Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các ngân hàng thương mại, hoạt động huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân giữ vai trò then chốt trong việc đảm bảo nguồn vốn ổn định cho ngân hàng. Tại Việt Nam, đặc biệt là tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội, Chi nhánh Bắc Ninh (SHB Bắc Ninh), huy động vốn tiền gửi cá nhân không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh mà còn là thước đo quan trọng phản ánh sức khỏe tài chính của ngân hàng. Giai đoạn 2019-2021, SHB Bắc Ninh đã ghi nhận sự tăng trưởng về quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân từ khoảng 976.843 triệu đồng năm 2019 lên hơn 1.055 triệu đồng năm 2021, tương ứng mức tăng gần 37% so với năm trước đó. Tuy nhiên, thị phần huy động vốn cá nhân của chi nhánh vẫn đứng thứ 9 trong số 28 ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, cho thấy tiềm năng phát triển còn nhiều hạn chế.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân tại SHB Bắc Ninh trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn trong giai đoạn 2022-2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ hoạt động huy động vốn tiền gửi cá nhân tại văn phòng chi nhánh và các phòng giao dịch trực thuộc SHB Bắc Ninh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp ngân hàng tối ưu hóa nguồn vốn huy động, giảm chi phí vốn, đồng thời nâng cao sự hài lòng và giữ chân khách hàng cá nhân, góp phần ổn định và phát triển bền vững hoạt động kinh doanh ngân hàng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân và lý thuyết về sự hài lòng của khách hàng trong dịch vụ ngân hàng.

  1. Lý thuyết huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân: Hoạt động huy động vốn được hiểu là quá trình ngân hàng thu hút nguồn vốn từ các cá nhân dưới các hình thức tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi... nhằm tạo nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh. Các nguyên tắc cơ bản bao gồm việc đảm bảo trả đủ vốn và lãi đúng hạn, công khai lãi suất, và quản lý nguồn vốn hiệu quả.

  2. Lý thuyết sự hài lòng khách hàng: Theo Zeithaml & Bitner (2000) và Kotler (2000), sự hài lòng là cảm nhận của khách hàng khi so sánh lợi ích thực tế nhận được với kỳ vọng ban đầu. Trong lĩnh vực ngân hàng, sự hài lòng của khách hàng cá nhân đối với dịch vụ huy động vốn ảnh hưởng trực tiếp đến việc duy trì và mở rộng nguồn vốn huy động.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quy mô huy động vốn, cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn và loại tiền, chi phí huy động vốn, tỷ lệ dư nợ tín dụng cá nhân trên nguồn vốn huy động, và các yếu tố ảnh hưởng đến huy động vốn như chính sách lãi suất, uy tín ngân hàng, chất lượng dịch vụ, và môi trường kinh tế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông qua khảo sát trực tiếp 250 khách hàng cá nhân gửi tiền tại SHB Bắc Ninh trong tháng 4/2021, với 220 phiếu hợp lệ. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện. Nội dung khảo sát tập trung vào sự hài lòng của khách hàng về cơ sở vật chất, thái độ phục vụ, quy trình gửi tiền, và lãi suất.

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo kinh doanh, báo cáo tổng kết hoạt động, báo cáo quyết toán năm của SHB Bắc Ninh giai đoạn 2019-2021, cùng các tài liệu, nghiên cứu chuyên ngành liên quan.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh theo thời gian và không gian để đánh giá quy mô, cơ cấu, chi phí huy động vốn. Phân tích chi tiết nhằm xác định nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn. Công cụ xử lý dữ liệu chính là phần mềm Excel.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu thực trạng trong giai đoạn 2019-2021, khảo sát khách hàng tháng 4/2021, đề xuất giải pháp áp dụng cho giai đoạn 2022-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân: Quy mô huy động vốn tại SHB Bắc Ninh tăng từ khoảng 976.843 triệu đồng năm 2019 lên 1.055 triệu đồng năm 2021, tương đương mức tăng gần 37% so với năm 2020. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn tiền gửi cá nhân đạt trên 90% trong giai đoạn này.

