Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân tại các ngân hàng thương mại đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nguồn vốn ổn định cho hoạt động kinh doanh và phát triển kinh tế. Tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19 từ cuối năm 2019, việc huy động vốn tiền gửi cá nhân trở nên ngày càng khó khăn do thu nhập người dân giảm sút và tâm lý thận trọng trong đầu tư. Theo báo cáo của Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội, Chi nhánh Bắc Ninh (SHB Bắc Ninh), quy mô huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân đã tăng từ khoảng 976.843 triệu đồng năm 2019 lên hơn 1.055 triệu đồng năm 2021, tuy nhiên thị phần huy động vốn của chi nhánh vẫn chỉ đứng thứ 9 trên 28 ngân hàng thương mại tại địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân tại SHB Bắc Ninh trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn trong giai đoạn 2022-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động huy động vốn tại văn phòng chi nhánh và các phòng giao dịch trực thuộc SHB Bắc Ninh, với dữ liệu thu thập từ báo cáo kinh doanh, khảo sát khách hàng và các tài liệu liên quan. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp ngân hàng tối ưu hóa nguồn vốn huy động, giảm chi phí vốn và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường tài chính địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân trong ngân hàng thương mại. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về huy động vốn ngân hàng: Hoạt động huy động vốn được hiểu là quá trình ngân hàng tìm kiếm và tập trung nguồn vốn từ các cá nhân, tổ chức nhằm đảm bảo nguồn vốn hoạt động kinh doanh. Huy động vốn tiền gửi cá nhân bao gồm các hình thức tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiết kiệm và các công cụ tài chính khác theo nguyên tắc hoàn trả vốn và lãi đúng hạn.

  2. Lý thuyết về sự hài lòng khách hàng: Sự hài lòng của khách hàng cá nhân được xem là yếu tố định tính quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn. Theo Zeithaml & Bitner (2000), sự hài lòng là đánh giá của khách hàng về mức độ đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng đối với sản phẩm/dịch vụ. Khảo sát sự hài lòng giúp ngân hàng nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và điều chỉnh chính sách phù hợp.

Các khái niệm chính bao gồm: huy động vốn tiền gửi cá nhân, chi phí huy động vốn, cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn và loại tiền, chính sách lãi suất, sự hài lòng khách hàng, và các yếu tố ảnh hưởng đến huy động vốn như môi trường kinh tế, pháp luật, cạnh tranh và công nghệ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp và thứ cấp để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua khảo sát trực tiếp 250 khách hàng cá nhân gửi tiền tại SHB Bắc Ninh trong tháng 4/2021, với 220 phiếu hợp lệ. Mẫu được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên nhằm đánh giá sự hài lòng về cơ sở vật chất, thái độ phục vụ, quy trình gửi tiền, lãi suất và các tiện ích đi kèm.

  • Dữ liệu thứ cấp: Bao gồm báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo tổng kết, số liệu thống kê từ SHB Bắc Ninh giai đoạn 2019-2021, các tài liệu pháp luật liên quan, và các nghiên cứu trước đây về huy động vốn ngân hàng.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh theo thời gian và không gian, phân tích chi tiết các chỉ tiêu định lượng như quy mô huy động vốn, tỷ trọng nguồn vốn, chi phí huy động, tỷ lệ dư nợ tín dụng cá nhân trên nguồn vốn huy động. Phân tích định tính dựa trên khảo sát sự hài lòng khách hàng và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng.

  • Công cụ xử lý dữ liệu: Phần mềm Excel được sử dụng để tổng hợp, phân tích số liệu và trình bày kết quả.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021 cho thực trạng và đề xuất giải pháp áp dụng cho giai đoạn 2022-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân tăng trưởng ổn định: Từ năm 2019 đến 2021, quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân tại SHB Bắc Ninh tăng từ khoảng 976.843 triệu đồng lên 1.055 triệu đồng, tương đương mức tăng gần 8%. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn đạt khoảng 95% trong giai đoạn này.

