Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng trở nên gay gắt, đòi hỏi các doanh nghiệp phải xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả để tồn tại và phát triển bền vững. Tỉnh Bình Dương, với sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp và thương mại, là nơi tập trung nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong đó có Công ty TNHH Thương mại – Dịch vụ Thanh Bình Lê chuyên sản xuất và kinh doanh sản phẩm sơn mài truyền thống. Giai đoạn 2019-2021, công ty đã đạt được nhiều thành tựu với kim ngạch xuất khẩu ổn định, tuy nhiên vẫn đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ lớn trong ngành như Sơn Mài Định Hòa, Thế giới Mỹ nghệ và Mỹ Nghệ Tư Bốn.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng chiến lược cạnh tranh về sản phẩm sơn mài của Công ty Thanh Bình Lê, từ đó đề xuất chiến lược kinh doanh phù hợp cho giai đoạn 2023-2026, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung tại Bình Dương, khảo sát dữ liệu giai đoạn 2019-2021 và dự báo chiến lược cho 2023-2026. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội, khắc phục điểm yếu, đồng thời thích ứng với biến động của thị trường và môi trường kinh doanh, góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và vị thế trên thị trường sản phẩm sơn mài truyền thống.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu vận dụng các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh, bao gồm:

  • Lý thuyết chiến lược kinh doanh: Định nghĩa chiến lược là tập hợp các quyết định và hành động nhằm sử dụng hiệu quả nguồn lực để đạt mục tiêu cạnh tranh (theo Michael Porter, Alfred Chandler, Đỗ Văn Phức). Chiến lược kinh doanh được hiểu là kế hoạch tích hợp các mục tiêu, chính sách và hành động nhằm thực hiện mục tiêu doanh nghiệp.

  • Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích áp lực cạnh tranh từ đối thủ hiện tại, đối thủ tiềm ẩn, nhà cung cấp, khách hàng và sản phẩm thay thế để đánh giá môi trường ngành.

  • Ma trận SWOT: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu nội bộ và cơ hội, thách thức bên ngoài để xây dựng các phương án chiến lược.

  • Ma trận EFE (External Factors Evaluation) và IFE (Internal Factors Evaluation): Đánh giá trọng số và mức độ phản ứng của các yếu tố môi trường bên ngoài và nội bộ.

  • Ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix): Công cụ định lượng giúp lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên các yếu tố đã phân tích.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược cấp công ty, chiến lược cấp đơn vị kinh doanh (SBU), chiến lược chức năng, chiến lược dẫn đạo chi phí, chiến lược khác biệt hóa sản phẩm và chiến lược tập trung.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, số liệu sản xuất kinh doanh của công ty giai đoạn 2019-2021, tài liệu ngành, các báo cáo từ Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Dữ liệu sơ cấp thu thập qua phỏng vấn sâu với 3 chuyên gia quản lý có kinh nghiệm trên 5 năm tại công ty và khảo sát 100 khách hàng sử dụng sản phẩm sơn mài.

  • Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát khách hàng được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo đa dạng về độ tuổi, giới tính và thu nhập.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả (bảng, biểu đồ cột, biểu đồ mạng nhện) để trình bày số liệu; phân tích SWOT, EFE, IFE để đánh giá môi trường kinh doanh; áp dụng ma trận QSPM để lựa chọn chiến lược tối ưu. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel, kết hợp phương pháp so sánh, phân tích dãy số thời gian và dự báo xu hướng.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp trong năm 2021, phân tích và đề xuất chiến lược cho giai đoạn 2023-2026.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng chiến lược cạnh tranh sản phẩm sơn mài: Công ty Thanh Bình Lê chưa xây dựng chiến lược kinh doanh rõ ràng và khoa học, chủ yếu dựa vào kết quả kinh doanh năm trước và dự đoán tăng trưởng khách hàng. Điều này dẫn đến khó khăn trong cạnh tranh với các đối thủ lớn. Theo ma trận EFE, công ty có điểm số 2,7, cho thấy phản ứng khá tốt với môi trường bên ngoài nhưng vẫn còn tiềm năng cải thiện.

  2. Điểm mạnh và điểm yếu nội bộ: Qua ma trận IFE, công ty đạt điểm 2,6, phản ánh năng lực nội bộ ở mức trung bình khá. Điểm mạnh gồm đội ngũ kỹ thuật lành nghề, đầu tư công nghệ chế biến, mẫu mã sản phẩm đa dạng. Điểm yếu là chiến lược marketing và phân phối chưa hiệu quả, nguồn lực tài chính hạn chế.

  3. Phân tích khách hàng và thị trường: Khảo sát 100 khách hàng cho thấy 68% khách hàng đánh giá cao chất lượng sản phẩm sơn mài của công ty, tuy nhiên chỉ 45% hài lòng về dịch vụ chăm sóc khách hàng và kênh phân phối. Thị trường tiêu thụ chủ yếu tập trung tại một số nước châu Á với tiềm năng mở rộng trong nước còn hạn chế.

