Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động huy động vốn, đặc biệt là tiền gửi thanh toán không kỳ hạn (CASA), đóng vai trò then chốt trong hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại (NHTM). Tại Việt Nam, CASA không chỉ là nguồn vốn giá rẻ, ổn định mà còn giúp ngân hàng cải thiện biên thu nhập lãi thuần (NIM) và tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt và biến động lãi suất, nhiều ngân hàng, trong đó có Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank), đang đối mặt với thách thức trong việc duy trì và thúc đẩy tăng trưởng CASA. Cụ thể, tỷ lệ CASA của VPBank giảm từ 22% năm 2021 xuống còn 17% năm 2022 và tiếp tục giảm nhẹ trong nửa đầu năm 2023, đồng thời quy mô tiền gửi thanh toán cũng giảm liên tục.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng huy động CASA tại VPBank trong giai đoạn 2019-2022, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp thúc đẩy tăng trưởng CASA phù hợp với đặc thù của ngân hàng. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá sâu sắc hoạt động huy động CASA, xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, từ đó đề xuất các giải pháp chiến lược nhằm nâng cao tỷ lệ CASA, góp phần tăng cường nguồn vốn giá rẻ, ổn định cho ngân hàng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ VPBank duy trì vị thế cạnh tranh, nâng cao hiệu quả kinh doanh và đáp ứng nhu cầu khách hàng trong thời đại số hóa.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về huy động vốn ngân hàng, tập trung vào:

  • Khái niệm huy động vốn và các hình thức huy động vốn: Bao gồm tiền gửi không kỳ hạn (CASA), tiền gửi có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác. CASA được định nghĩa là tổng tiền gửi không kỳ hạn trên tổng vốn huy động, phản ánh nguồn vốn giá rẻ và ổn định của ngân hàng.

  • Vai trò và ý nghĩa của CASA trong hoạt động ngân hàng: CASA giúp giảm chi phí vốn, tăng thanh khoản, giảm rủi ro tài chính và nâng cao uy tín ngân hàng. Tỷ lệ CASA cao đồng nghĩa với khả năng cạnh tranh lãi suất cho vay tốt hơn và cải thiện biên thu nhập lãi thuần (NIM).

  • Các yếu tố ảnh hưởng đến huy động CASA: Bao gồm yếu tố khách quan như chính sách tiền tệ, quy định pháp luật, tình hình kinh tế - xã hội, năng lực tài chính và tâm lý khách hàng; yếu tố chủ quan như chính sách sản phẩm, hoạt động marketing, trình độ nghiệp vụ cán bộ nhân viên, dịch vụ ngân hàng điện tử và quan hệ đối tác.

  • Mô hình SWOT: Được sử dụng để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong hoạt động huy động CASA tại VPBank.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu:

    • Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, báo cáo tổng kết kinh doanh của VPBank giai đoạn 2019-2022, cùng các tài liệu chuyên ngành và số liệu thống kê ngành ngân hàng.
    • Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 549 khách hàng cá nhân sử dụng tài khoản thanh toán CASA tại VPBank vào tháng 5/2023, sử dụng bảng hỏi trực tuyến và trực tiếp tại quầy giao dịch.

  • Phương pháp phân tích:

    • Phương pháp so sánh để đánh giá sự biến động quy mô huy động CASA qua các năm và so sánh tỷ lệ CASA của VPBank với các ngân hàng khác trong ngành.
    • Phương pháp thống kê số liệu nhằm phân tích tốc độ tăng trưởng, số dư bình quân và các chỉ số liên quan đến CASA.
    • Phân tích SWOT để đánh giá nội lực và môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động huy động CASA của VPBank.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2022 với khảo sát khách hàng thực hiện năm 2023, nhằm phản ánh thực trạng và xu hướng gần nhất của hoạt động huy động CASA tại VPBank.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ CASA của VPBank giảm liên tục: Tỷ lệ CASA giảm từ 22% năm 2021 xuống 17% năm 2022, tiếp tục giảm nhẹ trong nửa đầu năm 2023. Quy mô tiền gửi không kỳ hạn cũng giảm liên tục trong giai đoạn này, trái ngược với xu hướng tăng trưởng của một số ngân hàng khác như MBBank (40%) và Techcombank (35%).

