Nghiên cứu về thái độ rủi ro và đặc điểm tính cách chung của doanh nhân trẻ Việt Nam

• Tác giả: Le Thi Phuong
• Người hướng dẫn: Prof. Peijun Guo
• Trường học: Vietnam National University Vietnam Japan University
• Chuyên ngành: Business Administration
• Đề tài: Risk Attitudes and the Common Personality Traits: A Study on Vietnamese Young Entrepreneurs
• Loại tài liệu: Master thesis
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Hanoi

• ABSTRACT
• ACKNOWLEDGMENT
• TABLE OF CONTENT
• LIST OF TABLE
• LIST OF FIGURES
• LIST OF ABBREVIATIONS
• 1. CHƯƠNG 1: INTRODUCTION
• 1.1. Background of research
• 1.2. Problem statement
• 1.3. Research objective
• 1.4. Scope of the research
• 1.5. Significance of the research
• 1.6. Thesis structure
• 2. CHƯƠNG 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Risk management in business
• 2.2. Risk attitudes
• 2.3. Big five personality traits
• 2.4. Optimism and Pessimism
• 2.5. The personality traits and risk attitude
• 2.6. Data collection instruments
• 2.7. Common method bias test
• 2.8. Structural model assessment
• 3. CHƯƠNG 3: METHODOLOGY
• 4. CHƯƠNG 4: FINDING
• 5. CHƯƠNG 5: DISCUSSION AND CONCLUSION
• 5.1. Limitations and future research recommendation
• LIST OF TABLE
• LIST OF FIGURES
• LIST OF ABBREVIATIONS

I. Thái độ rủi ro trong kinh doanh

Thái độ rủi ro là một yếu tố quan trọng trong quyết định kinh doanh của doanh nhân trẻ. Nghiên cứu cho thấy rằng thái độ này không chỉ ảnh hưởng đến cách mà doanh nhân tiếp cận cơ hội mà còn quyết định sự thành công hay thất bại của họ. Theo Hillson và Murray-Webster (2005), thái độ rủi ro phản ánh cách mà một cá nhân nhìn nhận rủi ro, có thể là cơ hội hoặc mối đe dọa. Doanh nhân trẻ Việt Nam, trong bối cảnh thị trường đầy biến động, cần phải có khả năng đánh giá và quản lý rủi ro một cách hiệu quả. Việc hiểu rõ thái độ rủi ro của họ sẽ giúp các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách đưa ra những quyết định phù hợp hơn. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, những doanh nhân có thái độ tích cực đối với rủi ro thường có khả năng thành công cao hơn trong việc phát triển doanh nghiệp.

1.1. Rủi ro trong kinh doanh

Rủi ro trong kinh doanh có thể được phân loại thành hai loại chính: rủi ro truyền thống và rủi ro cơ hội. Rủi ro truyền thống liên quan đến các yếu tố như hỏa hoạn, ô nhiễm hay gian lận, trong khi rủi ro cơ hội xảy ra khi doanh nghiệp phát triển kế hoạch mới hoặc ra mắt sản phẩm mới. Việc quản lý rủi ro là rất cần thiết để đảm bảo sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Theo Wu và Olson (2009), quản lý rủi ro cung cấp các phương pháp và quy trình để các tổ chức kinh doanh quản lý tất cả các rủi ro và nắm bắt cơ hội nhằm đạt được mục tiêu của họ.

II. Đặc điểm tính cách chung của doanh nhân trẻ

Đặc điểm tính cách của doanh nhân trẻ Việt Nam có thể được phân tích thông qua mô hình Big Five, bao gồm sự cởi mở, tính cẩn thận, sự hướng ngoại, tính dễ chịu và tính nhạy cảm. Nghiên cứu cho thấy rằng tính cách dễ chịu có ảnh hưởng lớn nhất đến thái độ rủi ro của doanh nhân trẻ. Điều này có thể giải thích rằng những người có tính cách dễ chịu thường có khả năng hợp tác tốt hơn và dễ dàng chấp nhận rủi ro trong môi trường kinh doanh. Ngoài ra, sự lạc quan và bi quan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thái độ rủi ro. Những doanh nhân lạc quan có xu hướng chấp nhận rủi ro cao hơn, trong khi những người bi quan có thể tránh xa các cơ hội kinh doanh.

