Phát Triển Hoạt Động Thanh Toán Quốc Tế Tại Ngân Hàng Liên Doanh Việt - Nga

• Tác giả: Đoàn Xuân Phong
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thanh Phương
• Trường học: Học viện Ngân hàng
• Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
• Đề tài: Phát Triển Hoạt Động Thanh Toán Quốc Tế Tại Ngân Hàng Liên Doanh Việt - Nga
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC THUẬT NGỮ, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC HÌNH VẼ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.2. Khái niệm và đặc điểm của hoạt động thanh toán quốc tế
• 1.3. Vai trò của hoạt động thanh toán quốc tế
• 1.4. Hệ thống văn bản pháp lý điều chỉnh hoạt động thanh toán quốc tế
• 1.5. Các phương thức thanh toán quốc tế
• 1.6. Quy trình hoạt động thanh toán quốc tế
• 1.7. PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.8. Quan điểm về phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng thương mại
• 1.9. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả của hoạt động thanh toán Quốc tế tại các Ngân hàng thương mại
• 1.10. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán quốc tế của các Ngân hàng thương mại
• 1.11. KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN
• 1.12. Kinh nghiệm của một số ngân hàng
• 1.13. Bài học rút ra cho Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga
• 1.14. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT - NGA
• 2.1. GIỚI THIỆU VỀ NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT - NGA
• 2.2. Khái quát về Ngân hàng Liên doanh Việt - Nga
• 2.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga
• 2.4. Một số đặc điểm ảnh hưởng đến phát triển hoạt động thanh toán quốc tế
• 2.5. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga
• 2.6. CƠ SỞ PHÁP LÝ VÀ QUY TRÌNH HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT - NGA
• 2.7. Cơ sở pháp lý hoạt động thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga
• 2.8. Quy trình hoạt động TTQT tại Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga
• 2.9. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG KINH DOANH THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT – NGA
• 2.10. Nhóm chỉ tiêu về lượng
• 2.11. Nhóm chỉ tiêu về chất
• 2.12. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT - NGA
• 2.13. Kết quả đạt được
• 2.14. Một số hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại
• 2.15. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT - NGA
• 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT – NGA
• 3.2. Định hướng phát triển
• 3.3. Cơ hội và thách thức
• 3.4. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT – NGA
• 3.5. Đẩy mạnh hoạt động tài trợ xuất nhập khẩu và đa dạng hóa các sản phẩm thanh toán quốc tế
• 3.6. Nâng cao chất lượng của đội ngũ nhân viên
• 3.7. Mở rộng quan hệ ngân hàng đại lý
• 3.8. Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng
• 3.9. Xây dựng chiến lược và chính sách thu hút, chăm sóc khách hàng
• 3.10. Giải pháp cơ chế
• 3.11. Các nhóm giải pháp liên quan khác
• 3.12. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG LIÊN DOANH VIỆT – NGA
• 3.13. Kiến nghị với Chính phủ
• 3.14. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước
• 3.15. Kiến nghị với các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ TTQT
• 3.16. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU KHẢO SÁT Ý KIẾN CỦA KHÁCH HÀNG
• PHỤ LỤC 2: CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ CHỦ YẾU CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

I. Tổng Quan Thanh Toán Quốc Tế Tại Ngân Hàng VTB VRB

Hoạt động thanh toán quốc tế đóng vai trò then chốt trong thương mại toàn cầu, tạo điều kiện cho việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia. Thanh toán quốc tế VTB (VRB) không chỉ đơn thuần là một nghiệp vụ ngân hàng, mà còn là cầu nối quan trọng giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường quốc tế và ngược lại. VRB, với vai trò là Ngân hàng Liên Doanh Việt Nga, có lợi thế đặc biệt trong việc hỗ trợ các giao dịch thương mại giữa Việt Nam và Nga, đồng thời cung cấp các dịch vụ thanh toán đa dạng cho các đối tác trên toàn thế giới. Các yếu tố như tỷ giá hối đoái VTB, phí thanh toán quốc tế VRB, và hạn mức thanh toán quốc tế đều ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của hoạt động này. Việc hiểu rõ quy trình thanh toán quốc tế và quản lý các rủi ro trong thanh toán quốc tế là vô cùng quan trọng để đảm bảo giao dịch diễn ra suôn sẻ và an toàn. Hoạt động thanh toán quốc tế còn đóng vai trò quan trọng để phát triển yếu tố kinh tế - xã hội, góp phần thực thi chính sách tiền tệ của quốc gia.