  2. Đánh giá khách hàng về dịch vụ tài khoản CASA tại VPBank: Khảo sát 549 khách hàng cho thấy 68% khách hàng hài lòng với dịch vụ tài khoản thanh toán, tuy nhiên vẫn còn 32% khách hàng không hài lòng chủ yếu do mức phí quản lý tài khoản và trải nghiệm ứng dụng ngân hàng điện tử chưa tối ưu.

  3. Các yếu tố ảnh hưởng đến huy động CASA tại VPBank:

    • Yếu tố khách quan: Chính sách tiền tệ thắt chặt, lãi suất huy động tăng cao, cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng và ví điện tử FinTech.
    • Yếu tố chủ quan: Chính sách sản phẩm chưa đa dạng, hoạt động marketing chưa đồng bộ trên đa kênh, năng lực nghiệp vụ cán bộ nhân viên chưa đồng đều, và ứng dụng ngân hàng điện tử chưa phát huy hết tiềm năng.

  4. Phân tích SWOT:

    • Điểm mạnh: Thương hiệu uy tín, mạng lưới rộng khắp, ứng dụng công nghệ số đang phát triển.
    • Điểm yếu: Tỷ lệ CASA giảm, dịch vụ khách hàng chưa đồng đều, sản phẩm chưa đa dạng.
    • Cơ hội: Xu hướng số hóa, nhu cầu thanh toán không dùng tiền mặt tăng cao, hợp tác với các đối tác công nghệ.
    • Thách thức: Cạnh tranh từ ngân hàng số và FinTech, biến động lãi suất, tâm lý khách hàng thay đổi.

Thảo luận kết quả

Việc giảm tỷ lệ CASA tại VPBank phản ánh áp lực cạnh tranh và sự thay đổi trong hành vi khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh lãi suất huy động tăng và sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng thanh toán số. So với các ngân hàng dẫn đầu như MBBank và Techcombank, VPBank còn nhiều dư địa để cải thiện sản phẩm và dịch vụ nhằm thu hút và giữ chân khách hàng CASA.

Dữ liệu khảo sát cho thấy khách hàng đánh giá cao sự tiện lợi của dịch vụ nhưng vẫn còn băn khoăn về chi phí và trải nghiệm kỹ thuật số. Điều này cho thấy cần thiết phải nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời phát triển các tính năng quản lý tài chính trên ứng dụng ngân hàng điện tử để tăng tần suất sử dụng tài khoản CASA.

Phân tích SWOT cho thấy VPBank có nền tảng vững chắc nhưng cần tận dụng cơ hội số hóa và hợp tác đối tác để khắc phục điểm yếu và ứng phó thách thức. Việc triển khai các giải pháp đồng bộ sẽ giúp ngân hàng cải thiện tỷ lệ CASA, từ đó giảm chi phí vốn và tăng lợi nhuận.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng tỷ lệ CASA qua các năm, bảng so sánh tỷ lệ CASA giữa VPBank và các ngân hàng đối thủ, cũng như biểu đồ kết quả khảo sát mức độ hài lòng của khách hàng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và triển khai chính sách huy động CASA hiệu quả

    • Tối ưu hóa các gói sản phẩm tài khoản thanh toán với ưu đãi lãi suất cạnh tranh và miễn phí dịch vụ quản lý tài khoản.
    • Thời gian thực hiện: 6-12 tháng.
    • Chủ thể: Ban quản lý sản phẩm và marketing VPBank.

  2. Đẩy mạnh hoạt động marketing đa kênh

    • Triển khai chiến dịch quảng bá tích hợp trên mạng xã hội, ứng dụng di động, chi nhánh và đối tác để nâng cao nhận diện thương hiệu CASA.
    • Thời gian thực hiện: liên tục, ưu tiên 12 tháng đầu.
    • Chủ thể: Phòng marketing và truyền thông.

  3. Phát triển các tính năng quản lý tài chính trên ứng dụng ngân hàng điện tử

    • Tích hợp các công cụ quản lý chi tiêu, cảnh báo số dư, và ưu đãi cá nhân hóa để tăng tần suất sử dụng tài khoản CASA.
    • Thời gian thực hiện: 9-12 tháng.
    • Chủ thể: Ban công nghệ thông tin và phát triển sản phẩm số.

  4. Nâng cao năng lực và trình độ nghiệp vụ của cán bộ nhân viên

    • Tổ chức đào tạo chuyên sâu về tư vấn tài chính, kỹ năng chăm sóc khách hàng và kỹ thuật số.
    • Thời gian thực hiện: định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: Phòng nhân sự và đào tạo.

