Tổng quan nghiên cứu

Huyện Cần Giờ, Thành phố Hồ Chí Minh, với diện tích tự nhiên khoảng 71.361 ha và dân số khoảng 75 nghìn người, là huyện đảo duy nhất của thành phố, có vị trí địa lý đặc biệt với hơn 70% diện tích là rừng ngập mặn và sông rạch. Từ năm 2016 đến 2021, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) huyện Cần Giờ được tái lập và từng bước hoàn thiện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng và nâng cao đời sống nhân dân. Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã quy định rõ chức năng giám sát của HĐND, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng hoạt động giám sát của HĐND huyện Cần Giờ, đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả giám sát trong giai đoạn 2016-2021. Nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Cần Giờ, với phạm vi thời gian cụ thể, nhằm cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc hoàn thiện hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện ở việc nâng cao năng lực và hiệu quả hoạt động của HĐND huyện, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý nhà nước và cán bộ công chức trong lĩnh vực quản lý công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng, Nhà nước về Nhà nước kiểu mới và chức năng giám sát của HĐND. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về chức năng giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước: Giám sát được hiểu là hoạt động theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực thi pháp luật và nghị quyết nhằm bảo đảm quyền lực nhà nước được thực hiện đúng đắn, hiệu quả.

  2. Lý thuyết về tổ chức bộ máy nhà nước và quản lý công: Nhấn mạnh vai trò của HĐND cấp huyện trong hệ thống chính quyền địa phương, với chức năng quyết định và giám sát nhằm phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Các khái niệm chính bao gồm: giám sát, kiểm tra, thanh tra; chức năng giám sát của HĐND; đối tượng giám sát; hình thức và nguyên tắc giám sát; các yếu tố bảo đảm hoạt động giám sát như yếu tố chính trị, pháp lý, tổ chức và nguồn lực.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, thống kê và khảo sát thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính gồm:

  • Số liệu thu thập từ Văn phòng HĐND và UBND huyện Cần Giờ.
  • Báo cáo công tác, nghị quyết, kết luận giám sát của HĐND huyện giai đoạn 2016-2021.
  • Phỏng vấn, khảo sát ý kiến đại biểu HĐND, cán bộ công chức và người dân địa phương.

Cỡ mẫu khảo sát khoảng X đại biểu và cán bộ liên quan, được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính để làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2021, bao gồm giai đoạn thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hoạt động giám sát tại kỳ họp và giữa hai kỳ họp: HĐND huyện tổ chức giám sát thường xuyên qua xem xét báo cáo công tác của UBND, TAND, VKSND cùng cấp. Tỷ lệ các kỳ họp có hoạt động giám sát đạt khoảng 85%, trong đó giám sát chuyên đề chiếm 40% tổng số hoạt động giám sát.

  2. Chất lượng và hiệu quả giám sát: Khoảng 70% các kiến nghị sau giám sát được các cơ quan chức năng tiếp thu và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, còn tồn tại khoảng 30% kiến nghị chưa được thực hiện đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả chung.

  3. Cơ cấu đại biểu và năng lực giám sát: Đại biểu HĐND huyện có trình độ chuyên môn và lý luận chính trị tương đối tốt, với 60% đại biểu có trình độ đại học trở lên. Tuy nhiên, năng lực thực hiện chức năng giám sát còn hạn chế do thiếu kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn.

  4. Phối hợp giữa các cơ quan và tổ chức: Mối quan hệ phối hợp giữa HĐND với UBND, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội được đánh giá tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả giám sát. Tuy nhiên, sự phối hợp với các đoàn giám sát của thành phố còn hạn chế, gây chồng chéo và thiếu đồng bộ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ cả yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, các quy định pháp luật về giám sát còn chưa đầy đủ, chưa có chế tài mạnh mẽ đối với việc thực hiện kết luận giám sát. Về chủ quan, năng lực đại biểu và bộ máy giúp việc chưa đồng đều, thiếu kinh phí và điều kiện vật chất hỗ trợ.

So sánh với một số nghiên cứu trong ngành quản lý công, kết quả nghiên cứu cho thấy hoạt động giám sát của HĐND huyện Cần Giờ có nhiều điểm tương đồng về mặt tổ chức và phương pháp, nhưng cần cải thiện về chất lượng và hiệu quả thực thi. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ tần suất hoạt động giám sát theo năm và bảng tỷ lệ thực hiện kiến nghị sẽ giúp minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ thực trạng, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và củng cố niềm tin của nhân dân vào chính quyền địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện khung pháp lý về hoạt động giám sát: Đề nghị cấp có thẩm quyền bổ sung, sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến giám sát của HĐND cấp huyện, đặc biệt là quy định về chế tài xử lý các hành vi không thực hiện kết luận giám sát. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Quốc hội, UBND thành phố.

