Nghiên cứu phương pháp luận và tính toán dấu vết các bon cho sản phẩm lúa gạo tại đồng bằng sông Hồng

• Tác giả: Đào Minh Trang
• Người hướng dẫn: PGS. Huỳnh Thị Lan Hương
• Trường học: Viện Khoa Học Khí Tượng Thủy Văn Và Biến Đổi Khí Hậu
• Chuyên ngành: Biến Đổi Khí Hậu
• Đề tài: Phương Pháp Tính Toán Dấu Vết Các-Bon Cho Sản Phẩm Lúa Gạo Tại Vùng Đồng Bằng Sông Hồng
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 2. TỔNG QUAN
• 2.1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU VỀ DẤU VẾT CÁC-BON CỦA SẢN PHẨM LÚA GẠO VÀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Tổng quan về dấu vết các-bon của sản phẩm
• 2.1.2. Khái niệm “dấu vết các-bon”. Phạm vi dấu vết các-bon của sản phẩm
• 2.1.3. Các tiêu chuẩn, hướng dẫn tính toán dấu vết các-bon của sản phẩm
• 2.1.4. Tổng quan các nghiên cứu về dấu vết các-bon của lúa gạo
• 2.1.4.1. Các nguồn phát thải khí nhà kính trong vòng đời lúa gạo
• 2.1.4.2. Các nghiên cứu trên thế giới về dấu vết các-bon của lúa gạo
• 2.1.4.3. Các nghiên cứu ở Việt Nam về dấu vết các-bon của lúa gạo
• 2.1.4.4. Những tồn tại trong các nghiên cứu về dấu vết các-bon của lúa gạo
• 2.1.5. Tổng quan về khu vực nghiên cứu
• 2.1.5.1. Giới thiệu về vùng đồng bằng sông Hồng
• 2.1.5.2. Giới thiệu về xã Phú Lương
• 2.1.5.3. Kết luận Chương 1
• 3. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Nội dung nghiên cứu
• 3.2. Phương pháp nghiên cứu
• 3.2.1. Phương pháp thu thập, tổng hợp số liệu
• 3.2.2. Phương pháp xử lý số liệu
• 3.2.3. Kết luận Chương 2
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Phương pháp luận tính toán dấu vết các-bon của sản phẩm lúa gạo tại vùng đồng bằng sông Hồng
• 4.1.1. Cơ sở xây dựng phương pháp luận
• 4.1.2. Phương pháp luận tính toán dấu vết các-bon của sản phẩm lúa gạo
• 4.2. Phát thải khí nhà kính từ các hoạt động trong vòng đời lúa gạo
• 4.2.1. Sản xuất điện cho vận hành các máy móc và thiết bị nông nghiệp
• 4.2.2. Sản xuất phân bón
• 4.2.3. Sản xuất vôi
• 4.2.4. Sản xuất thuốc bảo vệ thực vật
• 4.2.5. Phát thải mê-tan từ canh tác lúa
• 4.2.6. Phát thải CO2 từ bón phân đạm và phân NPK
• 4.2.7. Phát thải N2O từ đất nông nghiệp
• 4.2.8. Sử dụng vôi bón ruộng
• 4.2.9. Sử dụng xăng dầu vận hành máy móc tại đồng ruộng
• 4.2.10. Vận chuyển thóc từ đồng ruộng về nhà
• 4.2.11. Đốt rơm rạ và trấu sau thu hoạch
• 4.2.12. Dấu vết các-bon cho sản phẩm lúa gạo tại xã Phú Lương
• 4.2.13. Đánh giá độ không chắc chắn
• 4.2.14. Đánh giá kết quả
• 4.2.15. Đề xuất các giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính cho khu vực nghiên cứu
• 4.2.15.1. Kịch bản phát triển thông thường giai đoạn 2020-2025
• 4.2.15.2. Kịch bản giảm nhẹ phát thải khí nhà kính
• 4.2.15.3. Lựa chọn phương án giảm nhẹ phát thải khí nhà kính ưu tiên
• 4.2.16. Kết luận Chương 3
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC A – MẪU PHIẾU ĐIỀU TRA BẢNG HỎI
• PHỤ LỤC B – KẾT QUẢ TÍNH TOÁN TRUNG GIAN
• PHỤ LỤC C – HÌNH ẢNH CANH TÁC LÚA TẠI XÃ PHÚ LƯƠNG

