Tổng quan nghiên cứu

PetroVietnam Exploration Production Corporation (PVEP) là đơn vị chủ lực trong lĩnh vực thăm dò và khai thác dầu khí của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PetroVietnam), với hơn 1.300 cán bộ nhân viên, trong đó phần lớn là các quản lý trung gian. Nghiên cứu tập trung vào phát triển kỹ năng lãnh đạo cho nhóm quản lý trung gian nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp công việc giữa các phòng ban kỹ thuật (E&P) và phi kỹ thuật (Non E&P). Qua khảo sát 31 quản lý trung gian tại trụ sở Hà Nội, nghiên cứu đã thu thập dữ liệu về nhận thức, kỹ năng và thực trạng phối hợp công tác. Mục tiêu chính là đề xuất giải pháp phát triển kỹ năng lãnh đạo để khắc phục các rào cản về chuyên môn, môi trường làm việc và quan điểm giữa các bộ phận, từ đó nâng cao hiệu quả phối hợp, góp phần hoàn thành các kế hoạch sản xuất kinh doanh của PVEP. Nghiên cứu có phạm vi tập trung tại trụ sở Hà Nội, trong bối cảnh PVEP hoạt động đa quốc gia với nhiều chi nhánh và dự án phức tạp. Việc nâng cao kỹ năng lãnh đạo cho quản lý trung gian được xem là then chốt để cải thiện sự phối hợp, thúc đẩy hiệu quả công việc và phát triển bền vững của tổ chức.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình SWOT để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của quản lý trung gian tại PVEP. Lý thuyết lãnh đạo của John C. Maxwell được vận dụng làm nền tảng, nhấn mạnh rằng lãnh đạo là quá trình ảnh hưởng xã hội nhằm thúc đẩy sự tham gia tự nguyện của cấp dưới để đạt mục tiêu chung. Các phẩm chất lãnh đạo quan trọng gồm: tính cách, sức hút, cam kết, khả năng truyền đạt, sự dũng cảm, trí tuệ, sự tập trung, tinh thần trách nhiệm và tầm nhìn. Ngoài ra, khái niệm kỹ năng mềm (soft skills) như kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết xung đột cũng được xem là yếu tố thiết yếu. Mô hình quản lý ba cấp (cấp cao, trung gian, cơ sở) giúp xác định vai trò đặc thù của quản lý trung gian trong việc kết nối giữa lãnh đạo cấp cao và nhân viên cấp dưới. Phân biệt rõ giữa bộ phận E&P và Non E&P về đặc thù công việc và quan điểm cũng là cơ sở để phân tích các rào cản phối hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp suy diễn (deductive method), bắt đầu từ lý thuyết chung về lãnh đạo và mô hình SWOT, sau đó thu thập và phân tích dữ liệu thực nghiệm từ khảo sát bằng bảng hỏi với 31 quản lý trung gian tại trụ sở PVEP Hà Nội. Cỡ mẫu được chọn dựa trên tính đại diện cho nhóm quản lý trung gian, bao gồm các vị trí như giám đốc, phó giám đốc, trưởng phòng, phó trưởng phòng. Bảng hỏi tập trung vào các khía cạnh: nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của kỹ năng lãnh đạo, thực trạng phối hợp công việc với cấp trên, đồng cấp và cấp dưới, cũng như các kỹ năng được đào tạo và mong muốn phát triển. Dữ liệu được phân tích định lượng và định tính, kết hợp với phân tích SWOT để làm rõ điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2013, tập trung khảo sát tại trụ sở Hà Nội, không bao gồm các chi nhánh và dự án ở nước ngoài.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhân sự quản lý trung gian trẻ, trình độ chuyên môn cao nhưng thiếu kỹ năng lãnh đạo: Khoảng 61% quản lý có thời gian công tác từ 5-10 năm, chủ yếu trong độ tuổi 30-40, với 65% là nam giới. Họ có trình độ chuyên môn tốt nhưng thiếu kinh nghiệm quản lý và kỹ năng lãnh đạo, dẫn đến hạn chế trong phối hợp công việc.

