Tổng quan nghiên cứu

Nghèo đói là một thách thức toàn cầu, ảnh hưởng sâu sắc đến phát triển kinh tế - xã hội và ổn định chính trị. Tại Việt Nam, mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác giảm nghèo, tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao, đặc biệt tại các vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Huyện Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận, với dân số khoảng 57.000 người và diện tích tự nhiên hơn 56.000 ha, là một trong những địa phương có tỷ lệ hộ nghèo đáng chú ý. Từ năm 2016 đến 2022, tỷ lệ hộ nghèo tại đây giảm từ 15,8% xuống còn khoảng 7%, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn do thiên tai, dịch bệnh và điều kiện kinh tế xã hội đặc thù.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý nhà nước và giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Thuận Nam trong giai đoạn 2016-2022. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả giảm nghèo bền vững. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chính quyền địa phương xây dựng chính sách phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, giảm khoảng cách giàu nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý nhà nước trong lĩnh vực giảm nghèo bền vững, bao gồm:

  • Lý thuyết giảm nghèo bền vững: Nhấn mạnh việc không chỉ giảm tỷ lệ nghèo mà còn duy trì và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài cho người nghèo, thông qua việc tiếp cận các nguồn lực sản xuất, dịch vụ xã hội cơ bản và bảo vệ môi trường.

  • Mô hình quản lý nhà nước đa cấp: Phân tích vai trò phối hợp giữa các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương trong việc xây dựng, triển khai và giám sát các chính sách giảm nghèo.

  • Khái niệm chuẩn nghèo và tiêu chí đánh giá: Sử dụng các chuẩn nghèo đa chiều theo quy định của Nhà nước Việt Nam, bao gồm thu nhập, điều kiện nhà ở, tiếp cận y tế, giáo dục và các dịch vụ xã hội khác.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: nghèo tuyệt đối, nghèo tương đối, giảm nghèo bền vững, quản lý nhà nước, chính sách giảm nghèo, và hệ thống thể chế quản lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo thống kê của huyện Thuận Nam, các văn bản pháp luật, chính sách liên quan đến giảm nghèo; dữ liệu sơ cấp từ khảo sát trực tiếp 200 phiếu khảo sát người dân, 85 phiếu khảo sát cán bộ công chức tại các xã và huyện.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ hộ nghèo qua các năm; phân tích nội dung các chính sách, chương trình giảm nghèo; đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước qua các chỉ số về tổ chức bộ máy, huy động nguồn lực, kiểm tra giám sát.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2022, phù hợp với các chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững và các chính sách mới được ban hành trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt nhưng còn cao: Từ năm 2016 đến 2022, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 15,8% xuống còn khoảng 7,6%, trung bình giảm 1,2% mỗi năm. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ cận nghèo vẫn duy trì ở mức gần 8%, cho thấy nguy cơ tái nghèo còn lớn.

  2. Hệ thống thể chế quản lý nhà nước đã được thiết lập đầy đủ: Ban chỉ đạo giảm nghèo các cấp được thành lập và hoạt động hiệu quả, phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành và địa phương. Tuy nhiên, một số địa phương còn chậm trễ trong việc xây dựng kế hoạch và phân công nhiệm vụ cụ thể.

  3. Nguồn lực tài chính và nhân lực được huy động nhưng chưa tối ưu: Ngân sách dành cho giảm nghèo tăng qua các năm, với hơn 99 tỷ đồng đầu tư xây dựng nhà ở cho hộ nghèo tại huyện Ninh Phước làm tham chiếu. Tuy nhiên, việc phân bổ và sử dụng nguồn lực còn thiếu đồng bộ, dẫn đến lãng phí và hiệu quả chưa cao.

  4. Chương trình giảm nghèo gắn với phát triển kinh tế địa phương: Các mô hình phát triển sản xuất như nuôi bò bổ béo, trồng rừng, hợp tác xã nông nghiệp được triển khai, góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân nghèo. Diện tích gieo trồng và sản lượng lương thực tăng lần lượt 17% và 31% năm 2022 so với kế hoạch.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác giảm nghèo là do đặc điểm tự nhiên khó khăn, điều kiện kinh tế xã hội còn thấp, cùng với nhận thức và trách nhiệm của một số cán bộ, người dân chưa cao. So với các nghiên cứu tại các huyện miền núi khác, huyện Thuận Nam có lợi thế về vị trí địa lý và nguồn năng lượng tái tạo, nhưng vẫn chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và thiên tai.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ hộ nghèo qua các năm, bảng phân bổ ngân sách và biểu đồ mô hình phát triển kinh tế địa phương. Việc tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá chính sách là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước: Xây dựng và ban hành các quy định cụ thể về phân công nhiệm vụ, trách nhiệm của các cấp chính quyền trong công tác giảm nghèo, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả. Thời gian thực hiện: 2024-2025. Chủ thể: UBND huyện, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.