I. Tổng quan về dấu vết carbon của sản phẩm lúa gạo

Nghiên cứu về dấu vết carbon của sản phẩm lúa gạo tại đồng bằng sông Hồng đã chỉ ra rằng việc tính toán carbon là rất cần thiết để đánh giá tác động môi trường của sản phẩm này. Dấu vết carbon được định nghĩa là tổng lượng khí nhà kính phát thải trong toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ sản xuất đến tiêu thụ. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng sản xuất lúa gạo đóng góp một phần lớn vào tổng lượng phát thải khí nhà kính, đặc biệt là từ phát thải mê-tan trong quá trình canh tác. Việc hiểu rõ về dấu vết carbon sẽ giúp các nhà sản xuất và chính phủ có những biện pháp hiệu quả để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Theo một nghiên cứu, lượng phát thải khí nhà kính từ sản xuất lúa gạo có thể lên đến 48-62% tổng lượng phát thải từ lĩnh vực nông nghiệp. Điều này cho thấy sự cần thiết phải phát triển các phương pháp tính toán chính xác để đánh giá dấu vết carbon cho sản phẩm lúa gạo.

1.1. Khái niệm và phạm vi dấu vết carbon

Khái niệm dấu vết carbon liên quan đến việc đo lường tổng lượng khí nhà kính phát thải trong quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Phạm vi của dấu vết carbon bao gồm tất cả các giai đoạn từ sản xuất, chế biến, vận chuyển đến tiêu thụ. Các tiêu chuẩn và hướng dẫn tính toán dấu vết carbon đã được phát triển để đảm bảo tính chính xác và nhất quán trong việc đo lường. Việc áp dụng các tiêu chuẩn này không chỉ giúp các nhà sản xuất hiểu rõ hơn về tác động môi trường của sản phẩm mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu sản phẩm với dấu vết carbon thấp, từ đó nâng cao giá trị thương mại của sản phẩm lúa gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.

II. Phương pháp tính toán dấu vết carbon

Phương pháp tính toán dấu vết carbon cho sản phẩm lúa gạo tại đồng bằng sông Hồng được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế và thực tiễn địa phương. Nghiên cứu đã áp dụng phương pháp đánh giá vòng đời (LCA) để xác định các nguồn phát thải khí nhà kính trong toàn bộ vòng đời sản phẩm. Các hoạt động được xem xét bao gồm sản xuất điện cho máy móc, sản xuất phân bón, và phát thải từ canh tác lúa. Việc sử dụng các hệ số phát thải cụ thể cho từng hoạt động giúp tăng độ chính xác của kết quả tính toán. Kết quả cho thấy rằng phát thải từ sản xuất phân bón và canh tác lúa là hai nguồn chính đóng góp vào dấu vết carbon của sản phẩm lúa gạo. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và sử dụng các phương pháp canh tác bền vững để giảm thiểu phát thải khí nhà kính.

2.1. Các bước trong phương pháp tính toán

Phương pháp tính toán dấu vết carbon bao gồm các bước chính như thu thập dữ liệu, phân tích vòng đời, và tính toán phát thải. Đầu tiên, dữ liệu về các hoạt động sản xuất lúa gạo được thu thập từ các hộ nông dân tại xã Phú Lương. Sau đó, các nguồn phát thải khí nhà kính được phân tích theo từng giai đoạn trong vòng đời sản phẩm. Cuối cùng, các kết quả được tổng hợp để đưa ra dấu vết carbon cho sản phẩm lúa gạo. Việc áp dụng phương pháp này không chỉ giúp đánh giá chính xác tác động môi trường mà còn cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách trong việc xây dựng các giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính.

III. Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy dấu vết carbon của sản phẩm lúa gạo tại xã Phú Lương có sự khác biệt rõ rệt giữa các phương thức canh tác. Phương thức canh tác truyền thống có dấu vết carbon cao hơn so với phương thức hàng rộng - hàng hẹp và thâm canh lúa cải tiến. Điều này cho thấy rằng việc áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại có thể giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các hoạt động như sản xuất phân bón và phát thải mê-tan từ canh tác lúa là những nguồn phát thải chính. Việc giảm thiểu phát thải từ các hoạt động này sẽ góp phần quan trọng vào việc giảm dấu vết carbon của sản phẩm lúa gạo, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường quốc tế.

3.1. Đề xuất giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính

Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính đã được đề xuất. Các giải pháp này bao gồm việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, sử dụng phân bón hữu cơ, và cải thiện quy trình sản xuất. Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức của nông dân về tầm quan trọng của việc giảm dấu vết carbon cũng là một yếu tố quan trọng. Các giải pháp này không chỉ giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp Việt Nam.