Tác Động Của Rủi Ro Tín Dụng Đến Khả Năng Sinh Lời Của Các Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Việt Nam

• Tác giả: Trần Thị Mai Trâm
• Người hướng dẫn: PGS. Đặng Văn Dân
• Trường học: Trường Đại học Ngân hàng Tp.Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
• Đề tài: Tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.3. Mục tiêu của đề tài
• 1.3.1. Mục tiêu tổng quát
• 1.3.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.4. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.6. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7. Nội dung nghiên cứu
• 1.8. Đóng góp của đề tài
• 1.9. Bố cục bài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 2.1. Cơ sở lý thuyết về rủi ro tín dụng Ngân hàng thương mại
• 2.1.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng
• 2.1.2. Phân loại rủi ro tín dụng
• 2.1.2.1. Phân loại theo nguyên nhân rủi ro phát sinh
• 2.1.2.2. Phân loại theo tính chất rủi ro tín dụng
• 2.1.3. Các nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng
• 2.1.3.1. Nguyên nhân từ phía ngân hàng
• 2.1.3.2. Nguyên nhân từ phía khách hàng
• 2.1.3.3. Nguyên nhân từ các yếu tố bên ngoài
• 2.1.4. Hệ quả của rủi ro tín dụng
• 2.1.4.1. Đối với Ngân hàng
• 2.1.4.2. Đối với khách hàng
• 2.1.4.3. Đối với nền kinh tế quốc gia
• 2.1.5. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng
• 2.1.5.1. Chỉ tiêu tỷ lệ nợ xấu (NPLR)
• 2.1.5.2. Chỉ tiêu tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR)
• 2.1.5.3. Chỉ tiêu tỷ lệ nợ quá hạn (RSS)
• 2.2. Cơ sở lý thuyết về khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại
• 2.2.1. Khái niệm về khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại
• 2.2.2. Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lời của Ngân hàng
• 2.2.2.1. Khả năng sinh lời trên tài sản – suất sinh lời trên tài sản (ROA - Return on Asset)
• 2.2.2.2. Khả năng sinh lời trên vốn chủ sở hữu – suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE - Return on Equity)
• 2.2.2.3. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM - Net interest margin)
• 2.3. Cơ sở lý thuyết về tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại và các nghiên cứu thực nghiệm
• 2.3.1. Cơ sở lý thuyết về tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại
• 2.3.1.1. Rủi ro tín dụng tác động ngược chiều đến khả năng sinh lời của ngân hàng
• 2.3.1.2. Rủi ro tín dụng tác động cùng chiều đến khả năng sinh lời của ngân hàng
• 2.3.2. Các nghiên cứu liên quan về tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại
• 2.3.2.1. Các nghiên cứu thực nghiệm ở các quốc gia khác
• 2.3.2.2. Các nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam
• 2.3.3. Các khoản trống nghiên cứu nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2. Mẫu và dữ liệu nghiên cứu
• 3.3. Mô hình nghiên cứu
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Tình hình chung của các Ngân hàng Thương mại trong giai đoạn 2010-2022
• 4.2. Tỷ lệ nợ xấu (NPLR) và dự phòng rủi ro tín dụng (LLR)
• 4.3. Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR)
• 4.4. Tăng trưởng tín dụng (GRO)
• 4.5. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA)
• 4.6. Sự tăng trưởng kinh tế (GDP) và tỷ lệ lạm phát
• 4.6.1. Tỷ lệ lạm phát (INF)
• 4.7. Kết quả thống kê
• 4.8. Kết quả ước lượng Bayes của 3 mô hình
• 4.9. Lựa chọn mô hình
• 4.10. Kiểm định hội tụ của chuỗi MCMC đối với mô hình
• 4.11. Kiểm định hội tụ thông qua biểu đồ vết
• 4.12. Kiểm định hội tụ thông qua biểu đồ Cusum
• 4.13. Kiểm định hội tụ thông qua biểu đồ tương quan
• 4.14. Kiểm định hội tụ bằng cỡ mẫu hiệu quả
• 4.15. Kiểm định xác suất các khoảng tin cậy
• 4.16. Thảo luận kết quả nghiên cứu về mặt kỹ thuật
• 4.17. Thảo luận kết quả nghiên cứu về kinh tế
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ
• 5.1. Hàm ý quản trị
• 5.2. Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài
• 5.2.1. Hạn chế trong nghiên cứu
• 5.2.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tác Động Của Rủi Ro Tín Dụng Đến NH TMCP

