Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới tại thành phố Hải Phòng, Quỹ Hỗ trợ Nông dân (Quỹ HTND) đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn vốn hỗ trợ hội viên nông dân phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững. Từ năm 2014 đến 2018, tổng nguồn vốn quản lý của Quỹ HTND thành phố tăng từ khoảng 15,9 tỷ đồng lên 36,1 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 45,4%/năm. Tuy nhiên, hoạt động quản lý quỹ vẫn còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả hỗ trợ nông dân.

Luận văn tập trung nghiên cứu thực trạng công tác quản lý Quỹ HTND tại Hội Nông dân thành phố Hải Phòng trong giai đoạn 2014-2018, nhằm đánh giá các kết quả đạt được, chỉ ra những tồn tại, nguyên nhân và đề xuất các biện pháp hoàn thiện công tác quản lý. Mục tiêu cụ thể bao gồm hệ thống hóa lý luận về quản lý quỹ, phân tích thực trạng huy động vốn, cho vay, thu hồi vốn và quản lý tài chính, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quỹ, góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn thành phố Hải Phòng, với dữ liệu thu thập từ các báo cáo hoạt động Quỹ HTND, các văn bản pháp luật liên quan và ý kiến chuyên môn của cán bộ quản lý quỹ. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao năng lực quản lý, bảo toàn và phát triển nguồn vốn, đồng thời tăng cường vai trò của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế xã hội nông thôn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết quản lý kinh tế và quản lý tài chính công để phân tích công tác quản lý Quỹ HTND. Hai lý thuyết chính bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý theo quy trình: Quản lý được hiểu là quá trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu đề ra. Các chức năng quản lý này được vận dụng để đánh giá hiệu quả hoạt động của Ban điều hành Quỹ HTND.

  • Lý thuyết quản lý tài chính công: Tập trung vào việc quản lý nguồn vốn công khai, minh bạch, bảo toàn và phát triển vốn, đồng thời đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về tài chính, kế toán và kiểm soát nội bộ.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: quản lý quỹ, huy động vốn, cho vay tín chấp, thu hồi vốn, kiểm soát nội bộ, và phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hoạt động Quỹ HTND thành phố Hải Phòng giai đoạn 2014-2018, các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng và Nhà nước liên quan đến Quỹ HTND, cùng các tài liệu chuyên ngành về quản lý quỹ và kinh tế nông nghiệp. Ngoài ra, dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý Quỹ HTND các cấp.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả để đánh giá thực trạng huy động vốn, cho vay và thu hồi vốn. Phương pháp so sánh được áp dụng để đối chiếu kết quả giữa các năm và các cấp quản lý. Phân tích lôgic và biện chứng được dùng để giải thích nguyên nhân các hạn chế và đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu tập trung vào toàn bộ hệ thống Quỹ HTND tại thành phố Hải Phòng, bao gồm các cấp thành phố, huyện, quận. Phỏng vấn chuyên sâu với khoảng 15 cán bộ quản lý và điều hành quỹ nhằm đảm bảo tính đại diện và sâu sắc.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2014-2018, với quá trình thu thập và xử lý dữ liệu diễn ra trong năm 2018 và đầu năm 2019.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn vốn Quỹ HTND: Tổng nguồn vốn quản lý của Quỹ HTND thành phố Hải Phòng tăng từ 15,9 tỷ đồng năm 2014 lên 36,1 tỷ đồng năm 2018, tương đương mức tăng 20,2 tỷ đồng trong 5 năm, với tốc độ tăng trưởng bình quân 45,4%/năm. Trong đó, nguồn vốn từ ngân sách địa phương chiếm khoảng 63%, nguồn vận động ủng hộ chiếm 26,6%, còn lại là các nguồn vay và mượn nhỏ lẻ.

  2. Thực trạng huy động vốn: Mặc dù nguồn vốn tăng trưởng nhanh, nhưng tỷ trọng vốn vận động từ các cấp quận, huyện còn nhỏ bé và tăng trưởng chậm, chủ yếu do công tác tuyên truyền chưa hiệu quả và cán bộ quản lý quỹ còn kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn. Nguồn vốn vận động có xu hướng giảm nhẹ trong những năm gần đây.

