Tổng quan nghiên cứu

Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2015, tỷ lệ người sử dụng Internet tại Việt Nam đạt 52% dân số, tương đương khoảng 48,5 triệu người, tăng mạnh so với khoảng 31 triệu người năm 2013. Sự phát triển nhanh chóng của Internet và công nghệ thông tin đã thúc đẩy sự chuyển đổi từ kinh doanh truyền thống sang thương mại điện tử (TMĐT), giúp người tiêu dùng tiếp cận thông tin sản phẩm nhanh chóng và thuận tiện hơn. Năm 2015, doanh số TMĐT B2C đạt khoảng 4,07 tỷ USD, tăng 37% so với năm trước, chiếm 2,8% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trên toàn quốc. Tuy nhiên, khảo sát của Cục TMĐT và CNTT cho thấy 50% người dùng Internet chưa tham gia mua sắm trực tuyến do thiếu niềm tin vào các đơn vị bán hàng.

Trong bối cảnh đó, niềm tin của người tiêu dùng trở thành yếu tố then chốt ảnh hưởng đến ý định mua lặp lại trên các trang TMĐT. Nghiên cứu này tập trung phân tích ảnh hưởng của niềm tin đến ý định mua lặp lại qua trang lazada.vn tại thành phố Hồ Chí Minh, khảo sát 312 người tiêu dùng đã mua hàng ít nhất 3 lần qua Lazada trong khoảng thời gian từ cuối tháng 5 đến giữa tháng 7 năm 2017. Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các yếu tố tác động đến niềm tin, đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố, khẳng định mối quan hệ giữa niềm tin và ý định mua lặp lại, đồng thời đề xuất giải pháp cải thiện niềm tin nhằm tăng doanh thu cho Lazada. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp TMĐT nâng cao hiệu quả kinh doanh và củng cố vị thế trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết hành vi tiêu dùng và mô hình hành động hợp lý (TRA) cùng thuyết hành vi dự định (TPB). TRA cho rằng thái độ và chuẩn chủ quan ảnh hưởng đến xu hướng hành vi mua sắm, trong khi TPB bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi để giải thích tốt hơn hành vi thực tế của người tiêu dùng. Niềm tin được định nghĩa là sự sẵn sàng dựa vào đối tác đáng tin cậy trong môi trường có rủi ro và không chắc chắn, là yếu tố thúc đẩy hành động và chấp nhận rủi ro trong TMĐT.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu gồm:

  • Niềm tin: Cảm nhận về độ tin cậy và sự an tâm khi mua hàng trực tuyến.
  • Ý định mua lặp lại: Xu hướng tiếp tục mua hàng và giới thiệu sản phẩm cho người khác.
  • Bảo mật thông tin: Mức độ an toàn và chính sách bảo vệ dữ liệu cá nhân.
  • Chất lượng dịch vụ: Đánh giá về dịch vụ giao hàng, chăm sóc khách hàng, bảo hành.
  • Chất lượng thông tin: Độ chính xác, đầy đủ và cập nhật của thông tin sản phẩm trên website.
  • Thiết kế website: Tính thân thiện, dễ sử dụng và hấp dẫn của giao diện trang web.
  • Danh tiếng công ty: Uy tín và quy mô của nhà cung cấp TMĐT.
  • Giá bán: Cảm nhận về mức giá và sự tương quan giữa giá và chất lượng sản phẩm.
  • Kinh nghiệm mua hàng: Trải nghiệm thực tế của người tiêu dùng với sản phẩm và dịch vụ.
  • Nhận thức rủi ro: Cảm giác không chắc chắn và lo ngại về các hậu quả tiêu cực khi mua hàng trực tuyến.
  • Ảnh hưởng xã hội: Tác động từ người thân, bạn bè đến niềm tin và hành vi mua sắm.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ định tính và nghiên cứu chính thức định lượng. Giai đoạn định tính sử dụng phương pháp thảo luận tay đôi với 8 chuyên gia và người tiêu dùng có kinh nghiệm mua hàng qua Lazada để điều chỉnh mô hình và thang đo. Giai đoạn định lượng khảo sát 800 người tiêu dùng tại các quận Bình Thạnh, 3, 10 và Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh, trong khoảng thời gian từ cuối tháng 5 đến giữa tháng 7 năm 2017. Sau khi lọc, 312 bảng câu hỏi hợp lệ được phân tích.

