I. Giới thiệu chung về tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ
Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ được quy định tại Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Tội phạm này gây ra những hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho nạn nhân mà còn cho xã hội, xâm phạm đến quyền sống và quyền được bảo vệ của trẻ em. Đặc điểm của tội phạm này là hành vi của người mẹ, người có trách nhiệm nuôi dưỡng và bảo vệ đứa trẻ. Hành vi giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ thường xuất phát từ những áp lực tâm lý, xã hội và cả những tư tưởng lạc hậu. Theo đó, việc phân tích tội phạm này cần xem xét từ nhiều khía cạnh, bao gồm cả lý luận và thực tiễn áp dụng pháp luật.
1.1. Khái niệm và đặc điểm của tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ
Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ là hành vi phạm tội bị xã hội lên án, gây phẫn nộ trong dư luận. Hành vi này được quy định cụ thể trong Bộ luật Hình sự 2015, với hai trường hợp chính: giết con mới đẻ và vứt bỏ con mới đẻ. Đặc điểm nổi bật của tội phạm này là chủ thể phạm tội là người mẹ, người có trách nhiệm nuôi dưỡng đứa trẻ. Hành vi này không chỉ xâm phạm đến quyền sống của con mà còn vi phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, làm tổn thương đến mối quan hệ thiêng liêng giữa mẹ và con.
II. Quy định của pháp luật hình sự Việt Nam về tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ
Pháp luật hình sự Việt Nam đã có những quy định cụ thể về tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ nhằm bảo vệ quyền lợi của trẻ em. Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 quy định rõ về hành vi phạm tội này, bao gồm các dấu hiệu pháp lý của tội phạm và hình phạt tương ứng. Việc quy định này không chỉ nhằm bảo vệ trẻ em mà còn thể hiện chính sách nhân đạo của Nhà nước đối với những người mẹ gặp khó khăn. Hình phạt cho tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ có thể là phạt tiền, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 3 năm. Điều này cho thấy mức độ nghiêm trọng của tội phạm này trong bối cảnh xã hội hiện nay.
2.1. Các quy định cụ thể về tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ
Theo quy định tại Điều 124, tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ được chia thành hai trường hợp: giết con mới đẻ và vứt bỏ con mới đẻ. Trong trường hợp giết con mới đẻ, người mẹ thực hiện hành vi này trong vòng 7 ngày sau khi sinh. Đối với trường hợp vứt bỏ con mới đẻ, hành vi này cũng phải xảy ra trong khoảng thời gian tương tự. Pháp luật quy định rõ rằng hành vi này không chỉ xâm phạm quyền sống mà còn làm tổn thương đến giá trị đạo đức xã hội, đặc biệt là tình mẫu tử.
III. Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự đối với tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ
Thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự đối với tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ cho thấy nhiều vấn đề vướng mắc trong việc xác định tội danh và hình phạt. Nhiều trường hợp người mẹ do áp lực tâm lý hoặc hoàn cảnh khó khăn đã thực hiện hành vi này, dẫn đến việc áp dụng hình phạt không đồng nhất. Các cơ quan chức năng cần có những giải pháp đồng bộ để nâng cao hiệu quả trong việc xử lý tội phạm này, đồng thời bảo vệ quyền lợi cho trẻ em. Việc hoàn thiện quy định pháp luật là cần thiết nhằm đảm bảo tính nhân văn và hiệu quả trong công tác phòng chống tội phạm.
3.1. Những hạn chế và vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật
Trong thực tiễn, việc áp dụng quy định về tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ gặp nhiều khó khăn. Nhiều trường hợp người mẹ không được hiểu rõ về quyền lợi và trách nhiệm của mình, dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật. Hơn nữa, sự khác biệt trong nhận thức về tội phạm này giữa các vùng miền cũng là một yếu tố cần xem xét. Cần có các chương trình giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền của trẻ em và trách nhiệm của người mẹ, từ đó giảm thiểu tình trạng vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.
