Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học tại Việt Nam giai đoạn 2006-2010, việc nâng cao chất lượng đào tạo theo phương pháp thứ tự tín chỉ trở thành yêu cầu cấp thiết. Giáo dục đại học đã phát triển đa dạng về quy mô và loại hình, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều hạn chế về hệ thống, quy trình đào tạo, phương pháp giảng dạy và đội ngũ giảng viên. Đặc biệt, sinh viên năm thứ nhất tại Viện Tài chính gặp nhiều khó khăn trong việc tự học và tiếp cận nội dung môn học Toán cao cấp phần “Đạo hàm và ứng dụng” theo phương pháp này. Mục tiêu nghiên cứu nhằm tìm hiểu, thiết kế và xây dựng phương án dạy học nội dung “Đạo hàm và ứng dụng” theo phương pháp dạy học hiện đại, nâng cao hiệu quả học tập cho sinh viên khối kinh tế.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm thứ nhất Viện Tài chính, Đại học Quốc gia Hà Nội, trong khoảng thời gian thực hiện thí nghiệm sư phạm kéo dài một tuần. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cải thiện năng lực tự học, sáng tạo và khả năng vận dụng kiến thức toán học trong đào tạo đại học, góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo tín chỉ, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết dạy học hiện đại và lý thuyết phát triển năng lực tự học của sinh viên. Lý thuyết dạy học hiện đại nhấn mạnh vai trò trung tâm của người học, khuyến khích sự chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Lý thuyết phát triển năng lực tự học tập trung vào việc xây dựng môi trường học tập hỗ trợ sinh viên tự khám phá, tự nghiên cứu và tự đánh giá kết quả học tập.

Mô hình nghiên cứu áp dụng phương pháp dạy học theo tín chỉ, kết hợp ba hình thức học tập: lên lớp, thực hành và tự học. Các khái niệm chính bao gồm: đạo hàm và ứng dụng, phương pháp dạy học hiện đại, năng lực tự học, phương pháp dạy học theo tín chỉ, và phương pháp thí nghiệm sư phạm.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là sinh viên năm thứ nhất Viện Tài chính, Đại học Quốc gia Hà Nội, với cỡ mẫu khoảng 90 sinh viên tham gia thí nghiệm sư phạm. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện, tập trung vào sinh viên khối kinh tế có đăng ký học môn Toán cao cấp.

Phương pháp phân tích bao gồm phân tích định tính qua khảo sát ý kiến chuyên gia, giảng viên và sinh viên; phân tích định lượng qua kiểm tra kết quả học tập trước và sau thí nghiệm. Timeline nghiên cứu kéo dài trong một tuần thực hiện thí nghiệm sư phạm, thu thập dữ liệu phản hồi và đánh giá kết quả học tập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ sinh viên quen với phương pháp dạy học hiện đại còn thấp: Khoảng 90% sinh viên và đồng nghiệp khảo sát cho biết phương pháp dạy học hiện đại theo tín chỉ chưa được áp dụng hiệu quả, dẫn đến khó khăn trong việc tự học và vận dụng kiến thức.

  2. Sinh viên năm thứ nhất gặp khó khăn trong việc tự học môn Toán cao cấp: 70% sinh viên phản ánh thiếu kỹ năng tự học, chưa quen với việc tự nghiên cứu và thảo luận nhóm, ảnh hưởng đến kết quả học tập.

  3. Phương pháp dạy học theo tín chỉ kết hợp thí nghiệm sư phạm giúp nâng cao hiệu quả học tập: Kết quả kiểm tra điểm số sau thí nghiệm cho thấy điểm trung bình tăng khoảng 15% so với trước thí nghiệm, với sự cải thiện rõ rệt ở kỹ năng vận dụng kiến thức đạo hàm vào giải quyết bài toán thực tế.

  4. Vai trò của giảng viên và môi trường học tập rất quan trọng: 85% sinh viên đánh giá cao sự hướng dẫn, hỗ trợ của giảng viên trong quá trình học tập, đồng thời môi trường học tập tích cực giúp sinh viên phát huy năng lực tự học.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những khó khăn trên là do sinh viên chưa quen với phương pháp dạy học theo tín chỉ, thiếu kỹ năng tự học và chưa được trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học, kết quả này phù hợp với xu hướng chung về sự cần thiết đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao năng lực tự học và sáng tạo của sinh viên.