Ngân hàng đóng vai trò huyết mạch trong nền kinh tế, là trung gian tài chính quan trọng. Hoạt động cấp tín dụng là nguồn lợi nhuận chủ lực của các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP). Tuy nhiên, tăng trưởng tín dụng luôn đi kèm với rủi ro tín dụng (RRTD). Rủi ro này, dù xuất phát từ nguyên nhân nào, đều ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng và toàn bộ nền kinh tế. Bài viết này đi sâu vào phân tích tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam, từ đó đưa ra những giải pháp quản trị hiệu quả. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu những năm qua là minh chứng rõ ràng cho tác động tiêu cực của RRTD đến các tổ chức tài chính.

1.1. Tầm Quan Trọng Của Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Hiện Nay

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, việc quản lý rủi ro tín dụng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Việc hợp lý hóa công tác quản lý các hoạt động cấp tín dụng và khả năng ứng phó với rủi ro ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận ngân hàng, hay nói cách khác là quản trị rủi ro tín dụng ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận và khả năng sinh lời của các ngân hàng. Các ngân hàng cần điều chỉnh các chỉ số sinh lời bằng cách giữ mức độ rủi ro tín dụng trong giới hạn chấp nhận được nhằm cân bằng tác động của quản lý RRTD đến khả năng sinh lời của ngân hàng (Kargi, 2011).

1.2. Mối Liên Hệ Giữa Rủi Ro Tín Dụng Và Khả Năng Sinh Lời

Mối liên hệ giữa rủi ro tín dụng và khả năng sinh lời là một bài toán khó. Một mặt, việc mở rộng tín dụng giúp ngân hàng gia tăng lợi nhuận. Mặt khác, nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng có thể dẫn đến gia tăng nợ xấu và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh lời. Do đó, ngân hàng cần có chiến lược quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả để tối ưu hóa lợi nhuận và duy trì sự ổn định. Mục tiêu là vừa tăng trưởng tín dụng, vừa đảm bảo chất lượng tín dụng.

II. Vấn Đề Nợ Xấu Thách Thức Cho Khả Năng Sinh Lời NH TMCP

Nợ xấu là một trong những thách thức lớn nhất đối với khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Tỷ lệ nợ xấu cao làm giảm lợi nhuận, tăng chi phí dự phòng và ảnh hưởng đến uy tín của ngân hàng. Vì vậy, kiểm soát và xử lý nợ xấu là ưu tiên hàng đầu của các NHTMCP. Các ngân hàng cần có giải pháp đồng bộ từ khâu thẩm định, giải ngân đến giám sát tín dụng để hạn chế phát sinh nợ xấu. Hơn nữa, việc xử lý nợ xấu cũng cần được thực hiện một cách hiệu quả và minh bạch.

2.1. Nguyên Nhân Dẫn Đến Nợ Xấu Tại Các NH TMCP

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến nợ xấu, bao gồm cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân khách quan có thể là do suy thoái kinh tế, thiên tai, dịch bệnh (ví dụ: Covid-19). Nguyên nhân chủ quan có thể là do thẩm định tín dụng yếu kém, quản lý rủi ro lỏng lẻo, hoặc đạo đức nghề nghiệp của cán bộ ngân hàng. Việc xác định rõ nguyên nhân là cơ sở để đưa ra các giải pháp phòng ngừa và xử lý nợ xấu phù hợp.

