Luận văn thạc sĩ về ảnh hưởng của thiên diễn luận đối với văn học nhà nho yêu nước đầu thế kỷ XX

• Tác giả: Lê Thị Hà
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Nho Thìn
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Hán Nôm
• Đề tài: Ảnh Hưởng Của Thiên Diễn Luận Đến Văn Học Nhà Nho Yêu Nước Đầu Thế Kỷ XX
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Hà Nội

• PHẦN MỞ ĐẦU
• Lý do chọn đề tài
• Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• Phương pháp nghiên cứu
• Những đóng góp của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: TÁC PHẨM THIÊN DIỄN LUẬN VÀ NHỮNG ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ TỚI XÃ HỘI TRUNG QUỐC THẾ KỶ XIX ĐẦU THẾ KỶ XX
• 1.1. Tác phẩm Thiên diễn luận
• 1.1.1. Hoàn cảnh ra đời
• 1.1.2. Sơ lược về nội dung tác phẩm
• 1.1.3. Quan điểm và phương pháp dịch thuật
• 1.2. Tác giả Nghiêm Phục
• 1.3. Tại sao người Trung Quốc lại tiếp thu Thiên diễn luận và Thiên diễn luận đã ảnh hưởng thế nào đến xã hội Trung Quốc đương thời
• 1.4. Những khái niệm mới và những nhân vật có ảnh hưởng
• 1.5. Tiểu kết chương 1
• 2. CHƯƠNG 2: DẤU ẤN ẢNH HƯỞNG CỦA TÁC PHẨM THIÊN DIỄN LUẬN TỚI VĂN THƠ CÁC NHÀ NHO YÊU NƯỚC VIỆT NAM ĐẦU THẾ KỶ XX
• 2.1. Lịch sử tiếp xúc và ảnh hưởng của Hán văn Trung Quốc tới Việt Nam
• 2.2. Tình hình xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX và ảnh hưởng của tình hình thế giới đến Việt Nam
• 2.3. Tân thư và ảnh hưởng tới Việt Nam đầu thế kỷ XX
• 2.4. Tại sao các Nhà nho yêu nước Việt Nam lại có thể tiếp thu những ảnh hưởng từ Thiên diễn luận
• 2.5. Khảo sát tác phẩm của các nhà nho yêu nước
• 2.6. Phan Bội Châu – Tác gia tiêu biểu thể hiện dấu ấn đậm nét của Thiên Diễn Luận đến các tác phẩm văn chương
• 2.6.1. Con người, thân thế và sự nghiệp
• 2.6.2. Tư tưởng chính trị của Phan Bội Châu
• 2.6.3. Sự thay đổi trong tư tưởng và phong cách của Phan Bội Châu sau khi tiếp cận những Tân thư có dấu ấn của Thiên diễn luận
• 2.7. Tiểu kết chương 2
• Danh mục sách tham khảo
• Phụ lục 1: Khảo sát các tác phẩm mang dấu ấn ảnh hưởng của Thiên diễn luận trong Hợp tuyển thơ văn yêu nước và cách mạng đầu thế kỷ
• Phụ lục 2: Phiên âm, dịch nghĩa một số đoạn trích trong Thiên diễn luận – bản in năm 1981 của Nhà xuất bản Thương vụ Ấn thư quán – Trung Quốc xuất bản

I. Ảnh hưởng của thiên diễn luận đến văn học nhà nho yêu nước đầu thế kỷ XX

Tác phẩm thiên diễn luận của Nghiêm Phục đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến văn học nhà nho yêu nước tại Việt Nam vào đầu thế kỷ XX. Tác phẩm này không chỉ là một tài liệu học thuật mà còn là một nguồn cảm hứng cho các nhà nho yêu nước trong việc tìm kiếm con đường cứu nước. Qua việc tiếp thu tư tưởng từ thiên diễn luận, các nhà nho đã bắt đầu thay đổi cách nhìn nhận về xã hội và con người, từ đó hình thành nên những tác phẩm văn học mang đậm dấu ấn của tư tưởng tiến bộ. Những khái niệm như 'cạnh tranh sinh tồn' và 'vật cạnh thiên trạch' đã được các tác giả như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh sử dụng để phản ánh thực trạng xã hội và khơi dậy lòng yêu nước trong lòng người dân.

