Tổng quan nghiên cứu

Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một trong những nguồn thu quan trọng, góp phần tăng nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN) và thực hiện công bằng xã hội. Tại Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh, thành phố Hải Phòng, công tác quản lý thuế TNCN có vai trò thiết yếu trong việc đảm bảo nguồn thu ổn định cho NSNN, đồng thời góp phần điều tiết thu nhập giữa các tầng lớp dân cư. Giai đoạn 2018 – 2022, Chi cục Thuế khu vực đã thực hiện quản lý thuế TNCN trong bối cảnh kinh tế có nhiều biến động, đặc biệt là ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý thuế TNCN tại đơn vị này, đánh giá kết quả đạt được, chỉ ra những hạn chế và đề xuất các biện pháp hoàn thiện trong giai đoạn 2023 – 2028, tầm nhìn đến năm 2030.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý thuế TNCN tại Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh, với dữ liệu thu thập từ năm 2018 đến 2022. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần tăng thu cho NSNN, đồng thời hỗ trợ cải cách thủ tục hành chính thuế và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế. Qua đó, giúp cơ quan thuế địa phương hoàn thiện quy trình, nâng cao năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội của thành phố Hải Phòng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý thuế và mô hình quản lý thuế TNCN, trong đó tập trung vào:

  • Lý thuyết quản lý thuế: Nhấn mạnh vai trò của quản lý thuế trong việc đảm bảo nguồn thu NSNN, điều tiết thu nhập và thực hiện công bằng xã hội.
  • Mô hình quản lý thuế TNCN theo cơ chế tự khai, tự nộp: Người nộp thuế tự kê khai, tự nộp thuế dựa trên quy định pháp luật, cơ quan thuế hỗ trợ, giám sát và kiểm tra nhằm đảm bảo tuân thủ.
  • Khái niệm chính: Thuế TNCN, quản lý thuế, đăng ký thuế, kê khai thuế, nộp thuế, quyết toán thuế, hoàn thuế, kiểm tra thuế, xử lý vi phạm thuế.

Các khái niệm này tạo nền tảng lý luận để phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế TNCN.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp tài liệu, phân tích, đánh giá kết hợp với phương pháp thống kê và mô hình hóa. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh giai đoạn 2018 – 2022, bao gồm dự toán thuế, kết quả thu thuế, số lượng người nộp thuế, hồ sơ hoàn thuế, kết quả thanh tra, kiểm tra thuế.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu thuế, đánh giá các chỉ tiêu quản lý thuế như tỷ lệ thu thuế TNCN so với dự toán, tỷ lệ nộp tờ khai đúng hạn, tỷ lệ hoàn thuế đúng hạn, tỷ lệ nợ đọng thuế. Phân tích định tính qua đánh giá quy trình, nhân tố ảnh hưởng và bài học kinh nghiệm.
  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Toàn bộ dữ liệu quản lý thuế TNCN tại Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh được sử dụng để đảm bảo tính toàn diện và chính xác.
  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ năm 2018 đến 2022, đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2023 – 2028, tầm nhìn đến năm 2030.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo đánh giá toàn diện, khách quan thực trạng công tác quản lý thuế TNCN tại đơn vị.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng dự toán và thu thuế TNCN ổn định: Dự toán thuế TNCN tăng đều qua các năm, năm 2019 tăng 21,47% so với 2018, năm 2020 tăng 69,08%, năm 2021 tăng 20,03%, năm 2022 tăng 89,64%. Thực hiện thu thuế cũng tăng tương ứng, năm 2019 tăng 18,41%, năm 2020 tăng 59,49%, năm 2021 tăng 18,89%, năm 2022 tăng 89,64%. Tỷ lệ thu thuế TNCN so với dự toán duy trì trên 100% trong các năm, thể hiện hiệu quả trong công tác quản lý thuế.