  3. Hoạt động cho vay vốn: Quỹ HTND chủ yếu cho vay theo dự án nhóm hộ và tổ hợp tác, với hình thức tín chấp không thế chấp tài sản. Dư nợ cho vay tăng đều qua các năm, tuy nhiên tỷ lệ cho vay so với tổng nguồn vốn còn thấp, chưa đáp ứng đủ nhu cầu vốn của hội viên nông dân. Việc thẩm định và phê duyệt dự án còn gặp khó khăn do năng lực cán bộ hạn chế.

  4. Thu hồi vốn và quản lý tài chính: Tỷ lệ thu hồi vốn gốc và phí cho vay duy trì ổn định, với mức phí cho vay hiện tại là 0,7%/tháng. Công tác kiểm tra, kiểm soát được tổ chức nhưng còn hạn chế về nhân lực và trang thiết bị hỗ trợ. Việc quản lý tài chính tuân thủ các quy định của Bộ Tài chính, tuy nhiên vẫn còn tồn tại một số sai sót nhỏ trong ghi chép và báo cáo.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều biến động, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của người vay và sự ổn định của nguồn vốn. Cơ chế chính sách tuy đã có nhiều cải tiến, nhưng việc triển khai chưa đồng bộ và thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp Hội Nông dân và các cơ quan liên quan. Chất lượng cán bộ quản lý quỹ còn hạn chế về chuyên môn và kinh nghiệm, đồng thời trang thiết bị công nghệ thông tin chưa được ứng dụng hiệu quả.

So sánh với các nghiên cứu trong nước cho thấy, các địa phương có hệ thống quản lý quỹ chuyên nghiệp, cán bộ được đào tạo bài bản và ứng dụng công nghệ thông tin tốt thường đạt hiệu quả cao hơn trong huy động và sử dụng vốn. Việc hoàn thiện công tác quản lý Quỹ HTND không chỉ giúp bảo toàn và phát triển nguồn vốn mà còn nâng cao vai trò của Hội Nông dân trong phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng vốn theo năm, bảng phân tích tỷ trọng nguồn vốn và biểu đồ so sánh tỷ lệ cho vay so với tổng nguồn vốn qua các năm để minh họa rõ nét hơn thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ chế, chính sách huy động vốn: Tăng cường phối hợp giữa Hội Nông dân các cấp với chính quyền địa phương để xây dựng các chính sách ưu đãi, khuyến khích vận động nguồn vốn từ cán bộ, hội viên và các tổ chức xã hội. Mục tiêu tăng trưởng nguồn vốn vận động ít nhất 10% mỗi năm, thực hiện trong giai đoạn 2020-2025.

  2. Nâng cao năng lực cán bộ quản lý quỹ: Tổ chức đào tạo, tập huấn chuyên sâu về nghiệp vụ tín dụng, quản lý tài chính và ứng dụng công nghệ thông tin cho cán bộ Ban điều hành Quỹ HTND các cấp. Đảm bảo 100% cán bộ quản lý quỹ được đào tạo bài bản trong vòng 2 năm tới.

  3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý quỹ: Xây dựng và triển khai phần mềm quản lý tín dụng, kế toán và báo cáo trực tuyến nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu sai sót và tăng tính minh bạch. Mục tiêu hoàn thành hệ thống công nghệ thông tin trong 18 tháng tới.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ: Thành lập Ban Kiểm soát chuyên trách với đủ năng lực chuyên môn, thực hiện kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Đặt mục tiêu giảm tỷ lệ nợ quá hạn xuống dưới 5% trong 3 năm tới.

  5. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức: Tuyên truyền sâu rộng về vai trò, mục đích và lợi ích của Quỹ HTND đến cán bộ, hội viên và cộng đồng nhằm tăng cường sự ủng hộ và tham gia. Thực hiện các chiến dịch truyền thông hàng năm, đặc biệt tại các địa bàn nông thôn trọng điểm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Hội Nông dân các cấp: Nghiên cứu giúp nâng cao năng lực quản lý, điều hành Quỹ HTND, từ đó cải thiện hiệu quả hoạt động và phát huy vai trò của tổ chức Hội trong phát triển kinh tế nông nghiệp.

