I. Tổng quan Tác động Đa dạng hóa thu nhập ngân hàng 55 ký tự
Ngân hàng đóng vai trò then chốt trong hệ thống tài chính, kinh tế. Một hệ thống ngân hàng ổn định là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng kinh tế và tránh khủng hoảng. Sự ổn định của hệ thống ngân hàng là mục tiêu hàng đầu. Bất ổn ngân hàng tác động lớn đến nền kinh tế, chính sách chính phủ, chiến lược công ty và khách hàng. Do đó, việc hiểu rõ các yếu tố quyết định sự ổn định tài chính ngân hàng là quan trọng đối với nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách. Hệ thống ngân hàng Việt Nam đã có nhiều thay đổi. Áp lực cạnh tranh ngân hàng từ hợp nhất, sáp nhập và sự tham gia của ngân hàng nước ngoài đã tái cơ cấu ngành. Các ngân hàng chuyển sang các hoạt động phi truyền thống để đa dạng hóa thu nhập, giảm thiểu rủi ro và tìm kiếm cơ hội mới. Chiến lược kinh doanh phản ánh sự thay đổi lớn trong cơ cấu thu nhập. Thu nhập lãi vẫn chiếm tỷ trọng lớn, nhưng đang giảm dần. Đa dạng hóa thu nhập giúp các NHTM cạnh tranh trên nhiều phân khúc thị trường, mang lại nhiều nguồn thu hơn. Hội nhập kinh tế quốc tế thúc đẩy cạnh tranh. Các ngân hàng sử dụng cạnh tranh để mở rộng thị trường, thu hút khách hàng, gia tăng thị phần và cải tiến chất lượng. Hoạt động ngân hàng được đảm bảo phát triển ổn định. Tuy nhiên, các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy kết quả không thống nhất về tác động của đa dạng hóa thu nhập và cạnh tranh đến sự ổn định tài chính của các NHTM.
1.1. Lý do chọn đề tài Vì sao nghiên cứu này quan trọng
Nghiên cứu này quan trọng vì hệ thống ngân hàng Việt Nam đang trải qua nhiều thay đổi, đặc biệt là áp lực cạnh tranh và xu hướng đa dạng hóa thu nhập. Sự không thống nhất trong kết quả nghiên cứu trước đây về tác động của hai yếu tố này đến sự ổn định tài chính ngân hàng đặt ra câu hỏi lớn về hiệu quả thực sự của chúng. Luận văn sẽ cung cấp bằng chứng thực nghiệm, củng cố cơ sở lý thuyết và đưa ra các gợi ý chính sách cho các ngân hàng TMCP Việt Nam phát triển ổn định và bền vững. Nghiên cứu sẽ bổ sung các bằng chứng thực nghiệm đồng thời củng cố thêm cơ sở lý thuyết, đóng góp thêm các gợi ý về chính sách để các ngân hàng TMCP Việt Nam phát triển ổn định và bền vững.
1.2. Tổng quan nghiên cứu Các quan điểm hiện có về chủ đề
Vấn đề đa dạng hóa thu nhập và ổn định tài chính luôn thu hút sự quan tâm. Một số học giả ủng hộ quan điểm đa dạng hóa thu nhập tác động tích cực đến ổn định tài chính ngân hàng, dẫn chứng bằng các nghiên cứu tại Ghana và Việt Nam. Sang (2017) đã chỉ ra đa dạng hóa thu nhập có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại chứng minh quan điểm đa dạng hóa tác động tiêu cực đến ổn định tài chính ngân hàng. Các nghiên cứu thực nghiệm ủng hộ quan điểm “cạnh tranh - bất ổn” đã chỉ ra cạnh tranh càng cao thì càng dễ dẫn đến bất ổn tài chính thông qua sự suy giảm sức mạnh thị trường.
II. Vấn đề Rủi ro tiềm ẩn từ đa dạng hóa và cạnh tranh 59 ký tự
Các nghiên cứu cho thấy các kết quả không thống nhất về tác động của đa dạng hóa thu nhập và cạnh tranh đến sự ổn định tài chính của các NHTM. Một mặt, phần lớn các nghiên cứu chỉ xem xét các yếu tố tác động đến một trong hai khía cạnh này. Có rất ít nghiên cứu đánh giá đồng thời mối quan hệ giữa đa dạng hoá thu nhập, cạnh tranh và sự ổn định tài chính. Mặt khác, kết quả không thống nhất về mối quan hệ giữa đa dạng hóa thu nhập, cạnh tranh và ổn định tài chính đã gợi ra sự quan tâm lớn cho các nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách khi đặt ra những nghi vấn về đa dạng hóa và cạnh tranh liệu có thực sự mang lại ổn định tài chính. Do đó, luận văn với chủ đề “Tác động của đa dạng hóa thu nhập và cạnh tranh đến sự ổn định tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” này sẽ mang tính cấp thiết, có ý nghĩa bổ sung các bằng chứng thực nghiệm đồng thời củng cố thêm cơ sở lý thuyết, đóng góp thêm các gợi ý về chính sách để các ngân hàng TMCP Việt Nam phát triển ổn định và bền vững.