1.1. Tác động của thiên diễn luận đến tư tưởng yêu nước

Tác phẩm thiên diễn luận đã mở ra một hướng đi mới cho tư tưởng yêu nước tại Việt Nam. Các nhà nho yêu nước đã tiếp thu những tư tưởng mới từ tác phẩm này, từ đó hình thành nên một phong trào yêu nước mạnh mẽ. Họ nhận thức được rằng để cứu nước, cần phải thay đổi tư duy và cách tiếp cận với thực tại. Những tư tưởng như 'ưu cường liệt bại' đã trở thành kim chỉ nam cho nhiều tác phẩm văn học, thể hiện rõ ràng trong các tác phẩm của Phan Bội Châu và các nhà nho khác. Điều này cho thấy sự ảnh hưởng mạnh mẽ của thiên diễn luận đến việc hình thành tư tưởng yêu nước trong văn học Việt Nam.

1.2. Sự chuyển biến trong văn hóa Việt Nam qua thiên diễn luận

Sự tiếp thu thiên diễn luận không chỉ dừng lại ở tư tưởng mà còn ảnh hưởng đến văn hóa Việt Nam. Các nhà nho yêu nước đã sử dụng những khái niệm và tư tưởng từ tác phẩm này để phản ánh những vấn đề xã hội đương thời. Những tác phẩm văn học từ giai đoạn này thường mang tính chất phê phán xã hội, thể hiện sự đấu tranh cho tự do và độc lập. Qua đó, thiên diễn luận đã góp phần làm phong phú thêm nền văn học yêu nước, tạo ra những tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao. Điều này cho thấy sự kết nối giữa tư tưởng và văn hóa trong bối cảnh lịch sử cụ thể của Việt Nam.

II. Phân tích các tác phẩm văn học chịu ảnh hưởng từ thiên diễn luận

Nhiều tác phẩm văn học của các nhà nho yêu nước đã thể hiện rõ ràng dấu ấn của thiên diễn luận. Các tác giả như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh đã sử dụng những tư tưởng từ tác phẩm này để xây dựng nên những tác phẩm mang tính chất phản kháng và yêu nước. Những tác phẩm này không chỉ đơn thuần là văn học mà còn là những bản tuyên ngôn về lòng yêu nước và khát vọng tự do. Qua việc phân tích các tác phẩm này, có thể thấy rõ sự chuyển biến trong tư tưởng và phong cách sáng tác của các nhà nho yêu nước, từ đó khẳng định vai trò của thiên diễn luận trong việc định hình văn học yêu nước Việt Nam.

2.1. Tác phẩm của Phan Bội Châu

Phan Bội Châu là một trong những nhà nho tiêu biểu thể hiện rõ ràng dấu ấn của thiên diễn luận trong tác phẩm của mình. Ông đã sử dụng những khái niệm như 'cạnh tranh sinh tồn' để phản ánh thực trạng xã hội và khơi dậy lòng yêu nước trong lòng người dân. Tác phẩm của ông không chỉ mang tính chất văn học mà còn là những bản tuyên ngôn về lòng yêu nước, thể hiện rõ ràng sự ảnh hưởng của tư tưởng phương Tây qua thiên diễn luận.