1.1. Nghiệp Vụ Thanh Toán Quốc Tế VRB Chuyển Tiền LC

Ngân hàng VRB cung cấp đa dạng nghiệp vụ thanh toán quốc tế, bao gồm chuyển tiền, thư tín dụng (LC), và nhờ thu. Chuyển tiền quốc tế là phương thức phổ biến nhờ tính nhanh chóng và tiện lợi, trong khi LC (Letter of Credit) tại VTB đảm bảo an toàn cho cả người mua và người bán, đặc biệt trong các giao dịch lớn hoặc với đối tác mới. Bảo lãnh thanh toán quốc tế cũng là một dịch vụ quan trọng, giúp doanh nghiệp tăng cường uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các phương thức thanh toán này tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam và quốc tế, đồng thời được VRB điều chỉnh để phù hợp với đặc thù của từng giao dịch. VRB cũng tích cực phát triển các ưu đãi thanh toán quốc tế VTB để thu hút khách hàng.

1.2. Tầm Quan Trọng Tài Trợ Thương Mại Quốc Tế VRB

Tài trợ thương mại quốc tế là một phần không thể thiếu của hoạt động thanh toán quốc tế. VRB cung cấp các giải pháp tài trợ đa dạng, giúp doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận nguồn vốn để thực hiện các giao dịch thanh toán xuất nhập khẩu. Các sản phẩm tài trợ thương mại bao gồm cho vay xuất khẩu, chiết khấu bộ chứng từ, và bảo lãnh. VRB luôn nỗ lực cải tiến các sản phẩm và dịch vụ tài trợ thương mại để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Việc hỗ trợ thanh toán quốc tế không chỉ giúp doanh nghiệp tăng trưởng mà còn góp phần thúc đẩy thương mại giữa Việt Nam và các nước.

II. Thực Trạng Thách Thức Phát Triển TTQT Tại VRB

Mặc dù hoạt động thanh toán quốc tế tại VRB đã có những bước phát triển đáng kể, song vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Thị phần của VRB trong lĩnh vực này còn khá khiêm tốn so với các ngân hàng lớn khác tại Việt Nam, như Vietcombank, BIDV, và Vietinbank. Một trong những hạn chế là sự phụ thuộc vào các kênh thanh toán truyền thống và sự chậm trễ trong việc ứng dụng công nghệ mới. Ngoài ra, VRB cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các ngân hàng trong và ngoài nước, cũng như những thay đổi trong chính sách thanh toán quốc tế. Tình hình hoạt động kinh doanh của Ngân hàng Liên doanh Việt Nga còn một số tồn đọng. Cần chú trọng đẩy mạnh hợp tác quốc tế VTB để mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh.

2.1. Hạn Chế về Quy Trình Thanh Toán Quốc Tế Hiện Tại

Quy trình thanh toán quốc tế tại VRB vẫn còn một số điểm cần cải thiện. Việc xử lý chứng từ thủ công và thời gian chờ đợi lâu có thể gây ra sự chậm trễ và ảnh hưởng đến trải nghiệm của khách hàng. Ngoài ra, việc thiếu sự linh hoạt trong việc đáp ứng các yêu cầu đặc biệt của khách hàng cũng là một hạn chế. VRB cần đầu tư vào việc tự động hóa quy trình thanh toán quốc tế và nâng cao hiệu quả hoạt động để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

2.2. Rủi Ro Trong Thanh Toán Quốc Tế Giải Pháp Quản Lý

Rủi ro trong thanh toán quốc tế là một vấn đề mà VRB cần đặc biệt quan tâm. Các rủi ro này có thể bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro hối đoái, rủi ro pháp lý, và rủi ro hoạt động. Để giảm thiểu rủi ro, VRB cần xây dựng một hệ thống quản lý rủi ro hiệu quả, bao gồm việc thiết lập các quy trình kiểm soát chặt chẽ, đào tạo nhân viên về quản lý rủi ro, và sử dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro hiện đại. Cần đặc biệt chú ý đến các vấn đề gian lận trong thanh toán quốc tế và tuân thủ các quy định về chống rửa tiền.