Phương pháp chọn mẫu là phi xác suất thuận tiện, phù hợp với mục tiêu nghiên cứu và điều kiện thực tế. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS và AMOS, bao gồm các phân tích thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy thang đo (Cronbach’s alpha), phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM). Kiểm định bootstrap được sử dụng để đánh giá độ tin cậy các ước lượng mô hình. Các thang đo sử dụng thang Likert 5 điểm, đảm bảo tính chính xác và phù hợp với các biến nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Các yếu tố tác động đến niềm tin: Nghiên cứu xác định sáu yếu tố có ảnh hưởng đáng kể đến niềm tin người tiêu dùng qua Lazada, gồm kinh nghiệm mua hàng, danh tiếng công ty, chất lượng dịch vụ, ảnh hưởng xã hội, bảo mật thông tin và nhận thức rủi ro. Trong đó, nhận thức rủi ro có tác động nghịch, các yếu tố còn lại tác động thuận.
  2. Mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố: Kinh nghiệm mua hàng và danh tiếng công ty là hai yếu tố có tác động mạnh nhất đến niềm tin, với hệ số chuẩn hóa lần lượt khoảng 0,35 và 0,30. Bảo mật thông tin và chất lượng dịch vụ có tác động vừa phải, trong khi ảnh hưởng xã hội có tác động thấp hơn nhưng vẫn có ý nghĩa thống kê.
  3. Ảnh hưởng của niềm tin đến ý định mua lặp lại: Niềm tin có mối tương quan tích cực và có ý nghĩa thống kê với ý định mua lặp lại, với hệ số chuẩn hóa khoảng 0,65, cho thấy niềm tin là nhân tố then chốt thúc đẩy người tiêu dùng tiếp tục mua hàng trên Lazada.
  4. Phân tích nhân khẩu học: Người tiêu dùng có trình độ học vấn cao hơn (Cao đẳng/Đại học trở lên) có mức độ niềm tin cao hơn đáng kể so với nhóm trình độ thấp hơn. Độ tuổi từ 26 đến 45 tuổi cũng có niềm tin cao hơn các nhóm tuổi khác. Giới tính, tình trạng hôn nhân và mức thu nhập không có sự khác biệt đáng kể về niềm tin.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy kinh nghiệm mua hàng và danh tiếng công ty là những yếu tố quan trọng nhất trong việc xây dựng niềm tin của người tiêu dùng trên Lazada. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trước đây, nhấn mạnh vai trò của trải nghiệm thực tế và uy tín thương hiệu trong TMĐT. Bảo mật thông tin và chất lượng dịch vụ cũng đóng vai trò quan trọng, phản ánh sự quan tâm của khách hàng đến an toàn dữ liệu và dịch vụ hỗ trợ.

Nhận thức rủi ro có tác động tiêu cực đến niềm tin, cho thấy người tiêu dùng vẫn còn lo ngại về các rủi ro khi mua sắm trực tuyến, như sản phẩm không đúng mô tả hoặc chính sách bảo hành không rõ ràng. Điều này nhấn mạnh nhu cầu cải thiện các chính sách bảo vệ khách hàng và minh bạch thông tin.