  2. Cơ cấu nguồn vốn chưa tối ưu: Tiền gửi có kỳ hạn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn huy động, tuy nhiên tỷ trọng tiền gửi trung và dài hạn còn thấp, chỉ khoảng 11,4%, gây khó khăn trong việc cân đối kỳ hạn vốn và tín dụng. Tiền gửi không kỳ hạn và tiết kiệm không kỳ hạn chiếm phần lớn, làm tăng rủi ro thanh khoản.

  3. Chi phí huy động vốn còn cao: Chi phí huy động vốn tiền gửi cá nhân chiếm khoảng 3,3% tổng nguồn vốn, trong khi lãi suất huy động được niêm yết theo quy định của Hội sở nhưng vẫn chịu áp lực cạnh tranh từ các ngân hàng khác và các kênh đầu tư hấp dẫn như chứng khoán, bất động sản.

  4. Mức độ hài lòng khách hàng: Khảo sát 220 khách hàng cho thấy khoảng 78% khách hàng hài lòng với dịch vụ huy động vốn tại SHB Bắc Ninh, trong đó các yếu tố được đánh giá cao là thái độ phục vụ của nhân viên và quy trình gửi tiền nhanh gọn. Tuy nhiên, chỉ khoảng 65% hài lòng về chính sách lãi suất và đa dạng sản phẩm tiền gửi.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân tại SHB Bắc Ninh phản ánh nỗ lực của chi nhánh trong việc mở rộng mạng lưới và cải thiện dịch vụ khách hàng. Tuy nhiên, cơ cấu nguồn vốn chưa hợp lý với tỷ trọng tiền gửi trung và dài hạn thấp làm giảm tính ổn định và khả năng sử dụng vốn hiệu quả. Điều này tương đồng với kết quả nghiên cứu của ngành cho thấy tỷ lệ tiền gửi trung dài hạn tại các ngân hàng Việt Nam còn hạn chế, gây áp lực lên thanh khoản và chi phí vốn.

Chi phí huy động vốn cao là thách thức lớn khi ngân hàng phải cạnh tranh với các kênh đầu tư khác và các ngân hàng thương mại khác trên địa bàn. Việc duy trì lãi suất cạnh tranh trong khi vẫn đảm bảo lợi nhuận đòi hỏi SHB Bắc Ninh phải tối ưu hóa chi phí phi lãi và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Mức độ hài lòng khách hàng là chỉ số quan trọng phản ánh chất lượng dịch vụ và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giữ chân và thu hút khách hàng mới. Kết quả khảo sát cho thấy SHB Bắc Ninh cần cải thiện chính sách lãi suất và đa dạng hóa sản phẩm tiền gửi để đáp ứng tốt hơn nhu cầu đa dạng của khách hàng cá nhân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng quy mô huy động vốn, bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn và loại tiền, cùng biểu đồ kết quả khảo sát sự hài lòng khách hàng để minh họa rõ nét các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng cơ cấu vốn tiền gửi hợp lý: Tăng tỷ trọng tiền gửi trung và dài hạn lên ít nhất 20% tổng nguồn vốn huy động đến năm 2025 nhằm nâng cao tính ổn định và khả năng sử dụng vốn hiệu quả. SHB Bắc Ninh cần thiết kế các sản phẩm tiền gửi có kỳ hạn linh hoạt, phù hợp với nhu cầu khách hàng cá nhân.

  2. Đa dạng hóa hình thức huy động vốn và nâng cao tiện ích sản phẩm: Phát triển các sản phẩm tiết kiệm trực tuyến, tiết kiệm dự thưởng, và các gói ưu đãi lãi suất nhằm thu hút khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để tạo thuận lợi cho khách hàng trong giao dịch.

  3. Vận dụng linh hoạt chính sách lãi suất từ Hội sở: Chủ động điều chỉnh lãi suất huy động phù hợp với điều kiện thị trường và cạnh tranh địa phương, đồng thời kiểm soát chi phí huy động vốn để đảm bảo lợi nhuận. Thực hiện các chương trình khuyến mãi, tri ân khách hàng định kỳ.