2.2. Tác Động Của Nợ Xấu Đến Hiệu Quả Hoạt Động Ngân Hàng

Nợ xấu ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động ngân hàng thông qua nhiều kênh khác nhau. Thứ nhất, nợ xấu làm giảm lợi nhuận do ngân hàng không thu được lãi từ các khoản vay này. Thứ hai, nợ xấu làm tăng chi phí dự phòng rủi ro tín dụng. Thứ ba, nợ xấu làm giảm vốn chủ sở hữu của ngân hàng. Thứ tư, nợ xấu có thể ảnh hưởng đến uy tín và khả năng huy động vốn của ngân hàng.

III. Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Giải Pháp Nâng Cao Khả Năng Sinh Lời

Quản trị rủi ro tín dụng hiệu quả là chìa khóa để nâng cao khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Việc xây dựng một hệ thống quản trị rủi ro tín dụng toàn diện, bao gồm các quy trình, chính sách và công cụ phù hợp, là vô cùng quan trọng. Hệ thống này cần được thiết kế để nhận diện, đo lường, giám sát và kiểm soát rủi ro tín dụng một cách hiệu quả. Đồng thời, các ngân hàng cần chú trọng đến việc đào tạo và nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ tín dụng.

3.1. Các Phương Pháp Đo Lường Rủi Ro Tín Dụng Phổ Biến

Có nhiều phương pháp để đo lường rủi ro tín dụng, từ các phương pháp định tính đến các phương pháp định lượng. Các phương pháp định tính thường dựa trên đánh giá chủ quan của cán bộ tín dụng về khả năng trả nợ của khách hàng. Các phương pháp định lượng sử dụng các mô hình thống kê và toán học để ước tính xác suất vỡ nợ của khách hàng. Một số mô hình phổ biến bao gồm mô hình CAMELS, mô hình Credit Scoring, và mô hình Value at Risk (VaR).

3.2. Ứng Dụng Basel II III Trong Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng

Basel II và Basel III là các tiêu chuẩn quốc tế về quản trị rủi ro trong ngành ngân hàng. Các tiêu chuẩn này yêu cầu các ngân hàng phải có đủ vốn để đối phó với các rủi ro mà họ gặp phải, bao gồm cả rủi ro tín dụng. Việc áp dụng Basel II/III giúp các ngân hàng nâng cao khả năng chống chịu trước các cú sốc và duy trì sự ổn định tài chính. Áp dụng các tiêu chuẩn này là một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường quản trị rủi ro.

IV. Tác Động Của Kinh Tế Vĩ Mô Đến Rủi Ro Tín Dụng Ngân Hàng

Kinh tế vĩ mô có ảnh hưởng đáng kể đến rủi ro tín dụng và khả năng sinh lời của ngân hàng. Các yếu tố như tăng trưởng GDP, lạm phát, lãi suất, và tỷ giá hối đoái đều có thể tác động đến khả năng trả nợ của khách hàng. Do đó, các ngân hàng cần theo dõi sát sao diễn biến của kinh tế vĩ mô để đưa ra các quyết định tín dụng phù hợp. Các ngân hàng cần có khả năng dự báo và ứng phó với các biến động kinh tế.

4.1. Ảnh Hưởng Của Lãi Suất Đến Khả Năng Trả Nợ Của Khách Hàng

Lãi suất là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách hàng. Khi lãi suất tăng, chi phí vay vốn của khách hàng cũng tăng lên, làm giảm khả năng trả nợ. Đặc biệt, những khách hàng có thu nhập thấp hoặc nợ nần nhiều sẽ dễ bị ảnh hưởng hơn. Do đó, các ngân hàng cần xem xét kỹ lưỡng khả năng trả nợ của khách hàng khi cho vay trong bối cảnh lãi suất biến động.

4.2. Tăng Trưởng Tín Dụng Quá Nóng Và Rủi Ro Tiềm Ẩn

Tăng trưởng tín dụng quá nóng có thể dẫn đến nhiều rủi ro tiềm ẩn. Khi tín dụng tăng trưởng quá nhanh, các ngân hàng có thể nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng để thu hút khách hàng, dẫn đến gia tăng nợ xấu. Đồng thời, tăng trưởng tín dụng quá nóng có thể làm tăng bong bóng tài sản và gây bất ổn cho nền kinh tế. Việc kiểm soát tăng trưởng tín dụng là cần thiết để đảm bảo sự ổn định của ngành ngân hàng.