Ảnh hưởng xã hội tuy có tác động thấp hơn nhưng vẫn góp phần củng cố niềm tin, cho thấy sự lan tỏa niềm tin qua các mối quan hệ cá nhân là yếu tố không thể bỏ qua trong chiến lược marketing của Lazada. Phân tích nhân khẩu học cho thấy nhóm người có trình độ học vấn cao và độ tuổi trung niên có xu hướng tin tưởng hơn, điều này giúp Lazada định hướng các chiến dịch truyền thông phù hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến niềm tin, biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa niềm tin và ý định mua lặp lại, cùng bảng phân tích ANOVA cho các biến nhân khẩu học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường trải nghiệm mua hàng: Lazada cần nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ giao hàng, bảo hành để củng cố kinh nghiệm tích cực cho khách hàng. Mục tiêu tăng điểm hài lòng dịch vụ lên trên 4/5 trong vòng 12 tháng, do bộ phận chăm sóc khách hàng và quản lý vận hành thực hiện.
  2. Xây dựng và duy trì danh tiếng công ty: Tăng cường các hoạt động truyền thông minh bạch, quảng bá uy tín và quy mô công ty, đồng thời xử lý nhanh các phản hồi tiêu cực. Mục tiêu tăng nhận diện thương hiệu trên các kênh truyền thông xã hội lên 25% trong 6 tháng, do phòng marketing đảm nhiệm.
  3. Cải thiện bảo mật thông tin: Đầu tư nâng cấp hệ thống bảo mật, công khai chính sách bảo mật rõ ràng và minh bạch để giảm lo ngại của khách hàng. Mục tiêu đạt chứng nhận bảo mật quốc tế trong 18 tháng, do bộ phận công nghệ thông tin và pháp lý phối hợp thực hiện.
  4. Giảm thiểu nhận thức rủi ro: Tăng cường chính sách đổi trả, bảo hành minh bạch và hỗ trợ khách hàng nhanh chóng để giảm cảm giác rủi ro. Mục tiêu giảm tỷ lệ khiếu nại về sản phẩm xuống dưới 2% trong 1 năm, do bộ phận chăm sóc khách hàng và quản lý chất lượng thực hiện.
  5. Phát huy ảnh hưởng xã hội: Khuyến khích khách hàng hiện tại giới thiệu sản phẩm qua các chương trình referral, đồng thời xây dựng cộng đồng người dùng trung thành. Mục tiêu tăng số lượng giới thiệu khách hàng mới lên 15% trong 9 tháng, do phòng marketing và phát triển cộng đồng thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp TMĐT: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến niềm tin khách hàng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và tăng doanh thu.
  2. Chuyên gia marketing và phát triển sản phẩm: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích để thiết kế các chiến dịch quảng bá, cải thiện trải nghiệm khách hàng và nâng cao uy tín thương hiệu.
  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, thương mại điện tử: Là tài liệu tham khảo khoa học về mô hình nghiên cứu hành vi tiêu dùng trực tuyến và các phương pháp phân tích dữ liệu định lượng.
  4. Các nhà phát triển công nghệ và quản lý hệ thống website TMĐT: Giúp nhận diện các yếu tố kỹ thuật và thiết kế ảnh hưởng đến niềm tin người dùng, từ đó tối ưu hóa giao diện và bảo mật hệ thống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Niềm tin ảnh hưởng như thế nào đến ý định mua lặp lại trên Lazada?
    Niềm tin có tác động tích cực mạnh mẽ đến ý định mua lặp lại, với hệ số chuẩn hóa khoảng 0,65, nghĩa là khi niềm tin tăng, người tiêu dùng có xu hướng tiếp tục mua hàng và giới thiệu cho người khác.

  2. Yếu tố nào quan trọng nhất ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng?
    Kinh nghiệm mua hàng và danh tiếng công ty là hai yếu tố quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng ảnh hưởng lớn nhất trong mô hình nghiên cứu.

  3. Làm thế nào để giảm nhận thức rủi ro khi mua hàng trực tuyến?
    Cải thiện chính sách đổi trả, bảo hành minh bạch, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ chăm sóc khách hàng giúp giảm lo ngại và tăng niềm tin.

  4. Phân tích nhân khẩu học cho thấy điều gì về niềm tin?
    Người tiêu dùng có trình độ học vấn cao và độ tuổi từ 26 đến 45 có mức độ niềm tin cao hơn, trong khi giới tính, tình trạng hôn nhân và thu nhập không ảnh hưởng đáng kể.

  5. Tại sao ảnh hưởng xã hội lại quan trọng trong TMĐT?
    Ảnh hưởng xã hội giúp lan tỏa niềm tin qua các mối quan hệ cá nhân, tạo hiệu ứng truyền miệng tích cực, góp phần củng cố niềm tin và thúc đẩy hành vi mua sắm.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định sáu yếu tố chính tác động đến niềm tin người tiêu dùng qua Lazada, trong đó nhận thức rủi ro có tác động nghịch.
  • Niềm tin có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ đến ý định mua lặp lại của khách hàng trên nền tảng TMĐT.
  • Kinh nghiệm mua hàng và danh tiếng công ty là hai yếu tố quan trọng nhất cần được chú trọng cải thiện.
  • Phân tích nhân khẩu học cho thấy trình độ học vấn và độ tuổi ảnh hưởng đến mức độ niềm tin.
  • Các giải pháp đề xuất nhằm tăng cường niềm tin sẽ giúp Lazada nâng cao doanh thu và củng cố vị thế trên thị trường TMĐT Việt Nam.

Next steps: Triển khai các giải pháp cải thiện trải nghiệm khách hàng, bảo mật và truyền thông thương hiệu trong vòng 12-18 tháng. Đánh giá hiệu quả qua các chỉ số hài lòng và doanh số bán hàng định kỳ.

Call to action: Các nhà quản lý Lazada và doanh nghiệp TMĐT nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược phát triển bền vững, đồng thời các nhà nghiên cứu có thể tiếp tục mở rộng nghiên cứu trên các nền tảng TMĐT khác để đa dạng hóa dữ liệu và kết quả.