Tổng quan nghiên cứu

Ngành công nghiệp thời trang hiện là một trong những ngành gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng nhất trên thế giới, với hàng triệu tấn vải thừa bị thải ra mỗi năm. Theo ước tính, các kỹ thuật thiết kế truyền thống chỉ sử dụng khoảng 85% vải, còn lại 15% vải bị lãng phí dưới dạng phế liệu. Điều này tương đương với khoảng 60.000 m² vải thải ra môi trường trong tổng số 400.000 m² vải sản xuất hàng năm. Trong bối cảnh đó, phong trào thời trang không vụn vải (Zero Waste) được xem là giải pháp thiết thực nhằm giảm thiểu lượng chất thải vải, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển thời trang bền vững.

Luận văn tập trung nghiên cứu đề xuất một quy trình thiết kế thời trang hướng tới không vụn vải có sự hỗ trợ của phần mềm thiết kế 3D CLO3D, nhằm giảm thiểu rác thải công nghiệp và tối ưu hóa nguyên vật liệu trong quá trình thiết kế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giới trẻ nữ Việt Nam trong độ tuổi từ 16 đến 30, với phong cách thời trang đường phố (Streetwear) – một xu hướng được giới trẻ ưa chuộng hiện nay. Mục tiêu cụ thể là khảo sát thái độ của nhóm đối tượng này đối với thời trang không vụn vải, đề xuất quy trình thiết kế phù hợp và ứng dụng quy trình đó vào thiết kế bộ sưu tập thời trang thực tế.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc thúc đẩy nhận thức về thời trang bền vững, đồng thời cung cấp công cụ thiết kế hiện đại giúp giảm thiểu lãng phí vải và thời gian sản xuất mẫu thử. Kết quả nghiên cứu góp phần mở rộng ứng dụng công nghệ 3D trong ngành công nghiệp dệt may Việt Nam, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thế hệ trẻ về sản phẩm thời trang thân thiện môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết về thời trang không vụn vải (Zero Waste Fashion) và mô hình thiết kế hỗ trợ công nghệ 3D trong ngành thời trang.

  1. Thời trang không vụn vải (Zero Waste Fashion): Đây là triết lý thiết kế nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu tối đa lượng vải thừa trong quá trình sản xuất quần áo. Các kỹ thuật thiết kế Zero Waste bao gồm Tassellation (lặp lại các hình dạng), Jigsaw (ghép chi tiết như mảnh ghép), Minimal Cut (cắt tối giản), Subtraction Cutting (cắt rỗng), Cut and Drape (cắt và xếp thủ công), Knitting (dệt đan trực tiếp) và tái sử dụng phế liệu vải. Lý thuyết này nhấn mạnh sự tích hợp giữa thiết kế phác thảo và thiết kế rập nhằm tối ưu hóa sử dụng vải.

  2. Mô hình thiết kế hỗ trợ 3D: Phần mềm thiết kế 3D như CLO3D được ứng dụng để mô phỏng mẫu thiết kế trên không gian kỹ thuật số, giúp giảm thiểu việc may mẫu thử vật lý, tiết kiệm thời gian và nguyên liệu. Mô hình này cho phép chỉnh sửa, điều chỉnh mẫu thiết kế nhanh chóng, đồng thời hỗ trợ trình diễn ý tưởng thiết kế một cách trực quan và chính xác.

Ba khái niệm chuyên ngành quan trọng được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Zero Waste: Thiết kế không tạo ra phế liệu vải.
  • Streetwear: Phong cách thời trang đường phố, phổ biến trong giới trẻ.
  • CLO3D: Phần mềm thiết kế thời trang 3D hỗ trợ tạo mẫu kỹ thuật số.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện theo ba nội dung chính với các phương pháp tương ứng:

  1. Khảo sát thái độ giới trẻ nữ Việt Nam (16-30 tuổi) về thời trang đường phố và thời trang không vụn vải:

    • Nguồn dữ liệu: Bảng hỏi gồm 15 câu hỏi được phát online và khảo sát trực tiếp.
    • Cỡ mẫu: 414 người (328 khảo sát online, 86 khảo sát trực tiếp).
    • Phương pháp phân tích: Thống kê mô tả, phân tích tần suất và tỷ lệ phần trăm.

  2. Đề xuất quy trình thiết kế thời trang không vụn vải có hỗ trợ phần mềm 3D:

    • Nguồn dữ liệu: Tổng hợp và phân tích tài liệu tham khảo về các quy trình thiết kế truyền thống, Zero Waste và ứng dụng phần mềm 3D.
    • Phương pháp: Phân tích so sánh, tổng hợp lý thuyết và thực tiễn để xây dựng quy trình mới.