2.1. Mô hình Big Five

Mô hình Big Five là một công cụ hữu ích để đánh giá tính cách của doanh nhân. Mỗi yếu tố trong mô hình này đều có ảnh hưởng đến cách mà doanh nhân tiếp cận rủi ro. Sự cởi mở giúp doanh nhân dễ dàng chấp nhận ý tưởng mới, trong khi tính cẩn thận giúp họ lập kế hoạch và quản lý rủi ro hiệu quả hơn. Sự hướng ngoại có thể tạo ra mạng lưới quan hệ rộng lớn, hỗ trợ cho việc tìm kiếm cơ hội kinh doanh. Tính dễ chịu và tính nhạy cảm cũng ảnh hưởng đến khả năng làm việc nhóm và quản lý mối quan hệ trong kinh doanh.

III. Tác động của tính cách đến thái độ rủi ro

Nghiên cứu cho thấy rằng tính cách có thể dự đoán thái độ rủi ro của doanh nhân trẻ. Những người có tính cách dễ chịu và lạc quan thường có xu hướng chấp nhận rủi ro cao hơn, trong khi những người bi quan có thể có thái độ rủi ro thấp hơn. Điều này có thể dẫn đến việc họ bỏ lỡ các cơ hội kinh doanh tiềm năng. Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa tính cách và thái độ rủi ro sẽ giúp các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách đưa ra những quyết định phù hợp hơn trong việc hỗ trợ doanh nhân trẻ.

3.1. Tính cách và quyết định kinh doanh

Tính cách không chỉ ảnh hưởng đến thái độ rủi ro mà còn đến quyết định kinh doanh của doanh nhân. Những doanh nhân có tính cách mạnh mẽ thường có khả năng đưa ra quyết định nhanh chóng và tự tin hơn. Ngược lại, những người có tính cách nhạy cảm có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định trong môi trường không chắc chắn. Việc nghiên cứu mối quan hệ này sẽ giúp các nhà nghiên cứu và thực hành hiểu rõ hơn về hành vi của doanh nhân trẻ Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế năng động của Việt Nam, số lượng doanh nghiệp tăng trưởng mạnh mẽ với trung bình hơn 100.000 doanh nghiệp mới được thành lập mỗi năm trong giai đoạn 2016-2019, nâng tổng số doanh nghiệp lên khoảng 810.000 vào năm 2020. Tuy nhiên, tỷ lệ khởi nghiệp thành công vẫn còn thấp, dưới 10%, do nhiều yếu tố như biến động thị trường và quản lý vốn phức tạp. Trong đó, thái độ đối với rủi ro của các doanh nhân trẻ đóng vai trò quan trọng trong quyết định kinh doanh và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Luận văn này tập trung nghiên cứu các đặc điểm tính cách phổ biến của doanh nhân trẻ Việt Nam và mối quan hệ giữa các đặc điểm này với thái độ rủi ro của họ. Mục tiêu cụ thể gồm: (1) xác định các đặc điểm tính cách chung của doanh nhân trẻ Việt Nam, (2) đo lường mối quan hệ giữa các đặc điểm tính cách và thái độ rủi ro. Nghiên cứu được thực hiện trên mẫu 167 doanh nhân trẻ tại Việt Nam trong năm 2021, sử dụng phương pháp định lượng và mô hình cấu trúc phương trình (PLS-SEM). Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách, nhà đầu tư và các doanh nhân trong việc xây dựng chiến lược quản lý rủi ro phù hợp, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình Big Five về đặc điểm tính cách gồm năm yếu tố chính: Tính cởi mở (Openness), Tính tận tâm (Conscientiousness), Tính hướng ngoại (Extraversion), Tính dễ chịu (Agreeableness) và Tính thần kinh (Neuroticism). Ngoài ra, hai yếu tố bổ sung là lạc quan (Optimism) và bi quan (Pessimism) được đưa vào để mở rộng mô hình, nhằm đánh giá ảnh hưởng của các thái độ tâm lý đến thái độ rủi ro. Thái độ rủi ro được đo bằng thang đo DOSPERT, phân loại rủi ro theo các lĩnh vực tài chính, sức khỏe, xã hội, giải trí và đạo đức. Các giả thuyết nghiên cứu được xây dựng dựa trên mối quan hệ giữa từng đặc điểm tính cách và thái độ rủi ro, trong đó dự đoán tính cởi mở, hướng ngoại và lạc quan có ảnh hưởng tích cực, còn tính tận tâm, dễ chịu, thần kinh và bi quan có ảnh hưởng tiêu cực đến thái độ rủi ro.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với thiết kế khảo sát bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa, gồm 37 mục đo lường thuộc 8 biến chính. Mẫu nghiên cứu gồm 167 doanh nhân trẻ tại Việt Nam, được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích, đảm bảo người tham gia là chủ doanh nghiệp hoặc người sáng lập. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài từ đầu tháng 2 đến giữa tháng 3 năm 2021, kết hợp khảo sát trực tuyến và trực tiếp. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm SmartPLS 3, sử dụng kỹ thuật mô hình cấu trúc phương trình PLS-SEM để kiểm định độ tin cậy, giá trị hội tụ, phân biệt và đánh giá mô hình cấu trúc. Cỡ mẫu đáp ứng yêu cầu tối thiểu theo chuẩn lý thuyết (ít nhất 80 quan sát cho 37 biến), đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm tính cách chung của doanh nhân trẻ Việt Nam: Kết quả mô tả cho thấy doanh nhân trẻ có xu hướng hướng ngoại cao, cởi mở, sẵn sàng học hỏi và chia sẻ, đồng thời có mức độ lạc quan vượt trội so với bi quan (điểm trung bình lạc quan 3.42 so với 3.21 của bi quan trên thang 5). Tuy nhiên, họ cũng chịu áp lực tâm lý do môi trường kinh doanh khắc nghiệt.