Việc áp dụng phương pháp dạy học hiện đại kết hợp thí nghiệm sư phạm đã tạo điều kiện cho sinh viên phát triển kỹ năng tự học, tự nghiên cứu và vận dụng kiến thức vào thực tế. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm số trước và sau thí nghiệm, bảng khảo sát ý kiến sinh viên về mức độ hài lòng và hiệu quả học tập.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò của phương pháp dạy học theo tín chỉ trong đào tạo đại học, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán cao cấp cho sinh viên khối kinh tế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chương trình đào tạo và tài liệu học tập phù hợp: Thiết kế nội dung môn Toán cao cấp theo hướng phát triển năng lực tự học, tăng cường bài tập ứng dụng thực tế, hoàn thiện tài liệu hỗ trợ sinh viên tự nghiên cứu. Thời gian thực hiện: 1 năm; chủ thể: Viện Tài chính phối hợp với khoa Toán.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn về phương pháp dạy học hiện đại, kỹ năng hướng dẫn sinh viên tự học và thảo luận nhóm. Thời gian: 6 tháng; chủ thể: Ban đào tạo và phát triển giảng viên.

  3. Tăng cường môi trường học tập tương tác và hỗ trợ sinh viên: Xây dựng phòng học hiện đại, phòng thí nghiệm toán học, tổ chức các nhóm học tập, câu lạc bộ toán học để sinh viên trao đổi, thảo luận. Thời gian: 1 năm; chủ thể: Nhà trường và các khoa chuyên môn.

  4. Áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học: Phát triển hệ thống học liệu điện tử, bài giảng trực tuyến, phần mềm hỗ trợ học tập để sinh viên có thể học tập linh hoạt, chủ động. Thời gian: 1 năm; chủ thể: Trung tâm công nghệ thông tin và Viện Tài chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên các khoa kinh tế và toán học: Nắm bắt phương pháp dạy học hiện đại, áp dụng hiệu quả trong giảng dạy môn Toán cao cấp, nâng cao chất lượng đào tạo.

  2. Sinh viên năm thứ nhất khối kinh tế: Hiểu rõ phương pháp học tập theo tín chỉ, phát triển kỹ năng tự học và vận dụng kiến thức toán học vào thực tế.

  3. Nhà quản lý giáo dục đại học: Tham khảo các giải pháp đổi mới phương pháp đào tạo, xây dựng chính sách hỗ trợ nâng cao chất lượng đào tạo theo tín chỉ.

  4. Chuyên gia nghiên cứu giáo dục và phát triển chương trình đào tạo: Sử dụng kết quả nghiên cứu để phát triển các mô hình đào tạo tiên tiến, phù hợp với xu hướng đổi mới giáo dục đại học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương pháp dạy học theo tín chỉ là gì?
    Phương pháp dạy học theo tín chỉ cho phép sinh viên chủ động lựa chọn môn học, thời gian học tập và tốc độ học phù hợp với năng lực cá nhân, giúp phát triển kỹ năng tự học và sáng tạo.

  2. Tại sao sinh viên năm thứ nhất gặp khó khăn với môn Toán cao cấp?
    Nguyên nhân chính là do sinh viên chưa quen với phương pháp học tập chủ động, thiếu kỹ năng tự nghiên cứu và vận dụng kiến thức, cũng như chưa được trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng.

  3. Phương pháp thí nghiệm sư phạm được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    Phương pháp này được thực hiện qua một tuần thí nghiệm với sinh viên năm thứ nhất, kết hợp giảng dạy, thực hành và tự học, thu thập dữ liệu phản hồi và đánh giá kết quả học tập.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán cao cấp?
    Cần xây dựng chương trình đào tạo phù hợp, đào tạo giảng viên, tạo môi trường học tập tích cực và ứng dụng công nghệ thông tin hỗ trợ học tập.

  5. Vai trò của giảng viên trong phương pháp dạy học hiện đại là gì?
    Giảng viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ sinh viên tự học, tạo môi trường học tập tương tác và khuyến khích sinh viên phát huy năng lực sáng tạo.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm rõ những khó khăn của sinh viên năm thứ nhất Viện Tài chính trong học tập môn Toán cao cấp theo phương pháp dạy học theo tín chỉ.
  • Phương pháp dạy học hiện đại kết hợp thí nghiệm sư phạm giúp nâng cao hiệu quả học tập, phát triển năng lực tự học và vận dụng kiến thức.
  • Đề xuất các giải pháp thiết thực về chương trình đào tạo, đào tạo giảng viên, môi trường học tập và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Kết quả nghiên cứu góp phần đổi mới phương pháp dạy học đại học, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
  • Tiếp tục triển khai áp dụng rộng rãi phương pháp này trong các môn học khác và các khoa khác trong trường.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị đào tạo cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiến hành đánh giá, điều chỉnh để nâng cao hiệu quả đào tạo theo phương pháp dạy học hiện đại.