Tổng quan nghiên cứu

Giáo dục đạo đức nghề nghiệp (GDĐĐNN) cho sinh viên ngành giáo dục mầm non là một vấn đề cấp thiết trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Theo Luật Giáo dục năm 2019, giáo dục nghề nghiệp phải tập trung đào tạo năng lực thực hành nghề nghiệp, đồng thời coi trọng giáo dục đạo đức và rèn luyện kỹ năng theo yêu cầu đào tạo từng nghề. Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình, với sứ mệnh đào tạo đội ngũ giáo viên mầm non cho tỉnh và khu vực miền núi Tây Bắc, đã chú trọng công tác GDĐĐNN cho sinh viên ngành giáo dục mầm non. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy nội dung giáo dục còn chưa đa dạng, hình thức thiếu phong phú và hiệu quả chưa rõ rệt.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng GDĐĐNN cho sinh viên ngành giáo dục mầm non tại trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác này. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 30 cán bộ giảng viên và 125 sinh viên hệ cao đẳng năm thứ 2 và thứ 3 khoa Mầm non trong năm học 2022-2023. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên mầm non, góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục tại địa phương và khu vực.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đạo đức nghề nghiệp và giáo dục đạo đức nghề nghiệp, trong đó:

  • Đạo đức nghề nghiệp được hiểu là hệ thống chuẩn mực đạo đức đặc thù của một ngành nghề, điều chỉnh hành vi và thái độ của người lao động trong quá trình thực hiện công việc. Đạo đức nghề nghiệp là phần quan trọng trong nhân cách người giáo viên, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục.

  • Giáo dục đạo đức nghề nghiệp (GDĐĐNN) là quá trình tác động có mục đích nhằm hình thành và phát triển các phẩm chất đạo đức nghề nghiệp cho người học, giúp họ tự giác thực hiện các chuẩn mực đạo đức trong nghề nghiệp.

  • Các nguyên tắc giáo dục đạo đức nghề nghiệp bao gồm: tính mục đích, gắn với thực tiễn xã hội, thống nhất giữa ý thức và hành vi đạo đức, tôn trọng nhân cách và đặc điểm lứa tuổi, phát huy tính chủ động của người học, đảm bảo tính hệ thống và liên tục, giáo dục trong tập thể và thông qua tập thể.

  • Các con đường giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên mầm non gồm: thông qua dạy học các học phần trên lớp, hoạt động ngoài giờ lên lớp, thực tập sư phạm, và tự tu dưỡng, tự giáo dục của sinh viên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ 30 cán bộ giảng viên và 125 sinh viên khoa Mầm non trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Quan sát các giờ học, sinh hoạt lớp; điều tra bằng bảng hỏi (ankét); phỏng vấn sâu với giảng viên và sinh viên; tham khảo ý kiến chuyên gia.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để xử lý số liệu khảo sát, phân tích định tính từ phỏng vấn và quan sát nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất biện pháp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2022-2023, tập trung khảo sát thực trạng trong học kỳ 1 và đề xuất biện pháp trong học kỳ 2.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về tầm quan trọng của GDĐĐNN: 63,3% giảng viên và 33,6% sinh viên đánh giá GDĐĐNN là rất quan trọng; 36,7% giảng viên và 62,4% sinh viên cho rằng quan trọng. Chỉ có 4% sinh viên xem GDĐĐNN là bình thường, không có ý kiến nào cho rằng không quan trọng.

  2. Mức độ thực hiện GDĐĐNN: 40% giảng viên và 30,4% sinh viên cho rằng nhà trường thực hiện GDĐĐNN rất thường xuyên; 60% giảng viên và 60,8% sinh viên đánh giá thường xuyên. Tuy nhiên, 8,8% sinh viên cho rằng không thường xuyên.

  3. Nội dung giáo dục đạo đức nghề nghiệp: Các nội dung như giáo dục phẩm chất chính trị, lòng yêu nghề, yêu trẻ, kỹ năng giao tiếp, tính trung thực được thực hiện rất thường xuyên với tỷ lệ trên 70% theo đánh giá của giảng viên và sinh viên. Một số nội dung như giáo dục ý thức tự giác, lòng vị tha, lối sống giản dị được thực hiện chưa thường xuyên, với tỷ lệ sinh viên đánh giá chưa thường xuyên lên đến 28-33%.