III. Giải Pháp Phát Triển Thanh Toán Quốc Tế Tại VRB Ngay

Để phát triển mạnh mẽ hoạt động thanh toán quốc tế, VRB cần thực hiện một loạt các giải pháp đồng bộ. Điều này bao gồm việc đa dạng hóa các sản phẩm và dịch vụ, nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên, mở rộng quan hệ ngân hàng đại lý, hiện đại hóa công nghệ ngân hàng, và xây dựng chiến lược thu hút và chăm sóc khách hàng hiệu quả. Cần tập trung vào việc khai thác lợi thế của kênh thanh toán song phương Việt - Nga và phát triển các sản phẩm thanh toán quốc tế không tiền mặt. Áp dụng các chính sách thanh toán quốc tế ưu đãi và phù hợp với từng đối tượng khách hàng cũng là một yếu tố quan trọng.

3.1. Đa Dạng Hóa Sản Phẩm Thanh Toán Xuất Nhập Khẩu

VRB cần đa dạng hóa các sản phẩm thanh toán xuất nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng. Ngoài các sản phẩm truyền thống như chuyển tiền và LC, VRB có thể phát triển các sản phẩm mới như bao thanh toán (factoring), Forfaiting. VRB cũng cần chú trọng phát triển các sản phẩm thanh toán quốc tế online để tận dụng lợi thế của công nghệ và đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp thương mại điện tử. Hơn nữa, cần nâng cao chất lượng dịch vụ tư vấn cho khách hàng để giúp họ lựa chọn các phương thức thanh toán phù hợp nhất.

3.2. Nâng Cao Chất Lượng Đội Ngũ Nhân Viên TTQT VRB

Đội ngũ nhân viên thanh toán quốc tế là yếu tố then chốt quyết định chất lượng dịch vụ của VRB. Cần tăng cường đào tạo nghiệp vụ, nâng cao trình độ ngoại ngữ và kiến thức về thị trường thanh toán quốc tế Việt Nam cho nhân viên. VRB cũng cần xây dựng một môi trường làm việc chuyên nghiệp, năng động và sáng tạo để thu hút và giữ chân nhân tài. Việc đầu tư vào phát triển đội ngũ nhân viên sẽ giúp VRB nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.

3.3. Mở Rộng Quan Hệ Ngân Hàng Đại Lý VTB Toàn Cầu

Việc mở rộng quan hệ ngân hàng đại lý là rất quan trọng để VRB có thể cung cấp dịch vụ thanh toán quốc tế trên phạm vi toàn cầu. VRB cần tìm kiếm và thiết lập quan hệ với các ngân hàng uy tín tại các thị trường trọng điểm, đặc biệt là Nga và các nước CIS. Việc có mạng lưới ngân hàng đại lý rộng khắp sẽ giúp VRB giảm chi phí giao dịch, tăng tốc độ xử lý thanh toán và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho khách hàng.

IV. Ứng Dụng Công Nghệ Phát Triển Thanh Toán Không Tiền Mặt

Việc ứng dụng công nghệ hiện đại là yếu tố then chốt để VRB nâng cao hiệu quả hoạt động thanh toán quốc tế và đáp ứng xu hướng phát triển thanh toán không tiền mặt. VRB cần đầu tư vào các hệ thống thanh toán trực tuyến, các nền tảng giao dịch điện tử, và các giải pháp bảo mật tiên tiến. Việc áp dụng công nghệ blockchain cũng có thể giúp VRB tăng cường tính minh bạch và an toàn trong các giao dịch thanh toán quốc tế. Cần có giải pháp toàn diện để phát triển thanh toán không tiền mặt và thu hút khách hàng sử dụng các dịch vụ thanh toán điện tử.

4.1. Số Hóa Quy Trình Thanh Toán Tài Trợ Thương Mại VRB

VRB cần đẩy mạnh số hóa quy trình thanh toán và tài trợ thương mại quốc tế để giảm thiểu thời gian xử lý, giảm chi phí và nâng cao tính minh bạch. Việc áp dụng chữ ký điện tử (e-signature) và bộ chứng từ điện tử (e-documents) sẽ giúp VRB đơn giản hóa các thủ tục và tăng cường hiệu quả hoạt động. Cần đảm bảo rằng các hệ thống số hóa tuân thủ các tiêu chuẩn bảo mật cao nhất và đáp ứng các yêu cầu của pháp luật.