  2. Nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của kỹ năng lãnh đạo cao: 88% quản lý trung gian đánh giá việc trang bị kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng lãnh đạo, là rất cần thiết. 76% quan tâm đến vị trí công tác của mình và 68% cho rằng phẩm chất lãnh đạo rất quan trọng.

  3. Hiệu quả phối hợp công việc giữa các bộ phận cùng cấp tốt hơn so với phối hợp giữa E&P và Non E&P: 65% quản lý đánh giá phối hợp với đồng cấp rất hiệu quả, 61% phối hợp tốt với cấp trên, nhưng chỉ 11/31 người cho rằng phối hợp đạt kết quả mong đợi khi làm việc giữa các bộ phận khác chuyên môn.

  4. Các kỹ năng được quan tâm và đào tạo nhiều nhất: Kỹ năng thuyết trình, làm việc nhóm, giao tiếp hiệu quả, lập kế hoạch, quản lý thời gian và xử lý xung đột được ưu tiên phát triển. Tuy nhiên, việc áp dụng kỹ năng lãnh đạo vào thực tế còn hạn chế do thiếu sự ủy quyền và phân công rõ ràng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự phối hợp kém hiệu quả giữa E&P và Non E&P xuất phát từ sự khác biệt về môi trường làm việc, chuyên môn và quan điểm. Quản lý trung gian, dù có trình độ chuyên môn tốt, nhưng thiếu kỹ năng lãnh đạo và kinh nghiệm quản lý dẫn đến khó khăn trong việc tạo sự đồng thuận và phối hợp hiệu quả. Kết quả khảo sát cho thấy sự phối hợp trong cùng bộ phận hoặc giữa các đồng cấp có xu hướng thuận lợi hơn do sự hiểu biết chung về công việc và môi trường. So sánh với các nghiên cứu về lãnh đạo của John C. Maxwell, việc phát triển kỹ năng lãnh đạo như khả năng ảnh hưởng, giải quyết vấn đề và tạo sự thay đổi tích cực là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả phối hợp. Việc áp dụng mô hình SWOT giúp làm rõ điểm mạnh như sự nhiệt huyết, trình độ chuyên môn và cơ hội phát triển, đồng thời chỉ ra điểm yếu về kỹ năng mềm và thách thức từ cạnh tranh nội bộ và áp lực công việc. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố độ tuổi, kỹ năng được đào tạo và mức độ phối hợp giữa các cấp để minh họa rõ nét hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng lãnh đạo chuyên sâu: Thiết kế chương trình đào tạo gắn liền với thực tiễn hoạt động của PVEP, tập trung vào kỹ năng giao tiếp, giải quyết xung đột, quản lý thời gian và lãnh đạo nhóm. Thời gian triển khai trong vòng 12 tháng, do phòng đào tạo phối hợp với các chuyên gia nội bộ và bên ngoài thực hiện.

  2. Xây dựng hệ thống phân công, ủy quyền và giám sát rõ ràng: Cấp trên cần giao nhiệm vụ cụ thể, phân quyền phù hợp cho quản lý trung gian, đồng thời thiết lập cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả công việc định kỳ. Mục tiêu nâng cao tính chủ động và trách nhiệm trong vòng 6 tháng tới, do Ban lãnh đạo PVEP chỉ đạo.

  3. Xây dựng tiêu chuẩn chức danh và lộ trình phát triển nghề nghiệp: Đưa kỹ năng lãnh đạo vào tiêu chí bắt buộc khi bổ nhiệm và đánh giá quản lý trung gian, đồng thời xây dựng lộ trình phát triển rõ ràng để khuyến khích phấn đấu. Thực hiện trong 1 năm, phối hợp giữa phòng nhân sự và các đơn vị liên quan.

  4. Khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm và tổ chức hoạt động xây dựng đội nhóm: Tổ chức các buổi giao lưu, teambuilding giữa các bộ phận E&P và Non E&P nhằm tăng cường hiểu biết và sự gắn kết. Thời gian thực hiện định kỳ hàng quý, do phòng hành chính tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Quản lý trung gian tại các doanh nghiệp nhà nước và tập đoàn lớn: Giúp nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của kỹ năng lãnh đạo trong việc nâng cao hiệu quả phối hợp công việc.