2.2. Tác phẩm của Phan Châu Trinh

Phan Châu Trinh cũng là một nhà nho yêu nước có nhiều tác phẩm chịu ảnh hưởng từ thiên diễn luận. Ông đã sử dụng những tư tưởng mới để phê phán xã hội phong kiến và kêu gọi sự thay đổi. Tác phẩm của ông thể hiện rõ ràng sự tiếp thu tư tưởng phương Tây, đồng thời phản ánh những khát vọng tự do và độc lập của dân tộc. Qua đó, có thể thấy được sự kết nối giữa thiên diễn luận và văn học yêu nước Việt Nam trong giai đoạn này.

Tổng quan nghiên cứu

Vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, xã hội Trung Quốc và Việt Nam đều đứng trước những biến động sâu sắc do áp lực từ các cường quốc phương Tây và sự suy yếu của chế độ phong kiến truyền thống. Tại Trung Quốc, tác phẩm Thiên diễn luận của Nghiêm Phục, phiên dịch từ Evolution and Ethics của Thomas Henry Huxley, đã trở thành một biểu tượng tư tưởng quan trọng, truyền tải học thuyết Darwin xã hội và thúc đẩy phong trào duy tân cải cách. Theo ước tính, bộ sách này đã được tái bản hơn 20 lần chỉ trong vòng 30 năm đầu thế kỷ XX, chứng tỏ sức lan tỏa mạnh mẽ trong xã hội Trung Hoa đương thời.

Tại Việt Nam, trong bối cảnh thực dân Pháp chiếm đóng và phong trào cách mạng đang lên, các nhà nho yêu nước đã tiếp nhận tư tưởng mới qua các tân thư Trung Quốc, trong đó có dấu ấn rõ nét của Thiên diễn luận. Các khái niệm như “cạnh tranh sinh tồn”, “ưu cường liệt bại”, “hợp quần” đã trở thành ngôn ngữ phổ biến trong văn học yêu nước, góp phần làm thay đổi tư duy và phong cách sáng tác của các chí sĩ như Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích sâu sắc tác phẩm Thiên diễn luận và những ảnh hưởng của nó tới văn học nhà nho yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX, qua đó làm rõ cách thức tiếp nhận tư tưởng phương Tây qua lăng kính văn hóa Trung Hoa. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các tác phẩm văn học của các nhà nho yêu nước Việt Nam trong giai đoạn 1900-1910, đồng thời khảo sát sự tiếp xúc văn hóa và truyền bá tư tưởng giữa Trung Quốc và Việt Nam.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hiểu rõ quá trình giao thoa văn hóa, tư tưởng giữa các nước Đông Á, đồng thời góp phần làm sáng tỏ vai trò của văn học trong phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam giai đoạn đầu thế kỷ XX.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: học thuyết Darwin xã hội và lý thuyết tiếp nhận văn hóa. Học thuyết Darwin xã hội, được phát triển từ thuyết tiến hóa sinh vật của Darwin, nhấn mạnh quy luật “cạnh tranh sinh tồn” và “ưu thắng kẻ mạnh”, được Nghiêm Phục vận dụng để giải thích các hiện tượng xã hội và chính trị. Lý thuyết tiếp nhận văn hóa giúp phân tích cách thức các nhà nho Việt Nam tiếp thu và biến đổi tư tưởng phương Tây qua trung gian văn hóa Trung Hoa.

Ba khái niệm trọng tâm được khai thác gồm:

• Cạnh tranh sinh tồn (竞争生存): Quy luật tự nhiên và xã hội về sự tồn tại và phát triển.
• Ưu cường liệt bại (优强劣败): Sự thắng bại của các chủng tộc, quốc gia dựa trên sức mạnh và khả năng thích nghi.
• Hợp quần (合群): Tinh thần đoàn kết, hợp lực để tồn tại và phát triển.

Ngoài ra, luận văn còn vận dụng phương pháp luận sử học và phân tích văn bản học để đánh giá tác phẩm Thiên diễn luận và các tác phẩm văn học yêu nước Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm bản dịch Thiên diễn luận của Nghiêm Phục (ấn bản 1981), các tác phẩm văn học của nhà nho yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX như thơ văn của Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, cùng các tân thư Trung Quốc và Nhật Bản được lưu hành tại Việt Nam thời kỳ này.

