Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đất nước bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, việc phát triển nền kinh tế tri thức đòi hỏi mỗi cá nhân phải có khả năng học tập suốt đời. Tự học trở thành yếu tố then chốt giúp người học bù đắp những lỗ hổng kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo và thích ứng với yêu cầu xã hội hiện đại. Đặc biệt, đối với Tăng Ni sinh viên (TNSV) tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế, kỹ năng tự học không chỉ giúp lĩnh hội tri thức một cách khoa học mà còn góp phần hoàn thiện nhân cách toàn diện. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng giáo dục kỹ năng tự học cho TNSV tại Học viện, đồng thời đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào TNSV khóa IX (niên khóa 2017-2021) và đội ngũ Giáo thọ sư (GTS) tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn 2019-2021, sử dụng các phương pháp khảo sát, phỏng vấn, quan sát và thực nghiệm sư phạm. Mục tiêu cụ thể là xác định thực trạng giáo dục kỹ năng tự học, nhận thức của GTS và TNSV về tầm quan trọng của kỹ năng này, đồng thời đề xuất các biện pháp giáo dục phù hợp nhằm nâng cao năng lực tự học cho TNSV.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực Phật giáo chất lượng cao, góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo và phát triển bền vững của Học viện. Các chỉ số như mức độ nhận thức về kỹ năng tự học của GTS đạt trên 80%, trong khi đó khoảng 30% TNSV còn chưa tích cực trong việc rèn luyện kỹ năng tự học, cho thấy cần có các giải pháp đồng bộ và thiết thực để cải thiện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết giáo dục hiện đại và truyền thống, trong đó có:

  • Lý thuyết Vùng phát triển gần (Lev Vygotsky): Nhấn mạnh vai trò của môi trường học tập và sự tương tác giữa người học với giáo viên, giúp phát triển năng lực tự học thông qua sự hỗ trợ có định hướng.
  • Quan điểm "Người học làm trung tâm" (Tudor, Carl Rogers): Người học chủ động tìm kiếm tri thức, tự kiểm tra và đánh giá hoạt động học tập của mình, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn và tạo môi trường học tập tích cực.
  • Lý thuyết về tự học và kỹ năng tự học: Định nghĩa kỹ năng tự học là khả năng tổ chức, điều khiển hoạt động học tập của bản thân một cách có kế hoạch, bao gồm các kỹ năng lập kế hoạch, giải quyết vấn đề, đọc sách và tự kiểm tra, đánh giá.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: giáo dục, tự học, kỹ năng tự học, Tăng Ni sinh viên, kỹ năng lập kế hoạch tự học, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng đọc sách, kỹ năng tự kiểm tra và đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 30 Giáo thọ sư và 180 Tăng Ni sinh viên khóa IX của Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế.
  • Phương pháp khảo sát: Bảng hỏi được thiết kế để đánh giá nhận thức, thực trạng giáo dục kỹ năng tự học và các yếu tố ảnh hưởng.
  • Phương pháp phỏng vấn: Thực hiện với GTS và TNSV nhằm làm rõ các quan điểm, nhận thức và thực tiễn giáo dục kỹ năng tự học.
  • Phương pháp quan sát: Theo dõi các hoạt động dạy học trên lớp và sinh hoạt ngoại khóa để đánh giá mức độ lồng ghép giáo dục kỹ năng tự học.
  • Phương pháp nghiên cứu sản phẩm học tập: Đánh giá các sản phẩm học tập như bài thu hoạch, bài thuyết trình để xác định mức độ thành thạo kỹ năng tự học.
  • Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Thực hiện hai biện pháp giáo dục kỹ năng tự học qua hoạt động dạy học và hoạt động ngoài giờ lên lớp nhằm kiểm chứng hiệu quả.
  • Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để phân tích dữ liệu định lượng, kết hợp phân tích định tính từ phỏng vấn và quan sát.

Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2021, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và thực hiện thực nghiệm sư phạm có tính hệ thống.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của kỹ năng tự học: Trên 85% GTS và 70% TNSV nhận thức đúng về vai trò thiết yếu của kỹ năng tự học trong quá trình học tập và phát triển nhân cách. Tuy nhiên, khoảng 30% TNSV chưa tích cực rèn luyện kỹ năng này.

  2. Thực trạng giáo dục kỹ năng tự học: Các hoạt động giáo dục kỹ năng tự học qua giờ dạy học được đánh giá ở mức khá (trên 75% GTS và TNSV đồng thuận về hiệu quả). Ngược lại, các hoạt động ngoài giờ lên lớp chỉ đạt mức hiệu quả trung bình (khoảng 55%), cho thấy sự thiếu đồng bộ và chưa thu hút được sự tham gia tích cực của TNSV.

  3. Các kỹ năng tự học cụ thể: Kỹ năng lập kế hoạch tự học và kỹ năng giải quyết vấn đề được cải thiện rõ rệt sau khi áp dụng biện pháp giáo dục (tăng từ mức 60% lên 80% về mức độ thành thạo). Kỹ năng đọc sách và tự kiểm tra, đánh giá cũng có sự tiến bộ đáng kể, tăng khoảng 15-20% so với trước thực nghiệm.