  5. Tăng cường quan hệ hợp tác với các đối tác công nghệ và tài chính

    • Mở rộng hợp tác với các công ty FinTech, ví điện tử để tích hợp dịch vụ và mở rộng mạng lưới khách hàng.
    • Thời gian thực hiện: 12-18 tháng.
    • Chủ thể: Ban phát triển đối tác và chiến lược.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý VPBank

    • Lợi ích: Định hướng chiến lược phát triển sản phẩm và dịch vụ CASA, nâng cao hiệu quả huy động vốn.
    • Use case: Xây dựng kế hoạch tăng trưởng CASA phù hợp với xu hướng thị trường.

  2. Phòng marketing và phát triển sản phẩm ngân hàng

    • Lợi ích: Hiểu rõ hành vi khách hàng và các yếu tố ảnh hưởng đến huy động CASA để thiết kế chiến dịch marketing hiệu quả.
    • Use case: Triển khai các chương trình quảng bá đa kênh và phát triển sản phẩm mới.

  3. Nhân viên tư vấn và chăm sóc khách hàng

    • Lợi ích: Nâng cao kiến thức nghiệp vụ, cải thiện kỹ năng tư vấn và chăm sóc khách hàng CASA.
    • Use case: Tăng cường tương tác và giữ chân khách hàng hiện hữu.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng

    • Lợi ích: Tham khảo nghiên cứu thực tiễn về huy động vốn CASA tại ngân hàng Việt Nam trong bối cảnh số hóa.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản trị ngân hàng và tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. CASA là gì và tại sao nó quan trọng với ngân hàng?
    CASA là tiền gửi không kỳ hạn, bao gồm tài khoản thanh toán và tiết kiệm không kỳ hạn. Nó quan trọng vì là nguồn vốn giá rẻ, giúp ngân hàng giảm chi phí huy động vốn và tăng lợi nhuận.

  2. Tỷ lệ CASA của VPBank hiện nay như thế nào?
    Tỷ lệ CASA của VPBank giảm từ 22% năm 2021 xuống 17% năm 2022 và tiếp tục giảm nhẹ trong nửa đầu năm 2023, cho thấy thách thức trong việc duy trì nguồn vốn giá rẻ.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến huy động CASA tại VPBank?
    Các yếu tố chính gồm chính sách tiền tệ, cạnh tranh từ ngân hàng số và FinTech, chính sách sản phẩm chưa đa dạng, và trải nghiệm dịch vụ ngân hàng điện tử chưa tối ưu.

  4. Giải pháp nào giúp tăng trưởng CASA hiệu quả?
    Đẩy mạnh marketing đa kênh, phát triển tính năng quản lý tài chính trên ứng dụng số, nâng cao trình độ nhân viên, và hợp tác với các đối tác công nghệ là những giải pháp thiết thực.

  5. Khách hàng có lợi gì khi ngân hàng tăng tỷ lệ CASA?
    Khách hàng được hưởng dịch vụ tiện ích hơn, phí thấp hơn, lãi suất cạnh tranh và trải nghiệm ngân hàng số tốt hơn, đồng thời tăng sự tin tưởng và trung thành với ngân hàng.

Kết luận

  • CASA là nguồn vốn giá rẻ và ổn định, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động kinh doanh của VPBank.
  • Tỷ lệ CASA của VPBank có xu hướng giảm trong giai đoạn 2019-2023, đặt ra thách thức lớn trong huy động vốn.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan đều ảnh hưởng đến hoạt động huy động CASA, trong đó chính sách sản phẩm, marketing và công nghệ số là điểm cần cải thiện.
  • Luận văn đề xuất các giải pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy tăng trưởng CASA, bao gồm chính sách sản phẩm, marketing đa kênh, phát triển ứng dụng số, nâng cao năng lực nhân viên và hợp tác đối tác.
  • Các bước tiếp theo cần tập trung triển khai các giải pháp trong 12-18 tháng tới để cải thiện tỷ lệ CASA, nâng cao hiệu quả kinh doanh và tăng sức cạnh tranh của VPBank trên thị trường.

Để tiếp tục phát triển, VPBank cần hành động ngay từ bây giờ nhằm tận dụng cơ hội số hóa và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng trong kỷ nguyên ngân hàng số.