4.2. Phát Triển Thanh Toán Song Phương Việt Nga Qua VTB

VRB có lợi thế đặc biệt trong việc phát triển kênh thanh toán song phương Việt - Nga. Cần tăng cường quảng bá và giới thiệu các sản phẩm thanh toán bằng đồng RUB và VND cho các doanh nghiệp Việt Nam và Nga. VRB cũng cần xây dựng quan hệ đối tác chặt chẽ với các ngân hàng Nga để tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch thanh toán song phương. Việc phát triển kênh thanh toán này sẽ giúp VRB tăng cường vị thế trên thị trường và đóng góp vào việc thúc đẩy thương mại giữa hai nước.

V. Xây Dựng Chiến Lược Chính Sách Thu Hút Khách Hàng TTQT

Để thu hút và giữ chân khách hàng, VRB cần xây dựng một chiến lược và chính sách chăm sóc khách hàng hiệu quả. Cần nghiên cứu và phân tích nhu cầu của từng phân khúc khách hàng để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ phù hợp. VRB cũng cần chú trọng xây dựng mối quan hệ lâu dài với khách hàng thông qua việc cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, hỗ trợ nhanh chóng và giải quyết các vấn đề phát sinh kịp thời. Việc đưa ra các ưu đãi thanh toán quốc tế VTB hấp dẫn và linh hoạt cũng là một yếu tố quan trọng.

5.1. Nghiên Cứu Thị Trường Phân Khúc Khách Hàng Tiềm Năng

VRB cần thực hiện nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng để hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của khách hàng. Cần phân khúc khách hàng theo quy mô doanh nghiệp, ngành nghề, và khu vực địa lý để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ phù hợp. Việc thu thập và phân tích thông tin phản hồi từ khách hàng cũng rất quan trọng để cải thiện chất lượng dịch vụ và phát triển các sản phẩm mới.

5.2. Xây Dựng Quan Hệ Đối Tác Chiến Lược Phát Triển Kênh Phân Phối

VRB cần xây dựng quan hệ đối tác chiến lược với các tổ chức và doanh nghiệp có liên quan, chẳng hạn như các hiệp hội ngành nghề, các công ty logistics, và các nhà cung cấp dịch vụ công nghệ. Việc phát triển các kênh phân phối đa dạng, bao gồm cả kênh trực tiếp và kênh gián tiếp, sẽ giúp VRB tiếp cận được nhiều khách hàng hơn. Cần đảm bảo rằng các kênh phân phối hoạt động hiệu quả và cung cấp dịch vụ nhất quán.

VI. Kết Luận Triển Vọng Phát Triển TTQT Tại Ngân Hàng VRB

Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại VRB là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng. Tuy nhiên, với những giải pháp đồng bộ và sự quyết tâm của ban lãnh đạo và toàn thể nhân viên, VRB hoàn toàn có thể đạt được những thành công lớn trong lĩnh vực này. Triển vọng phát triển thanh toán quốc tế tại VRB là rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng phát triển và quan hệ kinh tế giữa Việt Nam và các nước ngày càng được tăng cường.

6.1. Tóm Tắt Giải Pháp Kiến Nghị Để VRB Phát Triển Bền Vững

VRB cần tập trung vào việc đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng dịch vụ, ứng dụng công nghệ hiện đại, xây dựng chiến lược khách hàng hiệu quả, và phát triển quan hệ đối tác chiến lược. Ngoài ra, VRB cũng cần kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước về các chính sách hỗ trợ hoạt động thanh toán quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

6.2. Đánh Giá Tác Động Lợi Ích Kinh Tế Khi Phát Triển TTQT VRB

Việc phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại VRB sẽ mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho ngân hàng, cho doanh nghiệp, và cho cả nền kinh tế. VRB sẽ tăng doanh thu và lợi nhuận, doanh nghiệp sẽ giảm chi phí giao dịch và tăng khả năng cạnh tranh, và nền kinh tế sẽ tăng trưởng nhờ thương mại quốc tế được thúc đẩy.

Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động thanh toán quốc tế (TTQT) đóng vai trò thiết yếu trong phát triển thương mại quốc tế và nền kinh tế quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế sâu rộng. Tại Việt Nam, hoạt động TTQT đã có bước phát triển mạnh mẽ từ sau năm 1994, khi lệnh cấm vận thương mại được bãi bỏ, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch thương mại quốc tế. Năm 2021, tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Liên bang Nga đạt 7,14 tỷ USD, trong đó xuất khẩu tăng 20,9% và nhập khẩu tăng 38,3% so với năm 2020, cho thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ của các hoạt động TTQT giữa hai nước.

Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga (VRB) là một trong hai ngân hàng liên doanh duy nhất tại Việt Nam, đóng vai trò trung gian quan trọng trong các giao dịch TTQT giữa Việt Nam và Nga. Mặc dù hoạt động TTQT tại VRB có sự tăng trưởng liên tục trong giai đoạn 2019-2021, thị phần của ngân hàng trong lĩnh vực này vẫn còn hạn chế so với các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV và Vietinbank, chiếm gần 40% thị phần. Đặc biệt, kênh thanh toán song phương Việt – Nga tại VRB chưa được khai thác tối đa, tạo ra cơ hội phát triển tiềm năng.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp phát triển hoạt động TTQT tại VRB trong giai đoạn 2022-2027, nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, mở rộng thị phần và tăng cường năng lực cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào dữ liệu từ năm 2019 đến 2021 tại VRB, với ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng và góp phần thúc đẩy quan hệ kinh tế song phương Việt – Nga.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về hoạt động thanh toán quốc tế và ngân hàng thương mại, bao gồm:

• Lý thuyết về thanh toán quốc tế: Định nghĩa TTQT là quá trình thực hiện các nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng lợi về tiền tệ phát sinh từ các hoạt động kinh tế giữa các tổ chức, cá nhân ở các quốc gia khác nhau, thông qua hệ thống ngân hàng và tổ chức tín dụng. TTQT chịu sự điều chỉnh của luật pháp quốc tế, tập quán quốc tế và các quy định pháp luật quốc gia.

• Mô hình đánh giá hiệu quả hoạt động TTQT: Bao gồm các chỉ tiêu về lượng như doanh số, số lượng giao dịch, tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu, chi phí và số vụ tranh chấp; và các chỉ tiêu về chất như hiệu quả huy động vốn, thương hiệu ngân hàng, sự hài lòng của khách hàng và mức độ rủi ro.

• Khái niệm về rủi ro trong TTQT: Rủi ro pháp lý, rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và rủi ro nghiệp vụ là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động TTQT của ngân hàng thương mại.

• Mô hình phát triển dịch vụ ngân hàng quốc tế: Tập trung vào hiện đại hóa công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mở rộng mạng lưới ngân hàng đại lý và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo kết quả kinh doanh, báo cáo tài chính, báo cáo phân bổ chi phí và doanh thu TTQT của VRB trong giai đoạn 2019-2021. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát ý kiến khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tại VRB bằng bảng hỏi.

• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được lựa chọn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các cá nhân và doanh nghiệp có quan hệ TTQT với VRB, nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm khách hàng trọng tâm.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích định lượng và định tính, bao gồm phân tích thống kê mô tả, so sánh biến động các chỉ tiêu kinh tế, đánh giá hiệu quả hoạt động và tổng hợp ý kiến khách hàng. Phương pháp tổng hợp và so sánh được áp dụng để đối chiếu kết quả với các ngân hàng thương mại khác và các nghiên cứu trước đây.

• Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2019-2021, đồng thời đề xuất giải pháp phát triển cho giai đoạn 2022-2027, phù hợp với định hướng chiến lược của VRB và xu hướng phát triển ngành ngân hàng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng doanh số và số lượng giao dịch TTQT: Doanh số thanh toán quốc tế của VRB tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2019-2021, với giá trị giao dịch chuyển tiền qua kênh thanh toán song phương Việt – Nga chiếm tỷ trọng đáng kể. Số món giao dịch TTQT cũng tăng khoảng 15% mỗi năm, phản ánh sự gia tăng nhu cầu và sự tin tưởng của khách hàng.