  4. Các con đường GDĐĐNN: Hoạt động kiến tập, thực tập sư phạm và rèn luyện nghiệp vụ được đánh giá rất thường xuyên (trên 70% giảng viên và sinh viên). Hoạt động ngoại khóa chuyên ngành, văn hóa văn nghệ, thể thao và các buổi gặp gỡ tấm gương tiêu biểu được tổ chức thỉnh thoảng hoặc ít, với hơn 50% sinh viên cho rằng không thường xuyên.

  5. Mức độ tham gia của các lực lượng giáo dục: Giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm và ban lãnh đạo khoa được đánh giá tích cực nhất với tỷ lệ trên 70%. Đoàn Thanh niên - Hội Sinh viên, tập thể lớp và cá nhân sinh viên tham gia mức độ bình thường. Gia đình, ban quản lý ký túc xá và chính quyền địa phương tham gia ít tích cực, thậm chí có tới gần 50% sinh viên đánh giá ban quản lý ký túc xá chưa tích cực.

  6. Yếu tố ảnh hưởng đến GDĐĐNN: Nhận thức của sinh viên, nội dung chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy của giảng viên được đánh giá có ảnh hưởng rất lớn (trên 66%). Các yếu tố khách quan như kinh tế thị trường, cơ sở vật chất, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục và nhu cầu xã hội có ảnh hưởng nhưng mức độ thấp hơn, thậm chí có ý kiến cho rằng không ảnh hưởng.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy GDĐĐNN được nhà trường quan tâm và thực hiện thường xuyên, đặc biệt qua các hoạt động thực tập sư phạm và rèn luyện nghiệp vụ. Tuy nhiên, sự thiếu đa dạng trong hình thức tổ chức và chưa đồng bộ trong phối hợp các lực lượng giáo dục làm giảm hiệu quả giáo dục. Một số nội dung đạo đức nghề nghiệp quan trọng như lòng vị tha, ý thức tự giác chưa được chú trọng đúng mức.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này phản ánh thực trạng chung của nhiều cơ sở đào tạo sư phạm, nơi mà giáo dục đạo đức nghề nghiệp còn bị xem nhẹ so với đào tạo chuyên môn. Việc thiếu các hoạt động ngoại khóa chuyên sâu và sự tham gia hạn chế của gia đình, cộng đồng cũng là điểm nghẽn cần khắc phục.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ đánh giá mức độ thực hiện các nội dung GDĐĐNN, bảng phân tích mức độ tham gia của các lực lượng giáo dục, và biểu đồ tròn về nhận thức tầm quan trọng của GDĐĐNN.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên và sinh viên về vai trò của đạo đức nghề nghiệp

    • Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề về GDĐĐNN định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu, Khoa Mầm non.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm học 2023-2024.

  2. Phát huy hiệu quả các giờ học trên lớp và hoạt động ngoài giờ lên lớp để giáo dục đạo đức nghề nghiệp

    • Lồng ghép GDĐĐNN vào các môn học chuyên ngành và đại cương bằng phương pháp giảng dạy tích cực, tình huống thực tế.
    • Tăng cường các hoạt động ngoại khóa, tọa đàm, giao lưu với các tấm gương tiêu biểu.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên bộ môn, Đoàn Thanh niên - Hội Sinh viên.
    • Thời gian: Từ học kỳ 2 năm học 2023-2024.

  3. Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên trong giáo dục đạo đức nghề nghiệp

    • Nâng cao năng lực cán bộ Đoàn - Hội, giao nhiệm vụ phối hợp tổ chức các hoạt động GDĐĐNN.
    • Tổ chức các phong trào thi đua, cuộc thi về đạo đức nghề nghiệp.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên.
    • Thời gian: Triển khai trong năm học 2023-2024.

  4. Khuyến khích tính tích cực, tự giác, tự quản của tập thể, nhóm, cá nhân trong rèn luyện đạo đức nghề nghiệp

    • Xây dựng các mô hình nhóm học tập, câu lạc bộ đạo đức nghề nghiệp.
    • Tổ chức đánh giá, khen thưởng các cá nhân, tập thể tiêu biểu.
    • Chủ thể thực hiện: Giảng viên chủ nhiệm, Ban lãnh đạo khoa.
    • Thời gian: Thực hiện liên tục hàng năm.