  2. Cơ cấu nguồn thu đa dạng: Năm 2018, thu từ đầu tư vốn chiếm 34,19%, tiền lương, tiền công chiếm 26,63%. Năm 2019, thu từ tiền lương, tiền công chiếm 39,66%, đầu tư vốn chiếm 29,20%. Từ 2020 đến 2022, nguồn thu chủ yếu từ chuyển nhượng nhà đất, ô tô chiếm tỷ trọng lớn, ví dụ năm 2020 chiếm 36,44%. Điều này phản ánh đặc điểm kinh tế địa phương với nhiều doanh nghiệp và cá nhân có thu nhập đa dạng.

  3. Cơ cấu lao động có trình độ chuyên môn cao: Trình độ đại học chiếm trên 60% tổng số cán bộ công chức (CBCC), trình độ thạc sĩ tăng từ 13% năm 2018 lên gần 20% năm 2022. Độ tuổi CBCC chủ yếu từ 30-50 tuổi, ổn định và có kinh nghiệm, đồng thời có khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý.

  4. Hạn chế trong công tác quản lý: Tỷ lệ thu thuế TNCN so với tổng thu NSNN có xu hướng giảm trong một số năm do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và khó khăn kinh tế. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm thuế còn gặp khó khăn do sự phức tạp của nguồn thu và ý thức chấp hành của người nộp thuế chưa đồng đều.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh đã đạt được nhiều thành tựu trong quản lý thuế TNCN, thể hiện qua việc tăng trưởng dự toán và thu thuế ổn định, cơ cấu nguồn thu đa dạng phù hợp với đặc điểm kinh tế địa phương. Việc duy trì tỷ lệ thu thuế TNCN so với dự toán trên 100% trong nhiều năm chứng tỏ hiệu quả quản lý và sự nỗ lực của cán bộ thuế.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của dịch bệnh và các yếu tố kinh tế đã làm giảm tỷ lệ thu thuế TNCN so với tổng thu NSNN trong một số năm, phản ánh sự nhạy cảm của thuế TNCN với biến động kinh tế. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành thuế tại các địa phương khác, việc ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cao trình độ cán bộ là yếu tố then chốt giúp cải thiện hiệu quả quản lý thuế.

Việc cơ cấu lao động có trình độ cao và độ tuổi phù hợp tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng các giải pháp công nghệ và nâng cao chất lượng quản lý. Tuy nhiên, công tác kiểm tra, xử lý vi phạm thuế cần được tăng cường để hạn chế thất thu và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế của người nộp thuế.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dự toán và thu thuế TNCN qua các năm, bảng phân tích cơ cấu nguồn thu và cơ cấu lao động theo trình độ, độ tuổi để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế

    • Mục tiêu: Tăng cường hiệu quả xử lý hồ sơ, khai thuế, nộp thuế và quyết toán thuế TNCN.
    • Thời gian: Triển khai đồng bộ trong giai đoạn 2023 – 2025.
    • Chủ thể: Chi cục Thuế phối hợp với Tổng cục Thuế và các đơn vị CNTT.

  2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm thuế

    • Mục tiêu: Giảm tỷ lệ nợ đọng thuế và thất thu thuế TNCN.
    • Thời gian: Thực hiện thường xuyên, ưu tiên các năm 2023 – 2028.
    • Chủ thể: Đội thanh tra, kiểm tra thuế thuộc Chi cục Thuế.

  3. Nâng cao năng lực và phẩm chất đội ngũ cán bộ công chức thuế

    • Mục tiêu: Đảm bảo cán bộ có trình độ chuyên môn, kỹ năng CNTT và đạo đức nghề nghiệp tốt.
    • Thời gian: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo Chi cục Thuế phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  4. Đa dạng hóa công tác tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế

    • Mục tiêu: Nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế, giảm sai sót trong kê khai, nộp thuế.
    • Thời gian: Tăng cường từ 2023 trở đi, đặc biệt trong các kỳ quyết toán thuế.
    • Chủ thể: Đội tuyên truyền – hỗ trợ người nộp thuế.