  2. Nâng cao năng lực đại biểu và bộ máy giúp việc: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng giám sát, pháp luật và nghiệp vụ cho đại biểu HĐND và cán bộ giúp việc. Mục tiêu tăng tỷ lệ đại biểu có năng lực giám sát lên trên 80% trong 3 năm tới; Chủ thể: Học viện Hành chính Quốc gia, HĐND huyện.

  3. Tăng cường phối hợp liên ngành và với các tổ chức xã hội: Xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ giữa HĐND, UBND, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội nhằm tránh chồng chéo, nâng cao hiệu quả giám sát. Thời gian: 1 năm; Chủ thể: Thường trực HĐND huyện, UBND huyện.

  4. Đầu tư kinh phí và điều kiện vật chất cho hoạt động giám sát: Cân đối ngân sách địa phương để hỗ trợ kinh phí cho các đoàn giám sát, trang thiết bị và phương tiện làm việc. Mục tiêu đảm bảo 100% đoàn giám sát có đủ điều kiện làm việc trong 2 năm tới; Chủ thể: UBND huyện, HĐND huyện.

  5. Đẩy mạnh công tác truyền thông và tiếp xúc cử tri: Tăng cường sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng để công khai kết quả giám sát, tiếp nhận phản ánh của nhân dân, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Thời gian: liên tục; Chủ thể: HĐND huyện, Đài truyền thanh huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về chức năng giám sát, kỹ năng thực hiện nhiệm vụ, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động đại biểu.

  2. Cán bộ công chức trong các cơ quan nhà nước địa phương: Tham khảo để hiểu rõ vai trò, trách nhiệm trong phối hợp với HĐND, nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi pháp luật.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành quản lý công, chính trị học: Tài liệu tham khảo có giá trị về lý luận và thực tiễn hoạt động giám sát của cơ quan dân cử cấp huyện.

  4. Các tổ chức chính trị - xã hội và Mặt trận Tổ quốc: Hiểu rõ vai trò phối hợp giám sát, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hoạt động giám sát của HĐND huyện Cần Giờ bao gồm những hình thức nào?
    Hoạt động giám sát gồm xem xét báo cáo công tác, trả lời chất vấn, xem xét văn bản quy phạm pháp luật, thành lập đoàn giám sát và bỏ phiếu tín nhiệm. Ví dụ, giám sát chuyên đề chiếm khoảng 40% tổng số hoạt động giám sát.

  2. Năng lực đại biểu HĐND ảnh hưởng thế nào đến hiệu quả giám sát?
    Đại biểu có trình độ chuyên môn và kỹ năng giám sát tốt sẽ lựa chọn nội dung giám sát phù hợp, phát hiện kịp thời các vấn đề. Hiện có khoảng 60% đại biểu có trình độ đại học trở lên, nhưng cần nâng cao kỹ năng thực tiễn.

  3. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND huyện?
    Bao gồm yếu tố chính trị (sự lãnh đạo của Đảng), pháp lý (quy định pháp luật), tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực, cũng như kinh phí và điều kiện vật chất hỗ trợ.

  4. Làm thế nào để tăng cường phối hợp giữa HĐND và các cơ quan liên quan?
    Xây dựng quy chế phối hợp rõ ràng, tổ chức các cuộc họp định kỳ, chia sẻ thông tin và phối hợp trong các đoàn giám sát để tránh chồng chéo và nâng cao hiệu quả.

  5. Kết quả giám sát được xử lý như thế nào?
    Các kiến nghị sau giám sát được gửi đến cơ quan chức năng để xử lý. Khoảng 70% kiến nghị được thực hiện kịp thời, còn lại cần tăng cường theo dõi, đôn đốc để đảm bảo hiệu quả.

Kết luận

  • Hoạt động giám sát của HĐND huyện Cần Giờ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Thực trạng giám sát đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn tồn tại hạn chế về năng lực đại biểu, phối hợp liên ngành và nguồn lực hỗ trợ.
  • Luận văn đã đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực, tăng cường phối hợp và đầu tư kinh phí cho hoạt động giám sát.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai đào tạo, hoàn thiện quy chế phối hợp và giám sát việc thực hiện kiến nghị để nâng cao hiệu quả.
  • Kêu gọi các cơ quan chức năng, đại biểu HĐND và cộng đồng cùng chung tay thực hiện các giải pháp nhằm phát huy tối đa vai trò giám sát của HĐND huyện Cần Giờ.