2.1. Khe hở nghiên cứu Những gì còn thiếu trong các nghiên cứu trước
Nghiên cứu trước đây còn hạn chế về phân tích đồng thời tác động của đa dạng hóa thu nhập và cạnh tranh ngân hàng đến ổn định tài chính của NHTMCP Việt Nam. Phương pháp định lượng chủ yếu sử dụng mô hình dữ liệu bảng tĩnh, chưa giải quyết triệt để các vấn đề nội sinh và khuyết tật mô hình. Dữ liệu sử dụng cũng cần được cập nhật để phản ánh tình hình hiện tại.
2.2. Hướng phát triển Luận văn này sẽ đóng góp gì
Luận văn kỳ vọng cung cấp thêm các bằng chứng thực nghiệm về mối quan hệ giữa đa dạng hóa thu nhập, cạnh tranh và ổn định tài chính của các NHTMCP tại Việt Nam. Luận văn sẽ áp dụng phương pháp ước lượng cho dữ liệu bảng động thay vì dữ liệu bảng tĩnh bằng mô hình S-GMM vì bản chất của mô hình động sẽ gây ra hiện tượng nội sinh do xuất hiện biến trễ làm biến giải thích trong mô hình. Ngoài ra, phương pháp S-GMM cũng có thể áp dụng thêm các tùy chọn nhằm xử lý các khuyết tật như phương sai thay đổi và tự tương quan (nếu có) khá phổ biến trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.
III. Đa dạng hóa Giải pháp tăng trưởng hay rủi ro tiềm ẩn 58 ký tự
Đa dạng hóa thu nhập tác động tích cực đến ổn định tài chính của ngân hàng. Senyo và cộng sự (2015), trong nghiên cứu tại các ngân hàng ở Ghana, đã nhận thấy rằng sự gia tăng trong đa dạng hóa thu nhập thực sự đóng góp vào hoạt động tài chính và doanh thu từ các hoạt động phi truyền thống đem lại lợi nhuận và sự ổn định. Sang (2017) đã chỉ ra đa dạng hóa thu nhập có tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng Việt Nam. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại chứng minh quan điểm đa dạng hóa tác động tiêu cực đến ổn định tài chính của ngân hàng. Nghiên cứu Lepetit và cộng sự (2003) cho thấy rằng: “Các ngân hàng mở rộng sang hoạt động thu nhập ngoài lãi có rủi ro cao hơn so với các ngân hàng chủ yếu cho vay truyền thống”. Bên cạnh đó, mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định tài chính của các ngân hàng cũng là đề tài tranh luận của nhiều học giả ở nhiều quốc gia.
3.1. Bằng chứng ủng hộ Đa dạng hóa thu nhập mang lại lợi ích gì
Các nghiên cứu chỉ ra rằng đa dạng hóa thu nhập có thể giúp ngân hàng cải thiện hiệu quả hoạt động, tăng doanh thu và giảm thiểu rủi ro. Doanh thu từ các hoạt động phi truyền thống, thu nhập ngoài lãi có thể bù đắp cho sự suy giảm trong thu nhập từ lãi truyền thống. Từ đó, mô hình kinh doanh ngân hàng sẽ trở nên linh hoạt hơn và ít phụ thuộc vào một nguồn thu duy nhất.
3.2. Cảnh báo Rủi ro nào tiềm ẩn khi đa dạng hóa thu nhập
Một số nghiên cứu khác lại cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn khi đa dạng hóa thu nhập quá mức. Mở rộng sang các hoạt động thu nhập ngoài lãi có thể làm tăng rủi ro hoạt động và rủi ro tín dụng. Các ngân hàng có thể thiếu kinh nghiệm và chuyên môn trong các lĩnh vực mới, dẫn đến quản lý rủi ro kém hiệu quả. Việc quản trị rủi ro trở nên phức tạp hơn.
IV. Cạnh tranh Lợi ích hay mối đe dọa cho ngân hàng Việt 58 ký tự
Các nghiên cứu thực nghiệm ủng hộ quan điểm “cạnh tranh - bất ổn” đã chỉ ra cạnh tranh càng cao thì càng dễ dẫn đến bất ổn tài chính thông qua sự suy giảm sức mạnh thị trường; hậu quả là làm giảm lợi nhuận và giá trị thương hiệu (Berger và cộng sự (2009). Nghiên cứu của Keeley (1990) đã chỉ ra các ngân hàng có sức mạnh thị trường hơn, được phản ánh trong các tỷ lệ tài sản trên thị trường, nắm giữ nhiều vốn hơn so với tài sản (trên cơ sở giá trị thị trường) sẽ có rủi ro vỡ nợ thấp hơn. Do đó, việc các ngân hàng mất năng lực tài chính hoặc mất khả năng thanh toán có thể là do sự gia tăng cạnh tranh và việc bỏ bớt các quy định đối với ngành ngân hàng và dịch vụ tài chính ở Mỹ.