V. Nghiên Cứu Thực Tiễn Tác Động Rủi Ro Tín Dụng Tại NH Việt Nam

Nghiên cứu thực tiễn về tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam cho thấy mối quan hệ phức tạp giữa hai yếu tố này. Các nghiên cứu thường sử dụng các mô hình hồi quy để ước tính tác động của các biến như tỷ lệ nợ xấu, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, và tăng trưởng tín dụng đến khả năng sinh lời (đo lường bằng ROA, ROE). Kết quả thường cho thấy tỷ lệ nợ xấu có tác động tiêu cực đến khả năng sinh lời, trong khi tăng trưởng tín dụng có thể có tác động tích cực hoặc tiêu cực tùy thuộc vào điều kiện kinh tế.

5.1. Phân Tích Ảnh Hưởng Của Tỷ Lệ Nợ Xấu NPLR Đến ROA

Tỷ lệ nợ xấu (NPLR) là một trong những chỉ số quan trọng nhất để đánh giá chất lượng tín dụng của ngân hàng. Các nghiên cứu thường cho thấy NPLR có tác động tiêu cực đến ROA (Return on Assets). Khi NPLR tăng, ngân hàng phải trích lập dự phòng nhiều hơn, làm giảm lợi nhuận và do đó làm giảm ROA. Do đó, việc kiểm soát NPLR là rất quan trọng để duy trì khả năng sinh lời.

5.2. Mối Liên Hệ Giữa Tăng Trưởng Tín Dụng GRO Và Lợi Nhuận

Tăng trưởng tín dụng (GRO) thường được xem là một yếu tố quan trọng để thúc đẩy lợi nhuận của ngân hàng. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa GRO và lợi nhuận không phải lúc nào cũng tuyến tính. Khi tín dụng tăng trưởng quá nhanh, các ngân hàng có thể nới lỏng tiêu chuẩn tín dụng, dẫn đến gia tăng nợ xấu và ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận. Do đó, việc quản lý tăng trưởng tín dụng một cách thận trọng là rất quan trọng.

VI. Hàm Ý Quản Trị Và Hướng Nghiên Cứu Tác Động Rủi Ro Tín Dụng

Để giảm thiểu tác động tiêu cực của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời, các NHTMCP Việt Nam cần tập trung vào việc nâng cao quản trị rủi ro tín dụng, kiểm soát nợ xấu, và quản lý tăng trưởng tín dụng một cách bền vững. Đồng thời, các ngân hàng cần chủ động theo dõi diễn biến của kinh tế vĩ mô để đưa ra các quyết định tín dụng phù hợp. Nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc phân tích tác động của các yếu tố phi tài chính đến rủi ro tín dụng, cũng như đánh giá hiệu quả của các chính sách hỗ trợ của nhà nước đối với ngành ngân hàng.

6.1. Giải Pháp Hoàn Thiện Quy Trình Thẩm Định Tín Dụng

Hoàn thiện quy trình thẩm định tín dụng là một trong những giải pháp quan trọng nhất để giảm thiểu rủi ro tín dụng. Quy trình thẩm định tín dụng cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng và khách quan, dựa trên các thông tin chính xác và đầy đủ về khách hàng. Các ngân hàng cần sử dụng các công cụ và phương pháp thẩm định tín dụng hiện đại để đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng một cách chính xác.

6.2. Đề Xuất Chính Sách Hỗ Trợ Ngành Ngân Hàng Phát Triển

Nhà nước cần có các chính sách hỗ trợ ngành ngân hàng phát triển một cách bền vững. Các chính sách này có thể bao gồm việc cải thiện môi trường pháp lý, tăng cường giám sát hoạt động ngân hàng, và hỗ trợ các ngân hàng trong việc xử lý nợ xấu. Đồng thời, nhà nước cần khuyến khích các ngân hàng áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về quản trị rủi ro để nâng cao khả năng chống chịu trước các cú sốc.

Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2022, hoạt động của các Ngân hàng Thương mại Cổ phần (NHTMCP) tại Việt Nam đã chứng kiến nhiều biến động quan trọng, đặc biệt là sự tác động của rủi ro tín dụng (RRTD) đến khả năng sinh lời (KNSL). Theo số liệu thu thập từ 24 NHTMCP, rủi ro tín dụng được xem là một trong những thách thức lớn nhất ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận của các ngân hàng. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ tác động của các chỉ tiêu rủi ro tín dụng như tỷ lệ nợ xấu (NPLR), tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR), tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR), tốc độ tăng trưởng tín dụng (GRO) cùng với các yếu tố vĩ mô như tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP), lạm phát (INF) và chỉ số dịch bệnh Covid-19 (COVI) đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 24 ngân hàng có dữ liệu minh bạch và đầy đủ, được công bố chính thức trong giai đoạn 2010-2022. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp các bằng chứng thực nghiệm cập nhật, giúp các nhà quản trị ngân hàng xây dựng chính sách tín dụng hiệu quả, giảm thiểu rủi ro và nâng cao lợi nhuận, đồng thời góp phần ổn định hệ thống tài chính quốc gia.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính về rủi ro tín dụng và khả năng sinh lời của ngân hàng thương mại. Thứ nhất, theo lý thuyết ngân hàng, rủi ro tín dụng là khả năng tổn thất do khách hàng không thực hiện nghĩa vụ trả nợ đúng hạn, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận và hiệu quả hoạt động của ngân hàng. RRTD được phân loại theo nguyên nhân phát sinh gồm rủi ro giao dịch và rủi ro danh mục, cũng như theo tính chất gồm rủi ro khách quan và chủ quan. Thứ hai, khả năng sinh lời được đo lường qua các chỉ tiêu như tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA), tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) và tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM). ROA được chọn làm biến phụ thuộc chính trong nghiên cứu vì nó phản ánh hiệu quả sử dụng tài sản của ngân hàng để tạo ra lợi nhuận. Ngoài ra, nghiên cứu cũng xem xét mối quan hệ giữa RRTD và KNSL theo hai chiều: tác động ngược chiều (RRTD tăng làm giảm lợi nhuận) và tác động cùng chiều (RRTD tăng đồng thời với lợi nhuận tăng do lãi suất cho vay cao hơn).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng với mô hình hồi quy tuyến tính Bayes (Bayesian linear regression) để phân tích dữ liệu bảng của 24 NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2010-2022. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên đã kiểm toán. Cỡ mẫu gồm 24 ngân hàng với 13 năm dữ liệu, tổng cộng khoảng 312 quan sát. Phương pháp chọn mẫu dựa trên tính đầy đủ và minh bạch của dữ liệu, loại trừ các ngân hàng không có số liệu đủ hoặc bị kiểm soát đặc biệt. Mô hình nghiên cứu bao gồm biến phụ thuộc là ROA và các biến độc lập gồm NPLR, LLR, LDR, GRO, COVI, GDP và INF. Quá trình phân tích gồm các bước: thống kê mô tả, ước lượng ba mô hình Bayes với các giả định khác nhau về phân phối tiên nghiệm, lựa chọn mô hình tối ưu dựa trên tiêu chuẩn thông tin Bayes và kiểm định hội tụ chuỗi MCMC bằng các biểu đồ vết, Cusum, tương quan và cỡ mẫu hiệu quả. Phần mềm Stata 17 được sử dụng để thực hiện các phân tích thống kê và hồi quy.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ nợ xấu (NPLR) và tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR) có tác động tiêu cực đến khả năng sinh lời: Kết quả hồi quy Bayes cho thấy NPLR và LLR đều có hệ số âm và có ý nghĩa thống kê, phản ánh rằng khi rủi ro tín dụng tăng, chi phí dự phòng tăng lên, làm giảm lợi nhuận ngân hàng. Ví dụ, trung bình NPLR của các ngân hàng trong giai đoạn nghiên cứu là khoảng 2.5%, tỷ lệ này tăng 1% sẽ kéo giảm ROA khoảng 0.1 điểm phần trăm.

2. Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) và tốc độ tăng trưởng tín dụng (GRO) tác động tích cực đến khả năng sinh lời: LDR trung bình khoảng 85%, cho thấy ngân hàng sử dụng vốn hiệu quả để cho vay. Tăng trưởng tín dụng bình quân khoảng 10% mỗi năm cũng góp phần làm tăng ROA, do mở rộng quy mô cho vay và thu nhập lãi.

3. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) có mối quan hệ cùng chiều với ROA: GDP tăng trung bình 6-7% mỗi năm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh ngân hàng, nâng cao khả năng sinh lời. Tuy nhiên, chỉ số này không đạt mức ý nghĩa thống kê cao trong mô hình.

4. Chỉ số dịch bệnh Covid-19 (COVI) và tỷ lệ lạm phát (INF) có ảnh hưởng cùng chiều nhưng không có ý nghĩa thống kê: Dịch bệnh gây ra nhiều khó khăn cho hoạt động tín dụng, nhưng tác động này chưa rõ ràng về mặt thống kê trong giai đoạn nghiên cứu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tác động tiêu cực của NPLR và LLR đến ROA được lý giải bởi chi phí dự phòng tăng làm giảm lợi nhuận thực tế của ngân hàng. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của quản lý rủi ro tín dụng trong duy trì hiệu quả hoạt động. Mối quan hệ tích cực giữa LDR, GRO và ROA phản ánh hiệu quả sử dụng vốn và mở rộng tín dụng giúp tăng thu nhập lãi, tuy nhiên cần kiểm soát để tránh rủi ro tín dụng gia tăng. Mối quan hệ giữa GDP và ROA cho thấy yếu tố vĩ mô đóng vai trò hỗ trợ nhưng không phải là yếu tố quyết định duy nhất. Tác động không rõ ràng của Covid-19 và lạm phát có thể do các biện pháp hỗ trợ của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã phần nào giảm thiểu ảnh hưởng tiêu cực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện xu hướng NPLR, LLR và ROA qua các năm, cũng như bảng hệ số hồi quy và mức ý nghĩa thống kê của các biến.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường quản lý và kiểm soát nợ xấu: Các ngân hàng cần áp dụng các biện pháp thẩm định chặt chẽ, giám sát sau cho vay và xử lý nợ xấu hiệu quả nhằm giảm tỷ lệ NPLR, từ đó nâng cao khả năng sinh lời. Mục tiêu giảm NPLR xuống dưới 2% trong vòng 3 năm tới, do bộ phận quản lý rủi ro thực hiện.

2. Tối ưu hóa tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR): Ngân hàng nên duy trì LDR ở mức hợp lý, khoảng 80-90%, để đảm bảo thanh khoản và tối đa hóa lợi nhuận từ hoạt động cho vay. Kế hoạch điều chỉnh LDR cần được triển khai hàng năm bởi phòng tài chính.

3. Đẩy mạnh tăng trưởng tín dụng có kiểm soát: Tăng trưởng tín dụng cần được hướng đến các lĩnh vực có hiệu quả và rủi ro thấp, đồng thời áp dụng các công cụ quản lý rủi ro tín dụng hiện đại. Mục tiêu tăng trưởng tín dụng khoảng 8-10% mỗi năm, do ban điều hành ngân hàng giám sát.

4. Phát triển hệ thống dự phòng rủi ro tín dụng: Nâng cao tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng (LLR) phù hợp với mức độ rủi ro thực tế, nhằm giảm thiểu tổn thất tài chính khi xảy ra nợ xấu. Chính sách dự phòng cần được rà soát và cập nhật định kỳ, do bộ phận kiểm toán nội bộ thực hiện.

5. Theo dõi và ứng phó kịp thời với các yếu tố vĩ mô: Ngân hàng cần xây dựng các kịch bản ứng phó với biến động kinh tế, dịch bệnh và lạm phát để duy trì ổn định lợi nhuận. Ban chiến lược ngân hàng chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch ứng phó trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản trị ngân hàng: Giúp hiểu rõ tác động của rủi ro tín dụng đến lợi nhuận, từ đó xây dựng chính sách quản lý rủi ro và tín dụng hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh.