2. Ảnh hưởng của các đặc điểm tính cách đến thái độ rủi ro: Phân tích PLS-SEM cho thấy các giả thuyết về ảnh hưởng tiêu cực của tính tận tâm (β = -0.025, p < 0.05), tính dễ chịu (β = -0.171, p < 0.05) và bi quan (β = -0.089, p < 0.05) đến thái độ rủi ro được hỗ trợ. Ngược lại, tính hướng ngoại có ảnh hưởng tích cực đến thái độ rủi ro (β = 0.089, p < 0.05). Các giả thuyết về tính cởi mở, thần kinh và lạc quan không được chứng minh.

3. Mức độ giải thích mô hình: Mô hình nghiên cứu giải thích được 48.1% biến thiên thái độ rủi ro trong mẫu, cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa các đặc điểm tính cách và thái độ rủi ro của doanh nhân trẻ Việt Nam.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tính dễ chịu và tính tận tâm có xu hướng làm giảm mức độ chấp nhận rủi ro, phù hợp với đặc điểm thận trọng và tuân thủ nguyên tắc trong kinh doanh. Tính hướng ngoại thúc đẩy sự chấp nhận rủi ro, có thể do doanh nhân hướng ngoại thường năng động, giao tiếp tốt và sẵn sàng thử thách. Đáng chú ý, bi quan cũng ảnh hưởng tiêu cực đến thái độ rủi ro, một phát hiện mới so với các nghiên cứu trước đây chỉ tập trung vào lạc quan. Điều này cho thấy sự cân bằng giữa lạc quan và bi quan là yếu tố quan trọng trong quản lý rủi ro. Các kết quả có thể được minh họa qua biểu đồ đường thể hiện hệ số tác động của từng đặc điểm tính cách đến thái độ rủi ro, giúp trực quan hóa mức độ ảnh hưởng và hỗ trợ phân tích sâu hơn. So với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này phản ánh đặc thù văn hóa và môi trường kinh doanh Việt Nam, góp phần làm phong phú thêm lý thuyết về tính cách và rủi ro trong bối cảnh địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển chương trình đào tạo quản lý rủi ro cho doanh nhân trẻ: Tổ chức các khóa học tập trung nâng cao nhận thức về rủi ro, đặc biệt chú trọng đến việc cân bằng giữa lạc quan và bi quan, giúp doanh nhân ra quyết định hiệu quả hơn. Thời gian triển khai trong 12 tháng, do các cơ quan hỗ trợ khởi nghiệp và trường đại học thực hiện.

2. Xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) giảm thiểu rủi ro: Cơ quan quản lý nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý và tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn, tư vấn quản trị rủi ro cho doanh nghiệp. Mục tiêu tăng tỷ lệ khởi nghiệp thành công lên trên 15% trong 3 năm tới.

