung thực tiễn nhưng mức độ sử dụng thường xuyên chỉ chiếm khoảng 8,7%, phần lớn GV (82,6%) chỉ thỉnh thoảng sử dụng bài tập thực tiễn trong giảng dạy.

- **Đánh giá tầm quan trọng:** 78,3% GV đánh giá việc biên soạn và sử dụng bài tập thực tiễn là rất quan trọng, thể hiện nhận thức đúng đắn về vai trò của bài tập thực tiễn trong phát triển năng lực HS.

- **Phát triển năng lực VDKTKN của HS:** Qua thực nghiệm sư phạm, HS có sự tiến bộ rõ rệt trong các thành tố năng lực như giải thích hiện tượng thực tiễn (82,6% HS đạt mức tốt), thiết kế mô hình và đề xuất phương pháp mới, thể hiện qua các bài học về máy biến áp, máy phát điện xoay chiều và tốc kế.

- **Tiêu chí đánh giá năng lực:** Ba bảng tiêu chí đánh giá được xây dựng và áp dụng hiệu quả trong đánh giá năng lực VDKTKN của HS, giúp GV có công cụ đánh giá khách quan và toàn diện.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của thực trạng sử dụng bài tập thực tiễn chưa thường xuyên có thể do GV còn hạn chế về thời gian, kinh nghiệm biên soạn và thiếu tài liệu tham khảo phù hợp. So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục, kết quả này tương đồng với xu hướng chung khi nhiều GV vẫn ưu tiên bài tập tính toán truyền thống hơn.

Việc biên soạn hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn dựa trên các nguyên tắc khoa học, số liệu thực tế và tình huống gần gũi đã giúp HS hứng thú hơn trong học tập, phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ HS đạt các mức năng lực trước và sau thực nghiệm, hoặc bảng so sánh mức độ sử dụng bài tập thực tiễn của GV.

Kết quả thực nghiệm sư phạm khẳng định giả thuyết khoa học của đề tài, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học Vật lí theo hướng phát triển năng lực, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng GV:** Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về biên soạn và sử dụng bài tập có nội dung thực tiễn, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm của GV. Mục tiêu đạt 80% GV được đào tạo trong vòng 1 năm.

- **Phát triển và chia sẻ tài liệu bài tập thực tiễn:** Xây dựng kho bài tập thực tiễn phong phú, cập nhật thường xuyên, chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng số để GV dễ dàng tiếp cận và sử dụng. Thực hiện trong 6 tháng đầu năm học.

- **Khuyến khích áp dụng phương pháp dạy học tích cực:** GV cần áp dụng các phương pháp như học nhóm, thảo luận, thực hành, thí nghiệm để phát huy tối đa năng lực VDKTKN của HS. Mục tiêu tăng tỷ lệ HS đạt năng lực VDKTKN lên 70% trong 1 năm học.

- **Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực toàn diện:** Áp dụng các tiêu chí đánh giá năng lực VDKTKN đã xây dựng để đánh giá thường xuyên và định kỳ, giúp GV điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp. Triển khai ngay trong năm học tiếp theo.

- **Tăng cường hợp tác giữa nhà trường và các đơn vị thực tiễn:** Tạo điều kiện cho HS tham quan, thực tập tại các cơ sở kỹ thuật, doanh nghiệp để nâng cao trải nghiệm thực tế và phát triển năng lực vận dụng kiến thức.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Vật lí THPT:** Nhận được hướng dẫn cụ thể về biên soạn và sử dụng bài tập thực tiễn, nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực HS.

- **Nhà quản lý giáo dục:** Có cơ sở để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo GV và phát triển chương trình dạy học theo hướng năng lực.

- **Sinh viên sư phạm Vật lí:** Tham khảo phương pháp dạy học ứng dụng kỹ thuật và cách thiết kế bài tập thực tiễn, chuẩn bị tốt cho công tác giảng dạy tương lai.

- **Nghiên cứu viên giáo dục:** Có tài liệu tham khảo về phát triển năng lực vận dụng kiến thức kỹ năng trong dạy học Vật lí, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Năng lực vận dụng kiến thức kỹ năng là gì?**  
Là khả năng sử dụng kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân để giải quyết thành công các nhiệm vụ học tập và thực tiễn trong bối cảnh cụ thể.

2. **Tại sao cần bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học Vật lí?**  
Bài tập thực tiễn giúp HS hiểu sâu hơn về kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề thực tế, tăng hứng thú học tập.

3. **Làm thế nào để biên soạn bài tập thực tiễn hiệu quả?**  
Cần bám sát mục tiêu bài học, sử dụng số liệu chính xác, tình huống thực tế, đảm bảo tính khoa học và phù hợp với năng lực HS.

4. **Phương pháp đánh giá năng lực VDKTKN của HS là gì?**  
Sử dụng công cụ đánh giá đa dạng như phiếu học tập, quan sát, sản phẩm học tập, kết hợp thang đo mức độ biểu hiện hành vi năng lực.

5. **Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy điều gì?**  
Việc sử dụng hệ thống bài tập thực tiễn giúp HS phát triển năng lực VDKTKN rõ rệt, nâng cao hiệu quả học tập và sự hứng thú với môn Vật lí.

## Kết luận

- Đề tài đã làm rõ tầm quan trọng và tính cần thiết của việc biên soạn, sử dụng hệ thống bài tập có nội dung thực tiễn trong dạy học ứng dụng kỹ thuật của cảm ứng điện từ - Vật lí 11.  
- Xây dựng thành công hệ thống 15 bài tập thực tiễn và tiến trình dạy học cho 3 bài học trọng tâm, góp phần phát triển năng lực VDKTKN cho HS.  
- Tiêu chí đánh giá năng lực VDKTKN được thiết kế phù hợp, giúp đánh giá chính xác sự tiến bộ của HS.  
- Thực nghiệm sư phạm chứng minh tính khả thi và hiệu quả của đề tài trong thực tế giảng dạy.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng dạy học và phát triển năng lực HS trong thời gian tới.

**Hành động tiếp theo:** Áp dụng rộng rãi hệ thống bài tập và tiến trình dạy học đã xây dựng tại các trường THPT, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng sang các chủ đề vật lí khác để nâng cao năng lực toàn diện cho HS.