2. Các nhà nghiên cứu và học viên chuyên ngành tài chính ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực nghiệm cập nhật về mối quan hệ giữa rủi ro tín dụng và khả năng sinh lời, hỗ trợ nghiên cứu sâu hơn.

3. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện khung pháp lý, chính sách giám sát và quản lý rủi ro tín dụng trong hệ thống ngân hàng.

4. Nhà đầu tư và cổ đông ngân hàng: Giúp đánh giá hiệu quả hoạt động và rủi ro tiềm ẩn của các ngân hàng thương mại cổ phần, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.

Câu hỏi thường gặp

1. Rủi ro tín dụng ảnh hưởng như thế nào đến lợi nhuận ngân hàng?
   RRTD làm tăng chi phí dự phòng và giảm thu nhập từ các khoản vay không thu hồi được, dẫn đến lợi nhuận ngân hàng giảm. Ví dụ, tỷ lệ nợ xấu tăng 1% có thể làm giảm ROA khoảng 0.1 điểm phần trăm.

2. Tại sao tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) lại quan trọng?
   LDR phản ánh khả năng sử dụng vốn hiệu quả của ngân hàng. LDR quá cao có thể gây rủi ro thanh khoản, trong khi quá thấp làm giảm lợi nhuận tiềm năng. Mức LDR hợp lý giúp cân bằng giữa lợi nhuận và rủi ro.

3. Phương pháp hồi quy Bayes có ưu điểm gì trong nghiên cứu này?
   Phương pháp Bayes cho phép kết hợp thông tin tiên nghiệm và dữ liệu thực tế, cung cấp ước lượng chính xác hơn với mẫu nhỏ và linh hoạt trong suy luận xác suất, giúp đánh giá tác động của các biến một cách toàn diện.

4. Dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng thế nào đến hoạt động ngân hàng?
   Covid-19 gây khó khăn trong hoạt động tín dụng, làm tăng rủi ro nợ xấu và giảm lợi nhuận. Tuy nhiên, trong nghiên cứu, tác động này chưa rõ ràng về mặt thống kê do các biện pháp hỗ trợ đã giảm thiểu phần nào ảnh hưởng tiêu cực.

5. Làm thế nào để ngân hàng giảm thiểu rủi ro tín dụng hiệu quả?
   Ngân hàng cần tăng cường thẩm định khách hàng, giám sát sau cho vay, đa dạng hóa danh mục cho vay, xây dựng dự phòng rủi ro phù hợp và áp dụng công nghệ quản lý rủi ro hiện đại để kiểm soát và giảm thiểu rủi ro tín dụng.

Kết luận

• Rủi ro tín dụng, đặc biệt là tỷ lệ nợ xấu và dự phòng rủi ro tín dụng, có tác động tiêu cực rõ rệt đến khả năng sinh lời của các NHTMCP Việt Nam trong giai đoạn 2010-2022.
• Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi và tốc độ tăng trưởng tín dụng có ảnh hưởng tích cực đến lợi nhuận, thể hiện hiệu quả sử dụng vốn và mở rộng tín dụng có kiểm soát.
• Các yếu tố vĩ mô như tốc độ tăng trưởng kinh tế và lạm phát có tác động cùng chiều nhưng không đạt ý nghĩa thống kê cao trong mô hình.
• Phương pháp hồi quy tuyến tính Bayes được áp dụng thành công, cung cấp kết quả phân tích toàn diện và chính xác hơn so với phương pháp truyền thống.
• Các đề xuất quản trị nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng và nâng cao khả năng sinh lời cần được triển khai đồng bộ trong vòng 3-5 năm tới.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản trị ngân hàng và cơ quan quản lý nên áp dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách quản lý rủi ro tín dụng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng với dữ liệu cập nhật và các yếu tố mới phát sinh trong tương lai.