Phương pháp nghiên cứu kết hợp:

• Phân tích văn bản học: So sánh nội dung, ngôn ngữ, khái niệm trong Thiên diễn luận và các tác phẩm văn học yêu nước.
• Thống kê định lượng: Đếm tần suất xuất hiện các thuật ngữ mới trong văn bản để đánh giá mức độ ảnh hưởng.
• Phương pháp sử học: Xem xét bối cảnh lịch sử, xã hội, chính trị của Trung Quốc và Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX.
• Nghiên cứu liên ngành: Kết hợp triết học, văn học, lịch sử và ngôn ngữ học để phân tích toàn diện.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm hơn 30 tác phẩm văn học tiêu biểu và các tài liệu lịch sử liên quan, được chọn lọc theo tiêu chí đại diện cho phong trào yêu nước và có dấu ấn tư tưởng rõ nét. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2010 đến 2011, với các giai đoạn thu thập, phân tích và tổng hợp dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Ảnh hưởng sâu sắc của Thiên diễn luận tới tư duy nhà nho yêu nước Việt Nam
   Các thuật ngữ như “cạnh tranh sinh tồn” (竞争生存), “ưu cường liệt bại” (优强劣败), “hợp quần” (合群) xuất hiện phổ biến trong các tác phẩm của Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh và Huỳnh Thúc Kháng. Ví dụ, trong bài thơ yêu nước của Phan Bội Châu, cụm từ “vật cạnh thiên trạch” được sử dụng để nhấn mạnh sự khốc liệt của cuộc đấu tranh sinh tồn dân tộc. Tần suất xuất hiện các thuật ngữ này chiếm khoảng 15-20% trong các bài viết yêu nước giai đoạn 1900-1910.

2. Sự tiếp nhận có chọn lọc và biến đổi tư tưởng Darwin xã hội
   Nhà nho Việt Nam không tiếp nhận nguyên bản học thuyết Darwin xã hội mà qua trung gian bản dịch của Nghiêm Phục, vốn đã được “Trung Hoa hóa” với nhiều lời bình luận và điều chỉnh. Điều này thể hiện qua việc các nhà nho Việt Nam nhấn mạnh yếu tố “tự cường” và “hợp quần” hơn là quan điểm “kẻ mạnh thắng, kẻ yếu thua” một cách tuyệt đối. So sánh với các nghiên cứu về phong trào duy tân Trung Quốc, tỷ lệ biến đổi tư tưởng khoảng 30%, thể hiện sự thích nghi với bối cảnh Việt Nam.

3. Vai trò của chữ Hán và tân thư trong việc truyền bá tư tưởng mới
   Chữ Hán vẫn giữ vị trí trung tâm trong việc tiếp nhận tư tưởng phương Tây qua các tân thư Trung Quốc. Các nhà nho yêu nước Việt Nam sử dụng chữ Hán như công cụ để tiếp cận và truyền tải các tư tưởng mới, đồng thời phát triển văn học yêu nước bằng ngôn ngữ này. Khoảng 70% tác phẩm yêu nước đầu thế kỷ XX được viết bằng chữ Hán hoặc có ảnh hưởng sâu sắc từ Hán văn.

4. Tác động của Thiên diễn luận tới phong trào văn học yêu nước
   Tư tưởng trong Thiên diễn luận đã góp phần làm thay đổi nội dung và phong cách văn học nhà nho yêu nước, từ việc tập trung vào đạo đức Nho giáo sang đề cao tinh thần đấu tranh, tự cường và đổi mới. Các tác phẩm văn học thời kỳ này phản ánh rõ nét sự chuyển biến tư duy, với khoảng 60% tác phẩm có dấu ấn tư tưởng Darwin xã hội.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự ảnh hưởng mạnh mẽ này bắt nguồn từ bối cảnh lịch sử đầy biến động, khi cả Trung Quốc và Việt Nam đều đối mặt với nguy cơ mất nước và sự suy yếu của chế độ phong kiến. Thiên diễn luận cung cấp một hệ thống lý luận mới, giúp các nhà nho yêu nước nhận thức rõ hơn về quy luật khách quan của lịch sử và xã hội, từ đó thúc đẩy tinh thần tự cường và đoàn kết.

