Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tài chính (Fintech), dịch vụ ngân hàng số đã trở thành xu hướng tất yếu và là yếu tố cạnh tranh quan trọng trong ngành ngân hàng toàn cầu. Tại Việt Nam, tỷ trọng tiền mặt lưu thông trên các phương tiện thanh toán đã tăng từ 11,34% năm 2019 lên 13,29% năm 2021, trong khi số lượng tài khoản tiền gửi thanh toán cá nhân tăng từ 88,5 triệu lên 110,9 triệu tài khoản cùng kỳ. Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội (MBBank) là một trong những ngân hàng tiên phong trong chuyển đổi số, với hơn 6,3 triệu khách hàng mới trong năm 2021 và hơn 390 triệu giao dịch qua kênh số, doanh thu từ Digital Bank đạt 3 nghìn tỷ đồng, tăng 2,5 lần so với năm trước.

Luận văn tập trung nghiên cứu phát triển dịch vụ ngân hàng số tại MBBank, đặc biệt là vai trò của Chi nhánh Sở Giao dịch 1 trong giai đoạn 2019-2021. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng, đánh giá các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng số phù hợp với chiến lược phát triển bền vững của ngân hàng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn hệ thống MBBank với trọng tâm tại Chi nhánh Sở Giao dịch 1, trong bối cảnh chuyển đổi số và cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành tài chính ngân hàng.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách phát triển ngân hàng số tại MBBank, góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng trải nghiệm khách hàng và củng cố vị thế cạnh tranh trên thị trường tài chính Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về chuyển đổi số trong ngân hàng, bao gồm:

  • Lý thuyết chuyển đổi số (Digital Transformation Theory): Nhấn mạnh quá trình số hóa toàn diện các hoạt động ngân hàng, từ kênh phân phối, tự động hóa quy trình đến đổi mới sản phẩm dịch vụ nhằm nâng cao trải nghiệm khách hàng và hiệu quả vận hành.

  • Mô hình phát triển dịch vụ ngân hàng số: Bao gồm bốn cấp độ chính: số hóa kênh kết nối khách hàng, tự động hóa quy trình nội bộ, hỗ trợ ra quyết định dựa trên dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo, tạo sản phẩm mới đa dạng và cá biệt hóa theo nhu cầu khách hàng.

  • Khái niệm trải nghiệm khách hàng (Customer Experience): Trọng tâm trong phát triển dịch vụ ngân hàng số, đảm bảo sự đồng nhất và tiện lợi trên mọi kênh giao dịch, từ đó tăng sự hài lòng và trung thành của khách hàng.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: ngân hàng số (Digital Banking), tự động hóa quy trình (Process Automation), dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), trải nghiệm khách hàng (Customer Experience), và an toàn bảo mật trong ngân hàng số.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông tin qua khảo sát khách hàng sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại MBBank, tập trung đánh giá tiện ích, năng lực dịch vụ, độ tin cậy và mức độ hài lòng. Bảng hỏi khảo sát được thiết kế với 4 nội dung chính nhằm phản ánh toàn diện trải nghiệm khách hàng.

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ báo cáo thường niên, báo cáo tài chính của MBBank và các ngân hàng thương mại khác, các tài liệu chuyên ngành, bài báo khoa học và các công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển ngân hàng số.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng các phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh theo năm, tổng hợp và đối chiếu với các nghiên cứu thực tiễn trong và ngoài nước. Các số liệu được trình bày dưới dạng bảng thống kê và biểu đồ minh họa để làm rõ xu hướng và hiệu quả phát triển dịch vụ ngân hàng số.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với một mẫu khách hàng đại diện cho các nhóm đối tượng sử dụng dịch vụ ngân hàng số tại MBBank, đảm bảo tính đa dạng về độ tuổi, thu nhập và trình độ công nghệ.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2019-2021, giai đoạn MBBank đẩy mạnh chuyển đổi số và phát triển dịch vụ ngân hàng số, đồng thời hoàn thiện chiến lược phát triển giai đoạn 2022-2026.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách hàng và giao dịch số: Năm 2021, MBBank phát triển được 6,3 triệu khách hàng mới, nâng tổng số khách hàng lên hơn 12,9 triệu. Giao dịch qua kênh số đạt khoảng 390 triệu lượt, đứng đầu thị trường Việt Nam trong tháng 12/2021. Doanh thu từ dịch vụ ngân hàng số đạt 3 nghìn tỷ đồng, tăng 150% so với năm 2020.