  2. Tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ: Tổ chức các khóa tập huấn về quản lý, giám sát và đánh giá chính sách giảm nghèo cho cán bộ các cấp, đặc biệt tại xã, phường. Mục tiêu nâng cao nhận thức và kỹ năng thực thi. Thời gian: 2024-2026. Chủ thể: Học viện Hành chính Quốc gia, UBND huyện.

  3. Huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội để tập trung nguồn lực cho giảm nghèo bền vững, tránh trùng lặp và lãng phí. Thời gian: 2024-2027. Chủ thể: Ban chỉ đạo giảm nghèo huyện, các sở ngành liên quan.

  4. Phát triển các mô hình giảm nghèo phù hợp đặc thù địa phương: Khuyến khích phát triển các mô hình kinh tế trang trại, hợp tác xã, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, tận dụng lợi thế năng lượng tái tạo. Thời gian: 2024-2028. Chủ thể: UBND huyện, các tổ chức kinh tế địa phương.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá: Thiết lập hệ thống giám sát liên tục, đánh giá định kỳ hiệu quả các chính sách giảm nghèo, kịp thời điều chỉnh phù hợp. Thời gian: liên tục từ 2024. Chủ thể: Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, UBND huyện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp: Giúp hiểu rõ về cơ chế, chính sách và thực trạng quản lý giảm nghèo, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học ngành quản lý công, chính sách xã hội: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về giảm nghèo bền vững, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp xã hội: Hỗ trợ xây dựng các chương trình, dự án giảm nghèo phù hợp với đặc điểm địa phương, tăng cường hợp tác với chính quyền.

  4. Cộng đồng dân cư và các nhóm đối tượng nghèo: Nâng cao nhận thức về chính sách giảm nghèo, quyền lợi và trách nhiệm tham gia các chương trình phát triển kinh tế - xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Thuận Nam hiện nay là bao nhiêu?
    Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 15,8% năm 2016 xuống còn khoảng 7,6% năm 2022, cho thấy sự tiến bộ trong công tác giảm nghèo nhưng vẫn còn nhiều thách thức.

  2. Các chính sách giảm nghèo bền vững được áp dụng như thế nào?
    Chính sách tập trung vào hỗ trợ nhà ở, phát triển sản xuất, đào tạo nghề, bảo hiểm y tế và giáo dục, đồng thời huy động nguồn lực tài chính và nhân lực từ các cấp chính quyền.

  3. Những khó khăn chính trong công tác giảm nghèo tại địa phương là gì?
    Khó khăn gồm điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, biến đổi khí hậu, nhận thức và trách nhiệm của cán bộ và người dân chưa cao, cùng với việc phân bổ nguồn lực chưa đồng bộ.

  4. Mô hình giảm nghèo nào được đánh giá hiệu quả tại huyện?
    Các mô hình nuôi bò bổ béo, hợp tác xã nông nghiệp, phát triển năng lượng tái tạo và xây dựng nông thôn mới được đánh giá cao trong việc tạo việc làm và tăng thu nhập.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong giảm nghèo?
    Cần hoàn thiện thể chế, tăng cường đào tạo cán bộ, phối hợp nguồn lực, phát triển mô hình phù hợp và tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá chính sách.

Kết luận

  • Tỷ lệ hộ nghèo tại huyện Thuận Nam giảm đáng kể trong giai đoạn 2016-2022, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết.
  • Hệ thống quản lý nhà nước về giảm nghèo đã được thiết lập đầy đủ, nhưng cần hoàn thiện về cơ chế và nâng cao năng lực thực thi.
  • Việc huy động và sử dụng nguồn lực tài chính, nhân lực cần được tối ưu để nâng cao hiệu quả giảm nghèo bền vững.
  • Các mô hình phát triển kinh tế địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người nghèo.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước, phát triển mô hình giảm nghèo và tăng cường giám sát, đánh giá trong giai đoạn tới.

Hành động tiếp theo: Các cấp chính quyền và tổ chức liên quan cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường nghiên cứu, đánh giá để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn địa phương. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, quý độc giả và cán bộ quản lý có thể tham khảo toàn văn luận văn này.