  3. Ứng dụng quy trình đề xuất vào thiết kế bộ sưu tập thời trang:

    • Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm: Thiết kế bộ sưu tập theo quy trình đề xuất, sử dụng phần mềm CLO3D để tạo mẫu kỹ thuật số, sau đó may mẫu thật.
    • Timeline: Nghiên cứu thực hiện trong năm 2022 tại Hà Nội.

Phương pháp chọn mẫu khảo sát dựa trên tiêu chí giới tính, độ tuổi và sở thích thời trang, nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm đối tượng nghiên cứu. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm thống kê để đảm bảo độ chính xác và khách quan.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thái độ của giới trẻ nữ Việt Nam đối với thời trang không vụn vải và phong cách streetwear:

    • Khoảng 78% người tham gia khảo sát thể hiện sự quan tâm đến các sản phẩm thời trang thân thiện môi trường.
    • 65% cho biết họ ủng hộ và sẵn sàng sử dụng sản phẩm thời trang không vụn vải.
    • 72% yêu thích phong cách thời trang đường phố, đánh giá cao sự thoải mái và tính cá nhân hóa của phong cách này.

  2. Quy trình thiết kế thời trang không vụn vải có hỗ trợ phần mềm 3D:

    • Quy trình đề xuất bổ sung bước tạo mô hình tỉ lệ nhỏ 1:5, giúp người thiết kế dễ dàng hình dung và sáng tạo hơn.
    • Việc tích hợp phần mềm CLO3D giúp giảm bớt các bước lặp lại trong thiết kế rập và may mẫu thử, tiết kiệm thời gian khoảng 30% so với quy trình truyền thống.

  3. Hiệu suất sử dụng vải trong bộ sưu tập ứng dụng quy trình đề xuất:

    • Áo mẫu M01 đạt hiệu suất sử dụng vải 99,05%.
    • Chân váy mẫu M01 đạt hiệu suất 100%.
    • Váy mẫu M02 đạt hiệu suất 99,9%, trong đó vải phối đạt 100%.
    • Áo mẫu M03 đạt hiệu suất 97,55%.
    • Quần váy mẫu M03 đạt hiệu suất 98%.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy giới trẻ nữ Việt Nam, đặc biệt là thế hệ Gen Z và Gen Y, có nhận thức tích cực về thời trang bền vững và sẵn sàng tiếp nhận các sản phẩm không vụn vải. Điều này phù hợp với xu hướng toàn cầu về tiêu dùng có trách nhiệm và bảo vệ môi trường. Phong cách streetwear với đặc điểm thoải mái, cá tính và không gò bó cũng tạo điều kiện thuận lợi để áp dụng các thiết kế Zero Waste.

Việc đề xuất quy trình thiết kế có bước tạo mô hình tỉ lệ nhỏ 1:5 là điểm mới quan trọng, giúp giảm bớt khó khăn trong việc hình dung và thử nghiệm thiết kế, nhất là với những người mới tiếp cận Zero Waste. Sự hỗ trợ của phần mềm 3D CLO3D không chỉ giúp mô phỏng chính xác sản phẩm mà còn giảm thiểu việc may mẫu thử vật lý, từ đó tiết kiệm nguyên liệu và thời gian.

Hiệu suất sử dụng vải đạt trên 97% trong các mẫu thiết kế chứng minh tính khả thi và hiệu quả của quy trình đề xuất. So với tỷ lệ lãng phí 15% trong thiết kế truyền thống, đây là bước tiến đáng kể. Kết quả này cũng đồng nhất với các nghiên cứu quốc tế về ứng dụng Zero Waste và công nghệ 3D trong thiết kế thời trang.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh hiệu suất sử dụng vải giữa các mẫu thiết kế, hoặc bảng tổng hợp tỷ lệ phần trăm vải sử dụng trong từng sản phẩm, giúp minh họa rõ ràng hiệu quả của quy trình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng rộng rãi quy trình thiết kế không vụn vải có hỗ trợ 3D trong ngành dệt may Việt Nam:

    • Động từ hành động: Triển khai, đào tạo.
    • Target metric: Giảm tối thiểu 10% lượng vải thừa trong sản xuất.
    • Timeline: 1-2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Các doanh nghiệp dệt may, viện nghiên cứu, trường đại học.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhà thiết kế về kỹ thuật Zero Waste và phần mềm thiết kế 3D:

    • Động từ hành động: Tổ chức khóa học, hội thảo.
    • Target metric: 80% nhà thiết kế trẻ được đào tạo bài bản.
    • Timeline: 6-12 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Các trường đại học, trung tâm đào tạo nghề.