  5. Hoàn thiện quy trình hoàn thuế TNCN

    • Mục tiêu: Rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ hoàn thuế, nâng cao sự hài lòng của người nộp thuế.
    • Thời gian: Cải tiến quy trình trong năm 2023 – 2024.
    • Chủ thể: Bộ phận hoàn thuế thuộc Chi cục Thuế.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ công chức ngành thuế

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, phương pháp quản lý thuế TNCN, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế tại địa phương.

  2. Nhà quản lý và hoạch định chính sách thuế

    • Lợi ích: Tham khảo các phân tích, đánh giá và đề xuất nhằm hoàn thiện chính sách thuế TNCN, cải cách thủ tục hành chính thuế.

  3. Doanh nghiệp và tổ chức chi trả thu nhập

    • Lợi ích: Hiểu rõ quy trình, nghĩa vụ và quyền lợi trong quản lý thuế TNCN, từ đó thực hiện đúng quy định, giảm thiểu rủi ro vi phạm.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh ngành quản lý kinh tế, tài chính công

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về nghiên cứu thực tiễn quản lý thuế TNCN, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu trong lĩnh vực quản lý kinh tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Thuế thu nhập cá nhân là gì và vai trò của nó trong ngân sách nhà nước?
    Thuế TNCN là thuế trực thu đánh vào thu nhập của cá nhân nhằm tăng nguồn thu cho NSNN và thực hiện công bằng xã hội. Ví dụ, tại Chi cục Thuế Lê Chân – Dương Kinh, thuế TNCN chiếm khoảng 20% tổng thu NSNN, góp phần ổn định tài chính địa phương.

  2. Quy trình quản lý thuế TNCN tại Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh gồm những bước nào?
    Quy trình gồm đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, quyết toán, hoàn thuế và kiểm tra thuế. Người nộp thuế tự khai, tự nộp, cơ quan thuế hỗ trợ và kiểm tra nhằm đảm bảo tuân thủ.

  3. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thuế TNCN?
    Bao gồm hệ thống chính sách thuế, phương thức thanh toán, trình độ công nghệ thông tin, năng lực cán bộ thuế và ý thức chấp hành của người nộp thuế.

  4. Làm thế nào để giảm thiểu nợ đọng thuế TNCN?
    Tăng cường công tác đôn đốc, kiểm tra, xử lý vi phạm, đồng thời hỗ trợ người nộp thuế trong kê khai, nộp thuế đúng hạn. Ví dụ, Chi cục Thuế Lê Chân – Dương Kinh đã áp dụng các biện pháp cưỡng chế và tuyên truyền hiệu quả.

  5. Tại sao cần hoàn thiện công tác quản lý thuế TNCN trong giai đoạn tới?
    Để nâng cao hiệu quả thu thuế, đảm bảo công bằng xã hội, thích ứng với biến động kinh tế và cải cách thủ tục hành chính, góp phần phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

Kết luận

  • Thuế thu nhập cá nhân là nguồn thu quan trọng, góp phần ổn định ngân sách và thực hiện công bằng xã hội tại Hải Phòng.
  • Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong quản lý thuế TNCN giai đoạn 2018 – 2022, với dự toán và thu thuế tăng trưởng ổn định.
  • Cơ cấu lao động có trình độ chuyên môn cao và độ tuổi phù hợp tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý thuế hiện đại.
  • Hạn chế còn tồn tại như tỷ lệ thu thuế so với tổng thu NSNN giảm trong một số năm do ảnh hưởng dịch bệnh và khó khăn kinh tế.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm ứng dụng CNTT, tăng cường kiểm tra, nâng cao năng lực cán bộ và hoàn thiện quy trình quản lý thuế TNCN trong giai đoạn 2023 – 2028.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý thuế TNCN tại Chi cục Thuế khu vực Lê Chân – Dương Kinh. Đề nghị các cơ quan liên quan phối hợp chặt chẽ để thực hiện thành công các mục tiêu đề ra.