Quản Trị Rủi Ro Tín Dụng Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Tỉnh Hà Nam

Rủi ro tín dụng là khả năng tổ chức tín dụng (TCTD) gánh chịu tổn thất do khách hàng không thực hiện nghĩa vụ theo cam kết. Theo Saunder và H.Lange, đó là khoản lỗ tiềm tàng khi ngân hàng cấp tín dụng. Koch định nghĩa rủi ro tín dụng là sự thay đổi tiềm ẩn của thu nhập thuần và thị giá vốn do khách hàng không thanh toán hoặc thanh toán trễ hạn. Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) định nghĩa rủi ro tín dụng là khả năng xảy ra tổn thất do khách hàng không thực hiện nghĩa vụ. Rủi ro tín dụng dẫn đến giảm thu nhập ròng, giảm giá trị thị trường của vốn, thậm chí phá sản.

Rủi ro tín dụng được phân loại theo nhiều tiêu chí, phục vụ mục đích nghiên cứu và quản lý. Việc phân loại giúp ngân hàng thiết kế chính sách, quy trình, thủ tục và mô hình tổ chức để nhận biết yếu tố gây rủi ro, đo lường rủi ro và xác định ngưỡng rủi ro chấp nhận được. Căn cứ vào mức độ ảnh hưởng, rủi ro tín dụng được chia thành rủi ro đọng vốn và rủi ro mất vốn. Rủi ro đọng vốn xảy ra khi khách hàng không trả nợ đúng hạn, ảnh hưởng đến kế hoạch sử dụng vốn và khả năng thanh toán của ngân hàng. Rủi ro mất vốn xảy ra khi khách hàng mất khả năng chi trả một phần hoặc toàn bộ vốn vay, buộc ngân hàng phải xử lý tài sản đảm bảo.

Các yếu tố khách quan bao gồm biến động kinh tế vĩ mô (lạm phát, suy thoái), thay đổi chính sách của nhà nước (lãi suất, tỷ giá), và các sự kiện bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh). Biến động kinh tế ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp và cá nhân. Thay đổi chính sách có thể làm tăng chi phí vay vốn hoặc hạn chế khả năng tiếp cận tín dụng. Thiên tai và dịch bệnh gây thiệt hại về tài sản và gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh, ảnh hưởng đến dòng tiền của khách hàng vay.

Các yếu tố chủ quan bao gồm quy trình thẩm định tín dụng lỏng lẻo, thiếu thông tin về khách hàng vay, kiểm soát sau vay chưa chặt chẽ, và thiếu kinh nghiệm xử lý nợ xấu. Thẩm định lỏng lẻo dẫn đến việc cấp tín dụng cho các dự án không khả thi hoặc khách hàng vay không đủ năng lực trả nợ. Kiểm soát sau vay không chặt chẽ làm cho ngân hàng không phát hiện kịp thời các dấu hiệu rủi ro và có biện pháp can thiệp. Thiếu kinh nghiệm xử lý nợ xấu làm tăng chi phí và giảm khả năng thu hồi nợ.

Nhận dạng rủi ro là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình quản trị rủi ro tín dụng. Ngân hàng cần sử dụng các phương pháp và công cụ khác nhau để xác định các yếu tố có thể gây ra rủi ro, bao gồm phân tích lịch sử tín dụng, đánh giá ngành nghề kinh doanh của khách hàng vay, và phân tích báo cáo tài chính. Các công cụ hỗ trợ nhận dạng rủi ro bao gồm bảng kiểm tra rủi ro, sơ đồ luồng rủi ro, và phân tích SWOT.

Đo lường rủi ro là quá trình định lượng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố rủi ro. Ngân hàng cần sử dụng các chỉ số và mô hình khác nhau để đo lường rủi ro tín dụng, bao gồm tỷ lệ nợ quá hạn, tỷ lệ nợ xấu, và mô hình xếp hạng tín dụng. Các chỉ số này giúp ngân hàng đánh giá mức độ rủi ro của từng khoản vay và toàn bộ danh mục tín dụng.