  2. Hiệu quả kinh doanh và tài chính: Tổng tài sản MBBank tăng gần 22% từ 411 nghìn tỷ đồng năm 2019 lên 607 nghìn tỷ đồng năm 2021. Lợi nhuận trước thuế đạt 10.527 tỷ đồng năm 2021, tăng 54,6% so với năm 2020. Tỷ lệ nợ xấu giảm từ 1,16% năm 2019 xuống còn 0,9% năm 2021, cho thấy quản lý rủi ro hiệu quả trong quá trình chuyển đổi số.

  3. Mức độ hài lòng khách hàng: Khảo sát cho thấy khách hàng đánh giá cao về giao diện, tính năng tiện ích và tốc độ xử lý giao dịch trên ứng dụng MBBank. Tuy nhiên, một số hạn chế về trải nghiệm người dùng và hỗ trợ khách hàng vẫn tồn tại, đặc biệt với nhóm khách hàng lớn tuổi chưa quen với công nghệ số.

  4. Vai trò của Chi nhánh Sở Giao dịch 1: Chi nhánh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bán sản phẩm, tư vấn và giải đáp thắc mắc khách hàng, góp phần thúc đẩy phát triển dịch vụ ngân hàng số tại địa phương. Tuy nhiên, vai trò này còn hạn chế trong việc tham gia trực tiếp vào quá trình phát triển sản phẩm và chiến lược số hóa.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy MBBank đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển dịch vụ ngân hàng số, góp phần duy trì tăng trưởng kinh doanh trong bối cảnh dịch Covid-19 gây nhiều khó khăn. Việc tăng trưởng khách hàng số và doanh thu dịch vụ số phản ánh hiệu quả của chiến lược chuyển đổi số và đầu tư công nghệ hiện đại.

So sánh với các ngân hàng thương mại khác tại Việt Nam như TPBank, VPBank và Techcombank, MBBank có lợi thế về quy mô khách hàng và đa dạng sản phẩm dịch vụ số, tuy nhiên vẫn cần cải thiện trải nghiệm người dùng và nâng cao năng lực phục vụ khách hàng số, đặc biệt là nhóm khách hàng chưa quen với công nghệ.

Việc Chi nhánh Sở Giao dịch 1 chủ yếu tập trung vào hỗ trợ bán hàng và tư vấn cho thấy cần thiết phải nâng cao vai trò của chi nhánh trong chiến lược phát triển ngân hàng số, nhằm tạo sự đồng bộ và hiệu quả toàn hệ thống.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khách hàng số, biểu đồ doanh thu dịch vụ số theo năm, bảng so sánh tỷ lệ nợ xấu và lợi nhuận trước thuế qua các năm, cũng như biểu đồ mức độ hài lòng khách hàng theo các tiêu chí đánh giá.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ số và kỹ năng phục vụ khách hàng số cho cán bộ nhân viên, đặc biệt tại các chi nhánh như Sở Giao dịch 1. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn kỹ năng số lên 90% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban nhân sự và đào tạo MBBank.

  2. Đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ: Tiếp tục cải tiến hệ thống Core Banking, tăng cường bảo mật và khả năng xử lý giao dịch thời gian thực, đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định 99,9% thời gian. Thời gian thực hiện: 2022-2024. Chủ thể thực hiện: Ban công nghệ thông tin MBBank.

  3. Tối ưu hóa quy trình nội bộ: Áp dụng tự động hóa quy trình (RPA) và trí tuệ nhân tạo để giảm thời gian xử lý giao dịch và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu giảm 30% thời gian xử lý giao dịch trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban vận hành và công nghệ.

  4. Đẩy mạnh truyền thông và giáo dục khách hàng: Triển khai các chương trình hướng dẫn sử dụng dịch vụ ngân hàng số, đặc biệt cho nhóm khách hàng lớn tuổi và chưa quen công nghệ, nhằm tăng tỷ lệ sử dụng dịch vụ số lên 80% trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban marketing và chăm sóc khách hàng.