2. Hiệu quả tài chính của hoạt động TTQT: Tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu TTQT của VRB đạt khoảng 25%, trong khi tỷ lệ chi phí trên doanh thu duy trì ở mức 40%, cho thấy hoạt động TTQT đang mang lại lợi nhuận nhưng vẫn còn tiềm năng tối ưu chi phí. Lợi nhuận từ TTQT chiếm khoảng 30% tổng lợi nhuận ngân hàng, khẳng định vai trò quan trọng của hoạt động này trong cơ cấu doanh thu.

3. Mức độ hài lòng của khách hàng: Khảo sát ý kiến khách hàng cho thấy hơn 70% khách hàng đánh giá mức độ hài lòng về sản phẩm và dịch vụ TTQT của VRB ở mức từ khá đến tốt. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 20% khách hàng phản ánh về thời gian xử lý giao dịch và hạn chế về mạng lưới chi nhánh.

4. Hạn chế và rủi ro tồn tại: VRB hiện có 6 chi nhánh trên toàn quốc, hạn chế so với các ngân hàng lớn có mạng lưới dày đặc. Một số sự cố về hệ thống công nghệ và quy trình nghiệp vụ phân tán gây ảnh hưởng đến tốc độ xử lý và chất lượng dịch vụ. Ngoài ra, VRB chưa khai thác tối đa tiềm năng kênh thanh toán song phương Việt – Nga, dẫn đến thị phần TTQT còn khiêm tốn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy VRB đã đạt được những bước tiến quan trọng trong phát triển hoạt động TTQT, đặc biệt là trong việc duy trì tăng trưởng doanh số và nâng cao hiệu quả tài chính. Tuy nhiên, so với các ngân hàng lớn như Vietcombank, Agribank, VRB còn nhiều hạn chế về quy mô mạng lưới và công nghệ, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần.

Việc áp dụng mô hình hoạt động phân tán tại VRB giúp tăng tốc độ xử lý giao dịch tại chi nhánh nhưng cũng tạo ra rủi ro về quản lý và phối hợp nội bộ, tương tự như những hạn chế được ghi nhận tại Agribank. Do đó, VRB cần cân nhắc áp dụng mô hình tập trung hoặc bán tập trung để tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ.

Mức độ hài lòng của khách hàng phản ánh sự tin tưởng vào chất lượng dịch vụ, nhưng cũng chỉ ra nhu cầu cải thiện về công nghệ và mở rộng mạng lưới chi nhánh để phục vụ khách hàng tốt hơn. Việc chưa khai thác hiệu quả kênh thanh toán song phương Việt – Nga là điểm nghẽn cần được giải quyết để tận dụng lợi thế hợp tác kinh tế giữa hai nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh số TTQT theo năm, bảng so sánh tỷ lệ lợi nhuận và chi phí trên doanh thu giữa VRB và các ngân hàng lớn, cũng như biểu đồ phân bố mức độ hài lòng của khách hàng theo các tiêu chí dịch vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Đẩy mạnh hiện đại hóa công nghệ ngân hàng: Triển khai hệ thống CoreBanking tích hợp, nâng cấp hệ thống giao dịch trực tuyến và tự động hóa quy trình xử lý chứng từ TTQT nhằm giảm thiểu lỗi và tăng tốc độ giao dịch. Mục tiêu đạt được trong giai đoạn 2022-2024, do Ban Công nghệ thông tin VRB chủ trì.

2. Mở rộng mạng lưới chi nhánh và điểm giao dịch: Tăng số lượng chi nhánh tại các vùng kinh tế trọng điểm, đặc biệt là các khu vực có tiềm năng giao thương Việt – Nga cao, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận khách hàng và tăng thị phần TTQT. Kế hoạch thực hiện từ 2023 đến 2027, phối hợp giữa Ban Chiến lược và Ban Phát triển mạng lưới.

3. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ TTQT, pháp luật quốc tế và kỹ năng công nghệ cho cán bộ nhân viên, đặc biệt là đội ngũ giao dịch viên và chuyên viên TTQT. Định kỳ đào tạo hàng năm, do Ban Nhân sự và Đào tạo đảm nhiệm.

4. Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ TTQT: Phát triển các sản phẩm tài trợ xuất nhập khẩu, dịch vụ thanh toán điện tử và kênh thanh toán song phương Việt – Nga, tận dụng lợi thế hợp tác kinh tế giữa hai nước. Thực hiện trong giai đoạn 2022-2025, do Ban Sản phẩm và Dịch vụ phối hợp với Ban Marketing.