  2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách hỗ trợ vốn và quản lý quỹ phù hợp với thực tiễn địa phương, góp phần phát triển nông thôn bền vững.

  3. Các tổ chức tín dụng và ngân hàng liên quan: Hiểu rõ cơ chế hoạt động, quản lý và nhu cầu vốn của Quỹ HTND để phối hợp hiệu quả trong việc ủy thác vốn và hỗ trợ tài chính cho nông dân.

  4. Hội viên nông dân và các nhóm nông dân vay vốn: Nắm bắt quy trình, điều kiện vay vốn và quyền lợi khi tham gia các dự án vay vốn từ Quỹ HTND, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và phát triển sản xuất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quỹ Hỗ trợ Nông dân là gì và có vai trò như thế nào?
    Quỹ HTND là tổ chức tài chính phi lợi nhuận do Hội Nông dân quản lý, cung cấp vốn vay tín chấp cho hội viên nông dân nhằm phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới. Vai trò chính là hỗ trợ tài chính, thúc đẩy ứng dụng khoa học kỹ thuật và nâng cao đời sống nông dân.

  2. Nguồn vốn của Quỹ HTND được hình thành từ đâu?
    Nguồn vốn bao gồm ngân sách nhà nước cấp, vận động ủng hộ từ cán bộ, hội viên, các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, vốn ủy thác từ các tổ chức tín dụng và vốn tự bổ sung hàng năm. Quỹ không được huy động vốn dưới hình thức tiền gửi tiết kiệm hay phát hành chứng khoán.

  3. Quy trình cho vay vốn từ Quỹ HTND như thế nào?
    Quỹ cho vay theo dự án nhóm hộ hoặc tổ hợp tác, dựa trên tín chấp uy tín của hội viên, không yêu cầu thế chấp tài sản. Hồ sơ vay gồm giấy đề nghị, dự án sản xuất kinh doanh, biên bản họp nhóm và các giấy tờ liên quan được thẩm định kỹ lưỡng trước khi phê duyệt và giải ngân.

  4. Làm thế nào để đảm bảo thu hồi vốn vay hiệu quả?
    Quỹ thực hiện thu phí quản lý và thu nợ gốc theo kỳ hạn, có quy định rõ ràng về gia hạn nợ trong trường hợp khách quan như thiên tai. Công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ được tăng cường nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm.

  5. Những khó khăn chính trong quản lý Quỹ HTND hiện nay là gì?
    Khó khăn gồm năng lực cán bộ quản lý còn hạn chế, trang thiết bị và công nghệ thông tin chưa được ứng dụng hiệu quả, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, nguồn vốn vận động từ địa phương còn nhỏ và tăng trưởng chậm, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu vay vốn của nông dân.

Kết luận

  • Quỹ Hỗ trợ Nông dân thành phố Hải Phòng đã đạt được sự tăng trưởng nguồn vốn ấn tượng với tốc độ bình quân 45,4%/năm trong giai đoạn 2014-2018, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.
  • Hoạt động quản lý quỹ còn nhiều hạn chế về năng lực cán bộ, công tác huy động vốn và ứng dụng công nghệ thông tin, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.
  • Các biện pháp hoàn thiện quản lý tập trung vào nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện cơ chế chính sách, ứng dụng công nghệ và tăng cường kiểm tra, kiểm soát.
  • Nghiên cứu có phạm vi và dữ liệu cụ thể, cung cấp cơ sở khoa học cho việc cải tiến quản lý Quỹ HTND tại Hải Phòng trong giai đoạn tiếp theo.
  • Đề nghị các cấp Hội Nông dân, cơ quan quản lý và các bên liên quan phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất nhằm phát huy tối đa vai trò của Quỹ HTND trong phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững.

Hành động tiếp theo: Tổ chức các khóa đào tạo cán bộ quản lý quỹ, xây dựng phần mềm quản lý hiện đại và triển khai chiến dịch tuyên truyền sâu rộng trong năm 2024-2025 để nâng cao hiệu quả hoạt động Quỹ HTND.