3. Khuyến khích nhà đầu tư áp dụng đánh giá tính cách doanh nhân: Các quỹ đầu tư và ngân hàng nên tích hợp đánh giá đặc điểm tính cách vào quy trình thẩm định, nhằm dự báo thái độ rủi ro và khả năng quản lý rủi ro của doanh nhân, từ đó giảm thiểu rủi ro tài chính.

4. Tăng cường nghiên cứu và tư vấn cá nhân hóa: Các tổ chức tư vấn kinh doanh cần phát triển dịch vụ phân tích tính cách và thái độ rủi ro cá nhân, giúp doanh nhân xây dựng kế hoạch kinh doanh phù hợp với đặc điểm cá nhân, nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro. Thời gian thực hiện trong 6-12 tháng, do các công ty tư vấn và viện nghiên cứu đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Doanh nhân trẻ và nhà sáng lập doanh nghiệp: Hiểu rõ đặc điểm tính cách và thái độ rủi ro giúp họ xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, nâng cao khả năng quản lý rủi ro và phát triển bền vững.

2. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý: Cung cấp cơ sở khoa học để thiết kế chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh và thúc đẩy phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa.

3. Nhà đầu tư và tổ chức tài chính: Giúp đánh giá tiềm năng và rủi ro của doanh nhân, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác và hiệu quả hơn.

4. Các nhà nghiên cứu và giảng viên trong lĩnh vực quản trị kinh doanh: Mở rộng kiến thức về mối quan hệ giữa tính cách và thái độ rủi ro trong bối cảnh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nghiên cứu tập trung vào doanh nhân trẻ Việt Nam?
   Doanh nhân trẻ là lực lượng chủ đạo trong phát triển kinh tế và đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, đồng thời có đặc điểm tính cách và thái độ rủi ro khác biệt so với các nhóm tuổi khác, nên cần nghiên cứu riêng để hiểu rõ hơn.

2. Mô hình Big Five có phù hợp để đánh giá tính cách doanh nhân không?
   Big Five là mô hình phổ biến và được công nhận rộng rãi trong nghiên cứu tính cách, giúp đo lường đa chiều các đặc điểm tính cách có ảnh hưởng đến hành vi và quyết định kinh doanh.

3. Tại sao bi quan lại ảnh hưởng tiêu cực đến thái độ rủi ro?
   Bi quan làm giảm sự tự tin và khả năng chấp nhận rủi ro, khiến doanh nhân có xu hướng tránh các quyết định mạo hiểm dù có thể mang lại lợi ích cao, ảnh hưởng đến sự phát triển doanh nghiệp.

4. Phương pháp PLS-SEM có ưu điểm gì trong nghiên cứu này?
   PLS-SEM phù hợp với mẫu nhỏ và dữ liệu không phân phối chuẩn, cho phép kiểm định mô hình phức tạp với nhiều biến và mối quan hệ, đồng thời hỗ trợ phân tích dự báo.

5. Làm thế nào để áp dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn?
   Doanh nhân và nhà quản lý có thể sử dụng kết quả để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu về tính cách và thái độ rủi ro, từ đó điều chỉnh chiến lược kinh doanh và quản lý rủi ro phù hợp với bản thân và môi trường kinh doanh.

Kết luận

• Luận văn đã xác định được các đặc điểm tính cách phổ biến của doanh nhân trẻ Việt Nam, trong đó tính hướng ngoại và lạc quan nổi bật.
• Kết quả phân tích cho thấy tính tận tâm, dễ chịu và bi quan có ảnh hưởng tiêu cực, còn tính hướng ngoại ảnh hưởng tích cực đến thái độ rủi ro.
• Mô hình nghiên cứu giải thích được gần 50% biến thiên thái độ rủi ro, khẳng định vai trò quan trọng của tính cách trong quyết định kinh doanh.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, tư vấn đầu tư và phát triển doanh nghiệp tại Việt Nam.
• Các bước tiếp theo bao gồm mở rộng mẫu nghiên cứu, bổ sung các yếu tố văn hóa và môi trường kinh doanh để hoàn thiện mô hình và ứng dụng thực tiễn.

Hành động ngay: Các nhà quản lý, doanh nhân và nhà đầu tư nên tham khảo kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy biến động hiện nay.