5. Xây dựng chiến lược chăm sóc khách hàng chuyên biệt: Phân loại khách hàng theo quy mô và nhu cầu, thiết kế các gói dịch vụ phù hợp, tăng cường tư vấn và hỗ trợ khách hàng trong quá trình giao dịch TTQT. Triển khai từ 2022, do Ban Quan hệ khách hàng và Ban Marketing thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng: Đặc biệt là các ngân hàng liên doanh và ngân hàng có hoạt động TTQT, nhằm tham khảo các giải pháp phát triển, nâng cao hiệu quả và quản lý rủi ro trong lĩnh vực TTQT.

2. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu và doanh nghiệp FDI: Giúp hiểu rõ quy trình, phương thức thanh toán quốc tế, lựa chọn đối tác ngân hàng phù hợp và tối ưu hóa chi phí giao dịch.

3. Cơ quan quản lý nhà nước và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thực trạng để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động TTQT, hoàn thiện khung pháp lý và thúc đẩy hợp tác quốc tế.

4. Học viện, trường đại học và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng: Là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu chuyên sâu về TTQT, phát triển dịch vụ ngân hàng quốc tế và quản trị rủi ro.

Câu hỏi thường gặp

1. Thanh toán quốc tế là gì và tại sao nó quan trọng?
   Thanh toán quốc tế là quá trình thực hiện các nghĩa vụ chi trả tiền tệ giữa các tổ chức, cá nhân ở các quốc gia khác nhau thông qua hệ thống ngân hàng. Nó quan trọng vì đảm bảo dòng tiền trong thương mại quốc tế, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu duy trì hoạt động và phát triển.

2. Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga có những ưu thế gì trong hoạt động TTQT?
   VRB có lợi thế về mối quan hệ hợp tác song phương giữa Việt Nam và Nga, cung cấp kênh thanh toán song phương đặc thù, hỗ trợ giao dịch bằng đồng bản tệ và có mạng lưới chi nhánh tại các vùng kinh tế trọng điểm.

3. Những rủi ro chính trong hoạt động TTQT là gì?
   Rủi ro pháp lý, rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và rủi ro nghiệp vụ là những rủi ro phổ biến. Ví dụ, rủi ro pháp lý phát sinh do khác biệt về luật pháp giữa các quốc gia, có thể dẫn đến tranh chấp hoặc chậm trễ thanh toán.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động TTQT tại ngân hàng?
   Cần hiện đại hóa công nghệ, nâng cao trình độ nhân viên, mở rộng mạng lưới chi nhánh, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ và xây dựng chiến lược chăm sóc khách hàng chuyên biệt để đáp ứng nhu cầu đa dạng và tăng cường cạnh tranh.

5. Tại sao kênh thanh toán song phương Việt – Nga chưa được khai thác tối đa tại VRB?
   Nguyên nhân chính là hạn chế về mạng lưới chi nhánh, công nghệ chưa đồng bộ và thiếu các sản phẩm dịch vụ đa dạng phù hợp với nhu cầu khách hàng. Việc mở rộng và nâng cấp các yếu tố này sẽ giúp tận dụng tối đa tiềm năng kênh thanh toán này.

Kết luận

• Hoạt động thanh toán quốc tế là yếu tố then chốt thúc đẩy thương mại và phát triển kinh tế Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
• Ngân hàng Liên doanh Việt – Nga đã đạt được sự tăng trưởng ổn định trong hoạt động TTQT giai đoạn 2019-2021, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế về quy mô mạng lưới và công nghệ.
• Hiệu quả tài chính của hoạt động TTQT tại VRB đóng góp khoảng 30% tổng lợi nhuận ngân hàng, khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm hiện đại hóa công nghệ, mở rộng mạng lưới, nâng cao chất lượng nhân lực và đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và thị phần.
• Giai đoạn tiếp theo (2022-2027) là thời điểm quyết định để VRB tận dụng lợi thế hợp tác Việt – Nga, phát triển bền vững và khẳng định vị thế trên thị trường TTQT trong nước và quốc tế.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý và chuyên gia tại VRB cần triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ và mở rộng thị phần TTQT.