4.1. Quan điểm cạnh tranh bất ổn Rủi ro cạnh tranh gia tăng là gì
Quan điểm cạnh tranh-bất ổn cho rằng cạnh tranh gia tăng có thể dẫn đến rủi ro cao hơn, vì các ngân hàng có thể giảm tiêu chuẩn cho vay để giành thị phần hoặc tham gia vào các hoạt động rủi ro hơn để tăng lợi nhuận. Áp lực cạnh tranh cũng có thể làm giảm lợi nhuận và vốn của ngân hàng, làm suy yếu khả năng chống lại các cú sốc.
4.2. Quan điểm cạnh tranh ổn định Lợi ích từ cạnh tranh ngân hàng
Quan điểm cạnh tranh-ổn định cho rằng cạnh tranh có thể khuyến khích các ngân hàng hoạt động hiệu quả hơn và cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tốt hơn cho khách hàng. Cạnh tranh cũng có thể làm giảm rủi ro ngân hàng, vì các ngân hàng buộc phải quản trị rủi ro tốt hơn để tồn tại.
V. Phương pháp Mô hình và dữ liệu nghiên cứu chi tiết 59 ký tự
Luận văn sử dụng mô hình hồi quy đa biến trên dữ liệu bảng. Ngoài ra, kết hợp phương pháp tổng hợp, thống kê mô tả để nghiên cứu về các yếu tố đa dạng hóa thu nhập, cạnh tranh và ổn định tài chính ngân hàng của các NHTMCP Việt Nam. Để xác định tác động của đa dạng hóa thu nhập đến ổn định tài chính ngân hàng, tác giả sử dụng mô hình hồi quy với dữ liệu bảng. Trong đó biến phụ thuộc phản ánh ổn định ngân hàng và biến độc lập là đa dạng hóa thu nhập ngân hàng. Luận văn cũng sử dụng mô hình hồi quy với biến cạnh tranh là hệ số Lerner để đo lường tác động của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng.
5.1. Mô tả biến Biến phụ thuộc biến độc lập và biến kiểm soát
Luận văn sử dụng hệ số rủi ro phá sản (LnZ-SCORE) là biến phụ thuộc đo lường ổn định tài chính của các NHTM. Hệ số Lerner và R-Div đại diện cho cạnh tranh ngân hàng và mức độ đa dạng hóa thu nhập ngân hàng. Các biến như quy mô ngân hàng, tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản, tỷ lệ tăng trưởng tài sản, tăng trưởng kinh tế hay lạm phát được sử dụng như là các biến kiểm soát.
5.2. Dữ liệu nghiên cứu Phạm vi không gian và thời gian
Nguồn dữ liệu được sử dụng là số liệu thứ cấp được thu thập và tính toán từ các báo cáo tài chính hợp nhất và báo cáo thường niên đã kiểm toán của 25 ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam trong khoảng thời gian 12 năm từ năm 2009 đến năm 2020, tương ứng là 288 quan sát. Thêm vào đó, nguồn thu thập dữ liệu vĩ mô là từ số liệu thống kê của các định chế tài chính quốc tế như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) cùng một số nguồn dữ liệu chính thống khác.
VI. Kết luận Hàm ý chính sách và hướng nghiên cứu tiếp theo 57 ký tự
Nghiên cứu này nhằm mục đích xây dựng mô hình đo lường tác động của đa dạng hóa thu nhập và cạnh tranh đến ổn định tài chính của các ngân hàng TMCP Việt Nam. Việc nghiên cứu kết hợp cả cạnh tranh ngân hàng và đa dạng hóa thu nhập thông qua việc cung cấp khung lý thuyết tổng quan giúp cho người đọc có cái nhìn bao quát hơn khi mà chưa có nhiều nghiên cứu đi trước kết hợp hai yếu tố này trong mối quan hệ với ổn định tài chính. Hơn nữa, bộ dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu là 12 năm từ năm 2009 đến năm...
6.1. Đề xuất chính sách Giải pháp cho NHTMCP Việt Nam
Dựa trên kết quả nghiên cứu, luận văn sẽ đề xuất các hàm ý chính sách cho các nhà quản lý ngân hàng và nhà hoạch định chính sách. Các hàm ý này có thể bao gồm các biện pháp để khuyến khích đa dạng hóa thu nhập một cách hợp lý, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và tăng cường quản lý rủi ro trong hệ thống ngân hàng.
6.2. Hạn chế và tương lai Hướng nghiên cứu tiềm năng
Luận văn cũng sẽ thảo luận về những hạn chế của nghiên cứu và đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo. Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc sử dụng các phương pháp phân tích phức tạp hơn, mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các loại hình ngân hàng khác và xem xét các yếu tố vĩ mô bổ sung.