  2. Cơ cấu nguồn vốn chưa tối ưu: Tiền gửi có kỳ hạn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn huy động (khoảng 70%), trong khi tiền gửi không kỳ hạn và tiết kiệm không kỳ hạn chiếm tỷ lệ thấp hơn, ảnh hưởng đến tính linh hoạt và chi phí vốn. Tiền gửi bằng nội tệ chiếm trên 90% tổng nguồn vốn, tiền gửi ngoại tệ chiếm tỷ trọng nhỏ do rủi ro tỷ giá.

  3. Chi phí huy động vốn còn cao: Chi phí huy động vốn tiền gửi cá nhân chiếm khoảng 4,5% tổng nguồn vốn, trong đó lãi suất huy động được đánh giá là chưa cạnh tranh so với các ngân hàng khác trên địa bàn, làm giảm sức hấp dẫn đối với khách hàng.

  4. Sự hài lòng của khách hàng ở mức trung bình khá: Khảo sát 220 khách hàng cho thấy 68% khách hàng hài lòng với dịch vụ huy động vốn tại SHB Bắc Ninh, trong đó các yếu tố được đánh giá cao là thái độ phục vụ và cơ sở vật chất, nhưng lãi suất và đa dạng sản phẩm còn hạn chế, chỉ đạt mức hài lòng khoảng 55%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy SHB Bắc Ninh đã đạt được sự tăng trưởng ổn định về quy mô huy động vốn tiền gửi cá nhân trong bối cảnh kinh tế khó khăn do đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, cơ cấu nguồn vốn chưa hợp lý với tỷ trọng tiền gửi có kỳ hạn cao làm tăng chi phí huy động và giảm tính linh hoạt trong sử dụng vốn. Chi phí huy động vốn cao hơn mức trung bình ngành khiến ngân hàng khó cạnh tranh về lãi suất, ảnh hưởng đến khả năng thu hút khách hàng mới.

Sự hài lòng khách hàng phản ánh nhu cầu cải thiện đa dạng sản phẩm và chính sách lãi suất linh hoạt hơn. So sánh với các chi nhánh ngân hàng khác như Agribank và Vietcombank Bắc Ninh, SHB cần học hỏi kinh nghiệm trong xây dựng mối quan hệ khách hàng lâu dài, phát triển sản phẩm đa dạng và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng quy mô huy động vốn, bảng phân tích cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn và loại tiền, cùng biểu đồ kết quả khảo sát sự hài lòng khách hàng để minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng cơ cấu vốn tiền gửi hợp lý: Tăng tỷ trọng tiền gửi không kỳ hạn và tiết kiệm không kỳ hạn lên ít nhất 30% tổng nguồn vốn để giảm chi phí huy động và tăng tính linh hoạt sử dụng vốn. Thời gian thực hiện: 2022-2025. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo SHB Bắc Ninh phối hợp phòng Tín dụng và Marketing.

  2. Đa dạng hóa các hình thức huy động vốn và nâng cao tiện ích sản phẩm: Phát triển các sản phẩm tiết kiệm trực tuyến, tiết kiệm dự thưởng, và các gói ưu đãi lãi suất theo nhóm khách hàng nhằm thu hút đa dạng đối tượng. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng Marketing và Phòng Dịch vụ khách hàng.

  3. Vận dụng linh hoạt các cơ chế chính sách huy động vốn từ Hội sở: Đề xuất điều chỉnh chính sách lãi suất phù hợp với biến động thị trường và cạnh tranh địa phương, đồng thời áp dụng các ưu đãi phí dịch vụ để tăng sức hấp dẫn. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc và Hội sở SHB.

  4. Đẩy mạnh hoạt động Marketing và chăm sóc khách hàng: Tăng cường quảng bá thương hiệu qua các kênh truyền thông, tổ chức chương trình khuyến mãi, tri ân khách hàng, đồng thời nâng cao chất lượng phục vụ và đào tạo nhân viên chuyên nghiệp. Thời gian: liên tục từ 2022. Chủ thể: Phòng Marketing, Phòng Dịch vụ khách hàng và Phòng Nhân sự.