  4. Lựa chọn chiến lược kinh doanh: Qua ma trận QSPM, chiến lược khác biệt hóa sản phẩm kết hợp với tăng cường marketing số (E-marketing) và đa dạng hóa kênh phân phối được đánh giá là chiến lược hấp dẫn nhất với tổng điểm hấp dẫn cao nhất, phù hợp với thế mạnh và cơ hội thị trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả phân tích cho thấy, mặc dù công ty có lợi thế về kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, nhưng thiếu chiến lược kinh doanh bài bản đã làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường. Việc chưa tận dụng hiệu quả các công cụ marketing hiện đại và kênh phân phối đa dạng khiến công ty khó tiếp cận khách hàng mới và giữ chân khách hàng hiện tại. So sánh với các nghiên cứu về chiến lược kinh doanh tại các doanh nghiệp cùng ngành, việc áp dụng mô hình SWOT, EFE, IFE và QSPM giúp công ty có cái nhìn toàn diện và lựa chọn chiến lược phù hợp hơn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm số EFE và IFE qua các năm, biểu đồ mạng nhện so sánh đánh giá khách hàng về các yếu tố sản phẩm và dịch vụ, cũng như bảng tổng hợp điểm QSPM cho các chiến lược lựa chọn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng chiến lược khác biệt hóa sản phẩm: Tập trung phát triển các mẫu mã sơn mài mang đậm nét văn hóa truyền thống Việt Nam, kết hợp đổi mới công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm. Mục tiêu tăng 15% doanh số sản phẩm cao cấp trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý sản xuất và R&D.

  2. Tăng cường ứng dụng E-marketing: Phát triển website thương mại điện tử, sử dụng mạng xã hội và quảng cáo trực tuyến để mở rộng thị trường trong nước và quốc tế. Mục tiêu tăng 30% lượt truy cập và tương tác khách hàng trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Marketing.

  3. Đa dạng hóa kênh phân phối: Mở rộng hợp tác với các nhà phân phối, cửa hàng mỹ nghệ, đồng thời phát triển kênh bán hàng trực tuyến. Mục tiêu tăng 20% số điểm bán trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kinh doanh.

  4. Nâng cao chất lượng dịch vụ chăm sóc khách hàng: Xây dựng hệ thống chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp, đào tạo nhân viên kỹ năng giao tiếp và xử lý phản hồi. Mục tiêu nâng tỷ lệ hài lòng khách hàng lên 80% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Dịch vụ khách hàng.

  5. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Đào tạo kỹ thuật viên nâng cao tay nghề, phát triển đội ngũ quản lý chiến lược. Mục tiêu nâng cao năng suất lao động 10% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp sản xuất sơn mài: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược cạnh tranh, từ đó xây dựng kế hoạch phát triển phù hợp.

  2. Chuyên gia tư vấn chiến lược và quản trị kinh doanh: Áp dụng các mô hình phân tích chiến lược như SWOT, EFE, IFE, QSPM trong thực tiễn tư vấn doanh nghiệp.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Học tập phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và xây dựng chiến lược kinh doanh trong ngành nghề truyền thống.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ thực trạng và nhu cầu của doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực sản xuất thủ công mỹ nghệ để xây dựng chính sách hỗ trợ hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược kinh doanh là gì và tại sao quan trọng?
    Chiến lược kinh doanh là kế hoạch tổng thể tích hợp các mục tiêu, chính sách và hành động nhằm đạt được lợi thế cạnh tranh. Nó giúp doanh nghiệp định hướng phát triển, tận dụng cơ hội và đối phó thách thức, từ đó nâng cao hiệu quả và bền vững.

  2. Mô hình SWOT giúp gì trong xây dựng chiến lược?
    SWOT phân tích điểm mạnh, điểm yếu nội bộ và cơ hội, thách thức bên ngoài, giúp doanh nghiệp nhận diện vị thế hiện tại và đề xuất các phương án chiến lược phù hợp để phát huy ưu điểm và khắc phục hạn chế.

  3. Tại sao cần phân tích môi trường bên ngoài và bên trong?
    Phân tích môi trường bên ngoài giúp doanh nghiệp nhận biết cơ hội và thách thức từ thị trường, chính sách, đối thủ; phân tích môi trường bên trong đánh giá năng lực, nguồn lực để xác định điểm mạnh, điểm yếu, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp.

  4. Ma trận QSPM có vai trò gì trong lựa chọn chiến lược?
    QSPM là công cụ định lượng giúp đánh giá và so sánh các chiến lược thay thế dựa trên các yếu tố môi trường và nội bộ, từ đó lựa chọn chiến lược tối ưu nhất với điểm hấp dẫn cao nhất.

  5. Làm thế nào để tăng cường năng lực cạnh tranh sản phẩm sơn mài?
    Doanh nghiệp cần tập trung vào đổi mới mẫu mã, nâng cao chất lượng, áp dụng công nghệ hiện đại, phát triển kênh phân phối đa dạng, tăng cường marketing số và chăm sóc khách hàng chuyên nghiệp để tạo sự khác biệt và thu hút khách hàng.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạch định chiến lược kinh doanh và áp dụng thành công vào phân tích thực trạng chiến lược cạnh tranh sản phẩm sơn mài của Công ty Thanh Bình Lê.
  • Phân tích môi trường bên ngoài và nội bộ cho thấy công ty có nhiều điểm mạnh nhưng cũng tồn tại hạn chế cần khắc phục để nâng cao năng lực cạnh tranh.
  • Qua ma trận SWOT, EFE, IFE và QSPM, chiến lược khác biệt hóa sản phẩm kết hợp với tăng cường marketing số và đa dạng hóa kênh phân phối được lựa chọn là hướng đi phù hợp cho giai đoạn 2023-2026.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về sản phẩm, marketing, nhân sự và tài chính nhằm hỗ trợ thực hiện chiến lược hiệu quả.
  • Khuyến nghị công ty tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược theo biến động thị trường, đồng thời mở rộng nghiên cứu cho các sản phẩm khác trong tương lai.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo công ty cần triển khai kế hoạch chiến lược đã đề xuất, đồng thời tổ chức đào tạo, nâng cao nhận thức cho toàn bộ nhân viên về tầm quan trọng của chiến lược kinh doanh. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ tư vấn, liên hệ ngay với nhóm nghiên cứu để được hướng dẫn cụ thể.