I. Lý do lựa chọn đề tài
Việc cung cấp cơ sở hạ tầng tại Việt Nam chủ yếu do khu vực công đảm nhiệm thông qua ngân sách nhà nước hoặc ODA. Tuy nhiên, ngân sách quốc gia không đủ để đáp ứng nhu cầu đầu tư xã hội. Áp lực phát triển cơ sở hạ tầng hiện đại đã thúc đẩy việc tìm kiếm nguồn vốn mới, dẫn đến sự ra đời của phương thức đối tác công tư (PPP). Tại Việt Nam, phương thức này đã được áp dụng từ năm 1993 với các hợp đồng BOT cho nhà đầu tư nước ngoài. Mặc dù đã có nhiều dự án PPP, nhưng một số dự án như “Cao tốc Dầu Giây – Phan Thiết” vẫn không thành công. Nhiều dự án BOT trong ngành giao thông không được người dân ủng hộ, dẫn đến việc không hoàn vốn cho nhà đầu tư. Thiếu quy hoạch tổng thể và hành lang pháp lý chưa đầy đủ là những nguyên nhân chính cản trở sự phát triển của PPP tại Việt Nam. Do đó, nghiên cứu này nhằm làm rõ vai trò của quản lý nhà nước trong việc áp dụng phương thức PPP vào các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng.
II. Mục đích và mục tiêu nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là xây dựng luận cứ khoa học để đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với dự án đầu tư xây dựng theo phương thức PPP. Các mục tiêu cụ thể bao gồm: (a) Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến thành công của dự án PPP tại một số nước phát triển và đang phát triển; (b) Hệ thống hóa và bổ sung cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với dự án PPP; (c) Đánh giá kết quả đạt được và những hạn chế trong quản lý nhà nước đối với các dự án PPP tại Việt Nam; (d) Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với dự án PPP trong giai đoạn hiện nay. Nghiên cứu sẽ tập trung vào các dự án trong lĩnh vực giao thông và năng lượng, nhằm tìm hiểu và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình quản lý và thực thi chính sách pháp luật về PPP.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là quản lý nhà nước đối với dự án đầu tư xây dựng theo phương thức PPP, bao gồm luật pháp, chính sách, phương pháp và công cụ quản lý của Nhà nước. Phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào các dự án trong lĩnh vực giao thông và năng lượng, được thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam từ năm 2014 đến 2020. Nghiên cứu sẽ khảo sát thực trạng quản lý nhà nước đối với các dự án PPP, tìm hiểu và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình quản lý và thực thi chính sách pháp luật về PPP. Điều này sẽ giúp xác định các tiêu chí đánh giá quản lý nhà nước đối với dự án PPP của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.
IV. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sẽ tiếp cận từ cả lý luận và thực tiễn, xem xét các dự án PPP từ góc nhìn quản lý nhà nước. Phương pháp nghiên cứu bao gồm kết hợp giữa nghiên cứu định tính và định lượng, phân tích và tổng hợp thông tin từ các nguồn tài liệu khác nhau. Nghiên cứu sẽ khảo sát thực trạng quản lý nhà nước đối với dự án PPP tại Việt Nam, đồng thời phân tích các nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong quản lý nhà nước. Các phương pháp cụ thể sẽ được áp dụng để đánh giá hiệu quả của các dự án PPP và đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực này.
V. Những đóng góp khoa học và điểm mới của luận án
Nghiên cứu sẽ chỉ ra rằng quản lý nhà nước đối với dự án đầu tư xây dựng theo phương thức PPP là yếu tố quyết định đến sự thành công của dự án. Luận án sẽ hệ thống hóa và bổ sung các vấn đề lý luận liên quan đến PPP, đồng thời chỉ ra các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước. Điểm mới của nghiên cứu là đề xuất các giai đoạn của dự án PPP và các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với dự án PPP ở Việt Nam. Nghiên cứu cũng sẽ đưa ra các khuyến nghị nhằm đồng bộ hóa các giải pháp của luận án với thực tiễn hiện tại.