  3. Khuyến khích phát triển các bộ sưu tập thời trang bền vững hướng tới giới trẻ, đặc biệt là phong cách streetwear:

    • Động từ hành động: Hỗ trợ sáng tạo, tài trợ dự án.
    • Target metric: Ít nhất 5 bộ sưu tập Zero Waste được ra mắt mỗi năm.
    • Timeline: 1 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Các nhà thiết kế, thương hiệu thời trang, tổ chức hỗ trợ sáng tạo.

  4. Xây dựng chính sách ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp ứng dụng công nghệ 3D và thiết kế Zero Waste:

    • Động từ hành động: Ban hành, hỗ trợ.
    • Target metric: Tăng số doanh nghiệp áp dụng công nghệ 3D lên 30% trong 3 năm.
    • Timeline: 3 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Bộ Công Thương, Sở Công Thương các tỉnh thành.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà thiết kế thời trang và sinh viên ngành dệt may:

    • Lợi ích: Nắm bắt quy trình thiết kế Zero Waste hiện đại, ứng dụng phần mềm 3D để nâng cao kỹ năng và sáng tạo sản phẩm thân thiện môi trường.

  2. Doanh nghiệp sản xuất và thương hiệu thời trang:

    • Lợi ích: Áp dụng quy trình thiết kế tiết kiệm nguyên liệu, giảm chi phí sản xuất và tăng giá trị thương hiệu bền vững.

  3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo trong lĩnh vực thời trang:

    • Lợi ích: Cập nhật kiến thức mới về thiết kế không vụn vải, phát triển chương trình đào tạo phù hợp với xu hướng công nghiệp 4.0.

  4. Nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý ngành dệt may:

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở khoa học để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển thời trang bền vững, giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Zero Waste trong thời trang là gì?
    Zero Waste là phương pháp thiết kế nhằm loại bỏ hoặc giảm thiểu tối đa lượng vải thừa trong quá trình sản xuất quần áo, giúp giảm chất thải và bảo vệ môi trường.

  2. Phần mềm CLO3D hỗ trợ gì trong thiết kế thời trang?
    CLO3D cho phép mô phỏng mẫu thiết kế trên không gian 3D kỹ thuật số, giúp nhà thiết kế kiểm tra phom dáng, chỉnh sửa nhanh và giảm thiểu việc may mẫu thử vật lý.

  3. Tại sao giới trẻ nữ Việt Nam lại quan tâm đến thời trang không vụn vải?
    Giới trẻ ngày nay, đặc biệt thế hệ Gen Z và Gen Y, có nhận thức cao về bảo vệ môi trường và ưu tiên lựa chọn sản phẩm thời trang bền vững, đồng thời yêu thích phong cách streetwear thoải mái, cá tính.

  4. Quy trình thiết kế không vụn vải có phức tạp hơn thiết kế truyền thống không?
    Quy trình có thêm bước tạo mô hình tỉ lệ nhỏ và sử dụng phần mềm 3D hỗ trợ, giúp giảm bớt các bước lặp lại và tăng hiệu quả, không gây phức tạp mà còn tiết kiệm thời gian.

  5. Hiệu suất sử dụng vải trong thiết kế Zero Waste đạt bao nhiêu?
    Trong nghiên cứu, hiệu suất sử dụng vải đạt trên 97%, cao hơn nhiều so với mức 85% của thiết kế truyền thống, giúp giảm đáng kể lượng vải thừa.

Kết luận

  • Đã đề xuất thành công quy trình thiết kế thời trang không vụn vải có hỗ trợ phần mềm 3D, phù hợp với giới trẻ nữ Việt Nam và phong cách streetwear.
  • Quy trình mới giúp giảm thiểu lượng vải thừa, tiết kiệm thời gian và nguyên liệu trong thiết kế và sản xuất.
  • Kết quả khảo sát cho thấy giới trẻ nữ có thái độ tích cực và sẵn sàng tiếp nhận sản phẩm thời trang bền vững.
  • Bộ sưu tập ứng dụng quy trình đạt hiệu suất sử dụng vải trên 97%, chứng minh tính khả thi và hiệu quả thực tiễn.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo, ứng dụng công nghệ và chính sách hỗ trợ nhằm thúc đẩy phát triển thời trang bền vững tại Việt Nam.

Next steps: Triển khai đào tạo quy trình thiết kế Zero Waste có hỗ trợ 3D, mở rộng nghiên cứu sang các nhóm đối tượng khác và phát triển bộ sưu tập đa dạng hơn.

Các nhà thiết kế, doanh nghiệp và tổ chức đào tạo nên tích cực áp dụng và phát triển quy trình thiết kế không vụn vải để góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao giá trị ngành thời trang Việt Nam.