  2. Phòng nhân sự và đào tạo: Là tài liệu tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng lãnh đạo phù hợp với đặc thù ngành dầu khí và các tổ chức tương tự.

  3. Lãnh đạo cấp cao và ban giám đốc: Hiểu rõ các rào cản trong phối hợp giữa các bộ phận chuyên môn khác nhau, từ đó có chính sách hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực quản lý trung gian.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị công, quản trị nhân sự: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về phát triển kỹ năng lãnh đạo, mô hình SWOT và ứng dụng trong môi trường doanh nghiệp nhà nước.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao kỹ năng lãnh đạo lại quan trọng đối với quản lý trung gian?
    Kỹ năng lãnh đạo giúp quản lý trung gian ảnh hưởng, điều phối và thúc đẩy nhân viên hoàn thành mục tiêu chung, đồng thời tạo sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận khác nhau, góp phần vào thành công của tổ chức.

  2. Phân biệt giữa bộ phận E&P và Non E&P có ảnh hưởng thế nào đến phối hợp công việc?
    E&P tập trung vào các hoạt động kỹ thuật như thăm dò, khai thác dầu khí, trong khi Non E&P hỗ trợ các hoạt động hành chính, tài chính, pháp lý. Sự khác biệt về chuyên môn và quan điểm dẫn đến khó khăn trong việc tạo sự đồng thuận và phối hợp hiệu quả.

  3. Mô hình SWOT được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    SWOT giúp phân tích điểm mạnh (trình độ chuyên môn, nhiệt huyết), điểm yếu (thiếu kỹ năng mềm), cơ hội (lộ trình phát triển nghề nghiệp) và thách thức (cạnh tranh nội bộ, áp lực công việc) của quản lý trung gian, từ đó đề xuất giải pháp phù hợp.

  4. Các kỹ năng lãnh đạo nào được quản lý trung gian PVEP quan tâm nhất?
    Các kỹ năng được quan tâm gồm kỹ năng thuyết trình, làm việc nhóm, giao tiếp hiệu quả, lập kế hoạch, quản lý thời gian và xử lý xung đột, vì chúng hỗ trợ trực tiếp cho công việc hàng ngày và phối hợp nhóm.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các bộ phận E&P và Non E&P?
    Cần phát triển kỹ năng lãnh đạo cho quản lý trung gian, tổ chức đào tạo chuyên sâu, xây dựng cơ chế phân công, ủy quyền rõ ràng, đồng thời tăng cường hoạt động chia sẻ kinh nghiệm và xây dựng đội nhóm để tạo sự hiểu biết và gắn kết.

Kết luận

  • Quản lý trung gian tại PVEP là lực lượng trẻ, trình độ chuyên môn cao nhưng còn hạn chế về kỹ năng lãnh đạo và kinh nghiệm quản lý.
  • Nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của kỹ năng lãnh đạo được đánh giá cao, tuy nhiên hiệu quả phối hợp giữa các bộ phận khác chuyên môn còn thấp.
  • Phát triển kỹ năng lãnh đạo là giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả phối hợp, góp phần hoàn thành mục tiêu sản xuất kinh doanh của PVEP.
  • Các giải pháp đề xuất bao gồm đào tạo kỹ năng lãnh đạo, phân công ủy quyền rõ ràng, xây dựng tiêu chuẩn chức danh và tổ chức hoạt động chia sẻ kinh nghiệm.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo về tác động kinh tế của hiệu quả phối hợp và kỹ năng lãnh đạo trong doanh nghiệp nhà nước.

Hành động tiếp theo: Các đơn vị quản lý và đào tạo tại PVEP cần triển khai ngay các chương trình phát triển kỹ năng lãnh đạo cho quản lý trung gian, đồng thời xây dựng cơ chế hỗ trợ và đánh giá hiệu quả phối hợp công việc.