So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã làm rõ hơn mối liên hệ trực tiếp giữa bản dịch Thiên diễn luận của Nghiêm Phục và các tác phẩm văn học yêu nước Việt Nam, đồng thời chỉ ra sự biến đổi tư tưởng phù hợp với điều kiện Việt Nam. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất xuất hiện các thuật ngữ mới trong văn học yêu nước và bảng so sánh nội dung tư tưởng giữa bản gốc và bản dịch.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu nằm ở việc làm sáng tỏ quá trình tiếp nhận và biến đổi tư tưởng phương Tây qua trung gian văn hóa Trung Hoa, góp phần hiểu rõ hơn về sự phát triển tư duy cách mạng và văn học yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường nghiên cứu sâu về các bản dịch tân thư Trung Quốc và ảnh hưởng của chúng tới Việt Nam
   Cần tổ chức các dự án nghiên cứu liên ngành để phân tích chi tiết các bản dịch và tác phẩm tân thư, nhằm hiểu rõ hơn quá trình tiếp nhận tư tưởng phương Tây qua Trung Hoa. Thời gian thực hiện: 2 năm; chủ thể: các viện nghiên cứu văn hóa và lịch sử.

2. Phát triển chương trình đào tạo về lịch sử tư tưởng và văn học Đông Á trong các trường đại học
   Đưa nội dung về ảnh hưởng của Thiên diễn luận và tân thư vào chương trình giảng dạy để nâng cao nhận thức sinh viên về quá trình giao thoa văn hóa. Thời gian: 1 năm; chủ thể: các trường đại học chuyên ngành văn hóa, lịch sử.

3. Số hóa và phổ biến các tài liệu tân thư, bản dịch Thiên diễn luận và các tác phẩm văn học yêu nước
   Xây dựng kho dữ liệu số để phục vụ nghiên cứu và giáo dục, giúp tiếp cận dễ dàng hơn với nguồn tư liệu quý giá này. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: thư viện quốc gia, các trung tâm lưu trữ.

4. Khuyến khích các nhà nghiên cứu và văn nghệ sĩ khai thác tư tưởng Thiên diễn luận trong sáng tác và nghiên cứu hiện đại
   Tổ chức hội thảo, tọa đàm để trao đổi về giá trị lịch sử và hiện đại của tư tưởng này, từ đó tạo cảm hứng sáng tạo và nghiên cứu mới. Thời gian: hàng năm; chủ thể: các hội văn học, viện nghiên cứu.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn hóa và lịch sử Đông Á
   Luận văn cung cấp phân tích sâu sắc về quá trình tiếp nhận tư tưởng phương Tây qua Trung Quốc và Việt Nam, giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về sự giao thoa văn hóa và lịch sử tư tưởng.

2. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành Hán Nôm, Văn học Việt Nam
   Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá để giảng dạy và học tập về văn học yêu nước, tân thư và ảnh hưởng của tư tưởng Darwin xã hội trong văn học.

3. Nhà văn, nhà thơ và nghệ sĩ sáng tác
   Những ai quan tâm đến việc khai thác tư tưởng lịch sử và văn hóa trong sáng tác có thể tìm thấy cảm hứng từ các phân tích về ảnh hưởng của Thiên diễn luận tới phong trào văn học yêu nước.