Kiểm soát rủi ro là quá trình thực hiện các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro. Ngân hàng cần xây dựng các chính sách và quy trình kiểm soát rủi ro chặt chẽ, bao gồm quy trình thẩm định tín dụng, quy trình giải ngân, và quy trình thu hồi nợ. Giám sát rủi ro là quá trình theo dõi và đánh giá hiệu quả của các biện pháp kiểm soát rủi ro. Ngân hàng cần thực hiện giám sát rủi ro thường xuyên và định kỳ để đảm bảo các biện pháp kiểm soát rủi ro hoạt động hiệu quả.

Chính sách tín dụng cần được xây dựng dựa trên mục tiêu kinh doanh và khẩu vị rủi ro của ngân hàng. Chính sách tín dụng cần quy định rõ các nguyên tắc cho vay, các loại hình tín dụng, các điều kiện cho vay, và các biện pháp đảm bảo tiền vay. Chính sách tín dụng cần được rà soát và cập nhật thường xuyên để phù hợp với tình hình thực tế.

Quy trình thẩm định tín dụng cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng và toàn diện, bao gồm đánh giá năng lực tài chính, năng lực quản lý, và triển vọng kinh doanh của khách hàng vay. Quy trình thẩm định tín dụng cần sử dụng các công cụ và phương pháp hiện đại để thu thập và phân tích thông tin. Quy trình thẩm định tín dụng cần được thực hiện bởi đội ngũ cán bộ tín dụng có trình độ chuyên môn cao và kinh nghiệm thực tế.

Hệ thống quản lý rủi ro cần có khả năng tự động hóa các quy trình, cung cấp thông tin kịp thời, và hỗ trợ ra quyết định. Hệ thống quản lý rủi ro cần tích hợp các mô hình đo lường rủi ro hiện đại và các công cụ phân tích dữ liệu. Hệ thống quản lý rủi ro cần được bảo mật và bảo trì thường xuyên để đảm bảo hoạt động ổn định.

Trụ cột 1 của Basel II quy định về yêu cầu vốn tối thiểu mà ngân hàng phải duy trì để đảm bảo khả năng thanh toán. Yêu cầu vốn tối thiểu được tính toán dựa trên mức độ rủi ro của tài sản có. Ngân hàng cần sử dụng các mô hình đo lường rủi ro hiện đại để xác định mức độ rủi ro của từng loại tài sản.

Trụ cột 2 của Basel II quy định về vai trò giám sát của cơ quan quản lý ngân hàng. Cơ quan quản lý ngân hàng có trách nhiệm đánh giá hệ thống quản lý rủi ro của ngân hàng và yêu cầu ngân hàng thực hiện các biện pháp khắc phục nếu cần thiết. Ngân hàng cần thực hiện đánh giá nội bộ về mức độ đủ vốn (ICAAP) để đảm bảo có đủ vốn để đối phó với các rủi ro tiềm ẩn.

Basel III bổ sung các quy định về vốn, thanh khoản, và đòn bẩy để tăng cường khả năng chống chịu của ngân hàng trước các cú sốc kinh tế. Basel III yêu cầu ngân hàng tăng tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản có rủi ro, tăng tỷ lệ dự trữ thanh khoản, và hạn chế đòn bẩy tài chính.

Ngân hàng Nhà nước cần hoàn thiện khung pháp lý về quản trị rủi ro, bao gồm các quy định về phân loại nợ, trích lập dự phòng, và xử lý nợ xấu. Ngân hàng Nhà nước cần tăng cường giám sát hoạt động ngân hàng, đặc biệt là hoạt động tín dụng, để phát hiện và ngăn chặn kịp thời các rủi ro tiềm ẩn.

Chính phủ cần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, và duy trì tỷ giá hối đoái ổn định. Chính phủ cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp, giảm chi phí tuân thủ, và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tín dụng.