  5. Tăng cường vai trò của Chi nhánh Sở Giao dịch 1: Phân quyền và nâng cao năng lực cho chi nhánh trong việc tham gia phát triển sản phẩm, hỗ trợ kỹ thuật và tư vấn khách hàng số. Mục tiêu xây dựng mô hình chi nhánh số mẫu trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý chi nhánh và Ban chiến lược MBBank.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý MBBank: Nhận diện các điểm mạnh, hạn chế và cơ hội phát triển dịch vụ ngân hàng số, từ đó xây dựng chiến lược phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh và trải nghiệm khách hàng.

  2. Nhân viên và cán bộ công nghệ thông tin ngân hàng: Hiểu rõ các yếu tố kỹ thuật, quy trình và công nghệ cần thiết để phát triển và vận hành dịch vụ ngân hàng số hiệu quả, đồng thời nâng cao năng lực chuyên môn.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Tài chính - Ngân hàng: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về chuyển đổi số trong ngân hàng, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan đến ngân hàng số và fintech.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và hoạch định chính sách: Tham khảo các phân tích về môi trường pháp lý, hạ tầng công nghệ và nhân lực ảnh hưởng đến phát triển ngân hàng số, từ đó hoàn thiện khung pháp lý và chính sách hỗ trợ ngành ngân hàng số.

Câu hỏi thường gặp

  1. Ngân hàng số khác gì so với ngân hàng điện tử và ngân hàng trực tuyến?
    Ngân hàng số là mô hình toàn diện số hóa toàn bộ hoạt động ngân hàng, bao gồm kênh phân phối, quy trình nội bộ và sản phẩm dịch vụ. Ngân hàng điện tử và trực tuyến chỉ là một phần của ngân hàng số, tập trung vào các dịch vụ giao dịch trực tuyến như chuyển khoản, thanh toán.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển dịch vụ ngân hàng số tại MBBank?
    Bao gồm môi trường pháp lý ổn định, hạ tầng công nghệ hiện đại, nguồn nhân lực có kỹ năng số, khả năng cung ứng dịch vụ tiện ích và sự đồng cảm, tin cậy từ khách hàng.

  3. MBBank đã đạt được những thành tựu gì trong phát triển ngân hàng số giai đoạn 2019-2021?
    MBBank phát triển hơn 6,3 triệu khách hàng mới, thực hiện gần 390 triệu giao dịch số, doanh thu từ dịch vụ số tăng 2,5 lần, lợi nhuận trước thuế đạt 10.527 tỷ đồng, tỷ lệ nợ xấu giảm còn 0,9%.

  4. Vai trò của Chi nhánh Sở Giao dịch 1 trong phát triển ngân hàng số là gì?
    Chi nhánh hỗ trợ bán sản phẩm, tư vấn và giải đáp thắc mắc khách hàng, góp phần thúc đẩy phát triển dịch vụ ngân hàng số tại địa phương, tuy nhiên cần nâng cao vai trò trong phát triển sản phẩm và chiến lược số hóa.

  5. Làm thế nào để nâng cao trải nghiệm khách hàng khi sử dụng dịch vụ ngân hàng số?
    Cần tối ưu giao diện ứng dụng, tăng tốc độ xử lý giao dịch, đảm bảo an toàn bảo mật, cung cấp hỗ trợ khách hàng kịp thời và đào tạo khách hàng sử dụng dịch vụ hiệu quả, đặc biệt là nhóm khách hàng lớn tuổi.

Kết luận

  • MBBank đã đạt được bước tiến vượt bậc trong phát triển dịch vụ ngân hàng số giai đoạn 2019-2021 với tăng trưởng khách hàng và doanh thu ấn tượng.
  • Chuyển đổi số giúp ngân hàng duy trì hoạt động hiệu quả trong bối cảnh dịch bệnh và cạnh tranh khốc liệt.
  • Các yếu tố then chốt bao gồm hạ tầng công nghệ hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng và môi trường pháp lý ổn định.
  • Chi nhánh Sở Giao dịch 1 đóng vai trò hỗ trợ quan trọng nhưng cần nâng cao năng lực và vai trò chiến lược.
  • Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng nhân lực, đầu tư công nghệ, tối ưu quy trình và tăng cường truyền thông khách hàng nhằm phát triển bền vững dịch vụ ngân hàng số giai đoạn 2022-2026.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các chi nhánh khác để hoàn thiện chiến lược phát triển ngân hàng số toàn diện.

Call to action: Các nhà quản lý và chuyên gia ngân hàng cần phối hợp chặt chẽ để thúc đẩy chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng trong kỷ nguyên số.