  4. Yếu tố ảnh hưởng: Các yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, tài liệu học tập và môi trường tự viện ảnh hưởng khoảng 40% đến hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học. Yếu tố chủ quan như động lực học tập, thái độ và ý thức tự giác của TNSV chiếm tỷ lệ ảnh hưởng cao hơn, khoảng 60%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy giáo dục kỹ năng tự học tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế đã đạt được những bước tiến tích cực, đặc biệt là trong việc nâng cao nhận thức và kỹ năng lập kế hoạch tự học, giải quyết vấn đề. Tuy nhiên, việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp còn hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng của TNSV. Nguyên nhân có thể do thiếu sự đa dạng trong hình thức tổ chức, chưa tạo được môi trường học tập hấp dẫn và chưa khuyến khích được sự chủ động của TNSV.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này tương đồng với xu hướng chung về tầm quan trọng của việc phát triển kỹ năng tự học trong giáo dục đại học và giáo dục tôn giáo. Việc áp dụng các biện pháp giáo dục đa dạng, kết hợp giữa dạy học trên lớp và hoạt động ngoại khóa, cũng như tận dụng môi trường tự viện, được đánh giá là phù hợp và hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ thành thạo các kỹ năng tự học trước và sau thực nghiệm, cùng bảng so sánh nhận thức của GTS và TNSV về các yếu tố ảnh hưởng, giúp minh họa rõ nét sự cải thiện và những điểm cần khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giáo dục kỹ năng tự học qua hoạt động dạy học các môn học: GTS cần tích hợp các nội dung kỹ năng tự học vào bài giảng, hướng dẫn TNSV lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và tự đánh giá. Thời gian thực hiện: ngay trong các khóa học hiện tại. Chủ thể thực hiện: Ban giảng huấn và GTS.

  2. Phát triển các hoạt động giáo dục kỹ năng tự học ngoài giờ lên lớp: Tổ chức các buổi tọa đàm, workshop, câu lạc bộ học tập nhằm tạo môi trường thực hành kỹ năng tự học. Mục tiêu nâng cao sự tham gia tích cực của ít nhất 70% TNSV trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng sinh viên vụ và Ban tổ chức sự kiện.

  3. Tăng cường tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng tự học tại tự viện (chùa): Khai thác môi trường tu viện để tổ chức các hoạt động tự học, sinh hoạt nhóm, thảo luận nhằm phát triển kỹ năng tự học trong bối cảnh Phật giáo. Thời gian triển khai: 6 tháng đến 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý tự viện phối hợp với Học viện.

  4. Xây dựng hệ thống tài liệu, phương tiện hỗ trợ tự học: Cung cấp tài liệu học tập đa dạng, thư viện số, công cụ hỗ trợ kỹ thuật số để TNSV dễ dàng tiếp cận và sử dụng. Mục tiêu nâng cao mức độ sử dụng tài liệu tự học lên 80% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban thư viện và phòng công nghệ thông tin.

  5. Đào tạo nâng cao năng lực cho GTS về phương pháp giáo dục kỹ năng tự học: Tổ chức các khóa bồi dưỡng, tập huấn về phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, tự giác của người học. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban đào tạo và Ban giám hiệu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên, giảng viên trong các cơ sở đào tạo Phật giáo: Nghiên cứu giúp hiểu rõ hơn về phương pháp giáo dục kỹ năng tự học phù hợp với đặc thù Tăng Ni sinh viên, từ đó áp dụng hiệu quả trong giảng dạy.

  2. Ban quản lý và lãnh đạo các học viện, trường Phật giáo: Có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch phát triển kỹ năng tự học cho TNSV, nâng cao chất lượng đào tạo.

  3. Tăng Ni sinh viên: Tài liệu tham khảo giúp nhận thức rõ vai trò của kỹ năng tự học, từ đó chủ động rèn luyện và phát triển bản thân trong quá trình học tập và tu học.

  4. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Giáo dục học: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và khung lý thuyết về giáo dục kỹ năng tự học trong môi trường giáo dục tôn giáo, mở rộng hướng nghiên cứu liên ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng tự học lại quan trọng đối với Tăng Ni sinh viên?
    Kỹ năng tự học giúp TNSV chủ động tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy sáng tạo và hoàn thiện nhân cách, đáp ứng yêu cầu học tập suốt đời trong môi trường Phật giáo và xã hội hiện đại.

  2. Những kỹ năng tự học nào được nghiên cứu trong luận văn?
    Nghiên cứu tập trung vào bốn kỹ năng chính: lập kế hoạch tự học, giải quyết vấn đề, đọc sách và tự kiểm tra, đánh giá hoạt động tự học.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá thực trạng kỹ năng tự học của TNSV?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn, quan sát và phân tích sản phẩm học tập, cùng thực nghiệm sư phạm để đánh giá toàn diện.

  4. Các biện pháp giáo dục kỹ năng tự học được đề xuất là gì?
    Ba biện pháp chính gồm: giáo dục kỹ năng tự học qua dạy học các môn học, tăng cường hoạt động ngoài giờ lên lớp và tổ chức hoạt động tại tự viện.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể hỗ trợ TNSV phát triển kỹ năng tự học?
    Giáo viên cần tích hợp kỹ năng tự học vào bài giảng, hướng dẫn cụ thể, tạo môi trường học tập tích cực và tổ chức các hoạt động thực hành kỹ năng ngoài giờ học.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định thực trạng giáo dục kỹ năng tự học cho TNSV tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong hoạt động ngoài giờ lên lớp.
  • Kỹ năng lập kế hoạch tự học và giải quyết vấn đề được cải thiện rõ rệt sau khi áp dụng các biện pháp giáo dục.
  • Các yếu tố chủ quan như động lực và thái độ của TNSV đóng vai trò quyết định trong hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học.
  • Đề xuất ba biện pháp giáo dục kỹ năng tự học phù hợp với đặc thù môi trường Phật giáo và nhu cầu thực tiễn của TNSV.
  • Nghiên cứu mở ra hướng phát triển mới cho công tác giáo dục kỹ năng tự học trong các học viện Phật giáo, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Phật giáo.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị liên quan cần triển khai đồng bộ các biện pháp đề xuất, tổ chức đánh giá định kỳ và mở rộng nghiên cứu để nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng tự học cho TNSV.