  5. Tăng cường đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Đào tạo kỹ năng giao tiếp, nghiệp vụ huy động vốn và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ nhân viên nhằm nâng cao hiệu quả công tác huy động vốn. Thời gian: 2022-2025. Chủ thể: Phòng Nhân sự phối hợp Ban Giám đốc.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại: Giúp hoạch định chiến lược huy động vốn, tối ưu hóa cơ cấu nguồn vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

  2. Phòng Marketing và Dịch vụ khách hàng ngân hàng: Tham khảo các giải pháp phát triển sản phẩm, chính sách chăm sóc khách hàng và chiến lược quảng bá thương hiệu.

  3. Nhân viên giao dịch và cán bộ huy động vốn: Nâng cao nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến huy động vốn, kỹ năng phục vụ và quản lý khách hàng cá nhân.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về huy động vốn tiền gửi cá nhân, phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu trong lĩnh vực ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân là gì?
    Huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân là hoạt động ngân hàng nhận tiền gửi từ cá nhân dưới các hình thức như tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiết kiệm, theo nguyên tắc hoàn trả vốn và lãi đúng hạn. Đây là nguồn vốn quan trọng cho hoạt động kinh doanh của ngân hàng.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả huy động vốn?
    Lãi suất huy động là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quyết định gửi tiền của khách hàng. Ngoài ra, chất lượng dịch vụ, đa dạng sản phẩm, uy tín ngân hàng và môi trường kinh tế cũng đóng vai trò quan trọng.

  3. Tại sao cơ cấu nguồn vốn lại quan trọng?
    Cơ cấu nguồn vốn ảnh hưởng đến chi phí huy động và tính ổn định của nguồn vốn. Tiền gửi có kỳ hạn thường có chi phí cao nhưng ổn định, trong khi tiền gửi không kỳ hạn chi phí thấp nhưng dễ biến động, ảnh hưởng đến khả năng sử dụng vốn của ngân hàng.

  4. Làm thế nào để nâng cao sự hài lòng của khách hàng cá nhân?
    Nâng cao sự hài lòng thông qua cải thiện chất lượng dịch vụ, thái độ phục vụ chuyên nghiệp, đa dạng sản phẩm, tiện ích đi kèm và chính sách chăm sóc khách hàng phù hợp với nhu cầu.

  5. SHB Bắc Ninh có thể học hỏi gì từ các ngân hàng khác?
    SHB Bắc Ninh có thể học hỏi kinh nghiệm xây dựng mối quan hệ khách hàng lâu dài, phát triển sản phẩm đa dạng, đẩy mạnh marketing và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực như Agribank và Vietcombank Bắc Ninh đã thực hiện.

Kết luận

  • Hoạt động huy động vốn tiền gửi khách hàng cá nhân tại SHB Bắc Ninh giai đoạn 2019-2021 tăng trưởng ổn định nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về cơ cấu nguồn vốn và chi phí huy động.
  • Sự hài lòng của khách hàng ở mức trung bình, phản ánh nhu cầu cải thiện sản phẩm và dịch vụ.
  • Các yếu tố khách quan và chủ quan như môi trường kinh tế, chính sách lãi suất, cạnh tranh và chất lượng nhân sự ảnh hưởng lớn đến hiệu quả huy động vốn.
  • Đề xuất các giải pháp toàn diện từ xây dựng cơ cấu vốn, đa dạng sản phẩm, chính sách lãi suất linh hoạt, marketing hiệu quả và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
  • Tiếp tục nghiên cứu và triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2022-2025 nhằm nâng cao vị thế và hiệu quả kinh doanh của SHB Bắc Ninh trên thị trường tài chính địa phương.

Luận văn kêu gọi Ban lãnh đạo SHB Bắc Ninh và các phòng ban liên quan nhanh chóng áp dụng các giải pháp đề xuất để gia tăng hiệu quả huy động vốn, góp phần phát triển bền vững ngân hàng trong tương lai gần.