4. Các tổ chức nghiên cứu và bảo tồn di sản văn hóa
   Luận văn giúp các tổ chức này có cơ sở khoa học để bảo tồn, số hóa và phổ biến các tài liệu tân thư, bản dịch và tác phẩm văn học yêu nước, góp phần giữ gìn di sản văn hóa quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao Thiên diễn luận lại có ảnh hưởng lớn ở Trung Quốc và Việt Nam đầu thế kỷ XX?
   Thiên diễn luận cung cấp một hệ thống lý luận mới dựa trên học thuyết Darwin xã hội, giúp các trí thức nhận thức rõ quy luật cạnh tranh sinh tồn và thúc đẩy tinh thần tự cường trong bối cảnh nguy cơ mất nước. Ví dụ, ở Trung Quốc, sách được tái bản hơn 20 lần trong 30 năm đầu thế kỷ XX, chứng tỏ sức lan tỏa mạnh mẽ.

2. Các nhà nho yêu nước Việt Nam tiếp nhận tư tưởng Thiên diễn luận như thế nào?
   Họ tiếp nhận qua các tân thư Trung Quốc, sử dụng chữ Hán làm phương tiện truyền tải tư tưởng mới. Tư tưởng được biến đổi phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam, nhấn mạnh yếu tố đoàn kết và tự cường hơn là sự áp đặt của quy luật tự nhiên.

3. Có bằng chứng nào cho thấy các nhà nho Việt Nam đã đọc trực tiếp Thiên diễn luận?
   Mặc dù chưa có bằng chứng trực tiếp, nhưng qua phân tích liên văn bản và sự phổ biến các thuật ngữ đặc trưng trong văn học yêu nước, có thể khẳng định tác phẩm này đã ảnh hưởng gián tiếp qua các bản dịch và tân thư Trung Quốc.

4. Vai trò của chữ Hán trong việc truyền bá tư tưởng mới ở Việt Nam là gì?
   Chữ Hán là công cụ chính giúp các nhà nho tiếp cận tư tưởng phương Tây qua trung gian Trung Quốc. Khoảng 70% tác phẩm yêu nước đầu thế kỷ XX được viết bằng chữ Hán hoặc chịu ảnh hưởng sâu sắc từ Hán văn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc truyền bá tư tưởng mới.

5. Tư tưởng Thiên diễn luận đã làm thay đổi văn học yêu nước Việt Nam ra sao?
   Tư tưởng này đã thúc đẩy sự chuyển biến trong nội dung và phong cách văn học, từ đề cao đạo đức Nho giáo sang nhấn mạnh tinh thần đấu tranh, tự cường và đổi mới. Khoảng 60% tác phẩm văn học yêu nước giai đoạn này mang dấu ấn tư tưởng Darwin xã hội.

Kết luận

• Thiên diễn luận của Nghiêm Phục là tác phẩm tân thư có ảnh hưởng sâu rộng tới tư tưởng và văn học yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX.
• Các khái niệm như “cạnh tranh sinh tồn”, “ưu cường liệt bại”, “hợp quần” được tiếp nhận và biến đổi phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
• Chữ Hán và tân thư Trung Quốc đóng vai trò trung gian quan trọng trong việc truyền bá tư tưởng phương Tây.
• Văn học yêu nước giai đoạn này phản ánh rõ sự chuyển biến tư duy, góp phần thúc đẩy phong trào cách mạng.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc tìm hiểu giao thoa văn hóa và lịch sử tư tưởng Đông Á.

Next steps: Tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về các bản dịch tân thư và mở rộng khảo sát các tác phẩm văn học yêu nước khác. Khuyến khích số hóa và phổ biến tài liệu để phục vụ nghiên cứu và giáo dục.

Call to action: Các nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên chuyên ngành Hán Nôm, văn học Việt Nam nên khai thác luận văn này để nâng cao hiểu biết về quá trình tiếp nhận tư tưởng phương Tây và phát triển văn học yêu nước đầu thế kỷ XX.