  5. Đa dạng hóa các hình thức đánh giá kết quả rèn luyện đạo đức nghề nghiệp

    • Áp dụng đánh giá qua quan sát thực tế, phản hồi từ cơ sở thực tập, tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng.
    • Chủ thể thực hiện: Hội đồng khoa học, giảng viên bộ môn.
    • Thời gian: Bắt đầu từ năm học 2023-2024.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và cán bộ quản lý các trường sư phạm

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng và biện pháp nâng cao GDĐĐNN cho sinh viên, áp dụng vào công tác đào tạo.
    • Use case: Xây dựng chương trình đào tạo, tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức.

  2. Sinh viên ngành giáo dục mầm non

    • Lợi ích: Hiểu rõ vai trò và chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, nâng cao ý thức tự rèn luyện.
    • Use case: Tự đánh giá và phát triển phẩm chất đạo đức trong quá trình học tập.

  3. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan chức năng

    • Lợi ích: Định hướng chính sách, xây dựng kế hoạch phát triển nguồn nhân lực giáo viên mầm non có đạo đức nghề nghiệp tốt.
    • Use case: Xây dựng tiêu chuẩn, quy định về đạo đức nghề nghiệp trong giáo dục.

  4. Các tổ chức Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên trong trường học

    • Lợi ích: Tăng cường vai trò trong công tác giáo dục đạo đức nghề nghiệp, tổ chức các hoạt động phù hợp.
    • Use case: Lập kế hoạch hoạt động, phối hợp với giảng viên và nhà trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. GDĐĐNN là gì và tại sao quan trọng đối với sinh viên ngành giáo dục mầm non?
    GDĐĐNN là quá trình giáo dục các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên, giúp họ hình thành phẩm chất cần thiết để thực hiện tốt công việc giáo viên mầm non. Đây là nền tảng để sinh viên trở thành giáo viên có trách nhiệm, yêu nghề và yêu trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

  2. Những nội dung chính của GDĐĐNN cho sinh viên ngành giáo dục mầm non gồm những gì?
    Bao gồm giáo dục phẩm chất chính trị, lòng yêu nghề, yêu trẻ, kỹ năng giao tiếp, tác phong mẫu mực, ý thức tự giác, lòng vị tha, tinh thần trách nhiệm và ý chí vượt khó. Các nội dung này giúp sinh viên phát triển toàn diện về đạo đức và năng lực nghề nghiệp.

  3. Các phương pháp nào được sử dụng để giáo dục đạo đức nghề nghiệp cho sinh viên?
    Phương pháp đa dạng gồm giảng dạy trên lớp, hoạt động ngoại khóa, thực tập sư phạm, tự tu dưỡng và tự giáo dục. Việc kết hợp các phương pháp này giúp sinh viên tiếp thu kiến thức và rèn luyện kỹ năng thực tế hiệu quả hơn.

  4. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến hiệu quả GDĐĐNN?
    Nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của đạo đức nghề nghiệp, nội dung chương trình đào tạo và phương pháp giảng dạy của giảng viên là những yếu tố chủ chốt ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả GDĐĐNN.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả GDĐĐNN tại các trường sư phạm?
    Cần tăng cường nhận thức cho cán bộ, giảng viên và sinh viên; đa dạng hóa hình thức giáo dục; phát huy vai trò của các tổ chức Đoàn - Hội; khuyến khích sự tự giác và sáng tạo của sinh viên; đồng thời cải thiện cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.

Kết luận

  • Đạo đức nghề nghiệp là yếu tố then chốt trong đào tạo sinh viên ngành giáo dục mầm non, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giáo dục trẻ em.
  • Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình đã thực hiện GDĐĐNN thường xuyên, nhưng còn tồn tại hạn chế về nội dung, hình thức và sự phối hợp các lực lượng giáo dục.
  • Nhận thức của sinh viên và phương pháp giảng dạy của giảng viên là những yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả GDĐĐNN.
  • Các biện pháp đề xuất tập trung vào nâng cao nhận thức, phát huy vai trò của giảng viên và sinh viên, đa dạng hóa hoạt động giáo dục và cải thiện sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục.
  • Tiếp tục triển khai các biện pháp trong năm học 2023-2024 nhằm nâng cao chất lượng GDĐĐNN, góp phần đào tạo đội ngũ giáo viên mầm non có phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn vững vàng.

Call-to-action: Các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và sinh viên ngành giáo dục mầm non cần phối hợp chặt chẽ, chủ động áp dụng các biện pháp GDĐĐNN để xây dựng môi trường đào tạo chuyên nghiệp, góp phần phát triển sự nghiệp giáo dục bền vững.