  4. Đẩy mạnh hoạt động Marketing và chăm sóc khách hàng: Tăng cường quảng bá thương hiệu qua các kênh truyền thông đại chúng, tổ chức các chương trình khuyến mãi, tri ân khách hàng, và các hoạt động cộng đồng nhằm nâng cao uy tín và thu hút vốn. Nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện cơ sở vật chất và quy trình giao dịch để tăng sự hài lòng khách hàng.

  5. Tăng cường đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ giao dịch về kỹ năng bán hàng, chăm sóc khách hàng và kiến thức sản phẩm để nâng cao hiệu quả huy động vốn. Xây dựng đội ngũ nhân viên chuyên trách huy động vốn tại các phòng giao dịch.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ trong giai đoạn 2022-2025 với sự phối hợp chặt chẽ giữa Ban giám đốc chi nhánh, các phòng ban chức năng và đội ngũ nhân viên trực tiếp giao dịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại: Giúp hoạch định chiến lược huy động vốn tiền gửi cá nhân, tối ưu hóa cơ cấu vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Nhân viên phòng giao dịch và cán bộ quan hệ khách hàng: Nâng cao nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến huy động vốn, cải thiện kỹ năng chăm sóc khách hàng và áp dụng các giải pháp thực tiễn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động vốn tiền gửi cá nhân, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp nhằm hỗ trợ hoạt động huy động vốn của các ngân hàng thương mại, góp phần ổn định thị trường tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân là gì?
    Huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân là hoạt động ngân hàng thu hút tiền gửi từ các cá nhân dưới các hình thức như tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiết kiệm, nhằm tạo nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh. Đây là nghiệp vụ cơ bản và quan trọng của ngân hàng thương mại.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả huy động vốn tiền gửi cá nhân?
    Lãi suất huy động là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng. Ngoài ra, uy tín ngân hàng, chất lượng dịch vụ, tiện ích sản phẩm và môi trường kinh tế cũng đóng vai trò quan trọng.

  3. Tại sao cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn lại quan trọng?
    Cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn ảnh hưởng đến tính ổn định và khả năng sử dụng vốn của ngân hàng. Tiền gửi trung và dài hạn giúp ngân hàng có nguồn vốn ổn định để cho vay dài hạn, giảm rủi ro thanh khoản.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của khách hàng cá nhân trong huy động vốn?
    Cải thiện chất lượng dịch vụ, đa dạng hóa sản phẩm tiền gửi, nâng cao tiện ích giao dịch, và xây dựng chính sách lãi suất cạnh tranh là những cách hiệu quả để tăng sự hài lòng và giữ chân khách hàng.

  5. SHB Bắc Ninh đã đạt được những thành tựu gì trong huy động vốn tiền gửi cá nhân?
    SHB Bắc Ninh đã tăng trưởng quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân gần 37% trong giai đoạn 2019-2021, duy trì tỷ lệ nợ xấu thấp và cải thiện chênh lệch thu – chi, thể hiện sự phát triển ổn định trong bối cảnh kinh tế khó khăn do đại dịch.

Kết luận

  • Huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân tại SHB Bắc Ninh tăng trưởng ổn định với quy mô đạt trên 1.055 triệu đồng năm 2021, tăng gần 37% so với năm 2020.
  • Cơ cấu nguồn vốn còn chưa tối ưu, tỷ trọng tiền gửi trung và dài hạn thấp, ảnh hưởng đến tính ổn định và hiệu quả sử dụng vốn.
  • Chi phí huy động vốn còn cao, đòi hỏi ngân hàng phải cân đối chính sách lãi suất và chi phí phi lãi để duy trì lợi nhuận.
  • Mức độ hài lòng khách hàng tương đối cao nhưng cần cải thiện về chính sách lãi suất và đa dạng sản phẩm.
  • Đề xuất các giải pháp toàn diện từ xây dựng cơ cấu vốn, đa dạng sản phẩm, marketing, chăm sóc khách hàng đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn trong giai đoạn 2022-2025.

Luận văn khuyến nghị SHB Bắc Ninh triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất để tận dụng tối đa tiềm năng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Các nhà quản lý và chuyên gia tài chính ngân hàng nên tham khảo nghiên cứu này để áp dụng vào thực tiễn quản trị nguồn vốn ngân hàng.